Njord

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.

In zijn standaardwerk 'Het Fries jacht' schrijft Dr. Ir. J. Vermeer onder meer:
Omtrent het bouwjaar bestaat enige onzekerheid. Uit de werfboeken van Van der Zee blijkt, dat zowel in 1863 als in 1864 en in 1867 een boot is afgeleverd aan Wiebe Pekema te Grouw. De eerste had een lengte van 5,30 m, de beide volgende van 5,40 m. Bij de laatste staat vermeld, dat Pekema 125,- betaalde ..... op het andere toe ... Blijkbaar ruilde hij een oudere boot in, mogelijk de oudste uit 1863. Algemeen wordt aangenomen, dat het geboortejaar van de "Njord" 1867 is. Een van de latere eigenaren, Mr T.Y. Kingma Boltjes, die het jacht in 1897 in bezit kreeg, meende het bouwjaar eerder te kunnen traceren, namelijk 1860; dit jaartal staat ook vermeld in het Nederlandsch jachtregister van 1924-25. Echter houden wij het hier op 1867, daar ons dit het meest waarschijnlijk voorkomt. Wiebe Pekema was boer (of huisman, zoals dat toen ook heette) en een fervente hardzeiler. Later, vanaf 1873, werd hij beurtschipper van Grouw op Sneek en Leeuwarden met het destijds zeer snelle veerschip "Dorp Grouw", dat in 1861 eveneens op de werf van Van der Zee was gebouwd. Hij verkocht nu zijn boot aan A.F. van der Meer, boer op het oude "Heech Hiem" aan de noordzijde van de Janssloot. Omstreeks 1885 komt het scheepje dan in zeer verwaarloosde toestand in handen van Mr Siebren Boltjes, destijds advocaat in Grouw.

Met vier paarden werd het uit het totaal dichtgeslibde schiphuis getrokken! Mr Boltjes laat het dan hij Postma in Grouw verbouwen tot plezierjacht, waarbij toen berghouten aangebracht werden. Waarschijnlijk stamt uit die tijd ook het zeer fraaie snijwerk op bedelbalk en hennepalk.
 

Wedstrijdzeilen

Mr S. Boltjes was een verwoed wedstrijdzeiler. Met het jacht, dat nu 'Njord' gedoopt was, won hij vele prijzen. Na zijn benoeming tot notaris in Appingedam, verkoopt hij in 1897 het schip aan zijn oudere halfbroer Mr T.Y. Kingma Boltjes, notaris te Jorwerd. Dankzij een nog in het bezit van de familie zijnd kasboekje van de nieuwe eigenaar, is dit jaartal bekend; de koopsom bedroeg f 750,-, inclusief 4 zeilen, 5 fokken, wedstrijdmast en zetboorden. Deze laatste liggen nog steeds in het huidige schiphuis.
Bij de 80e verjaardag van Mr T.Y. Kingma Boltjes in 1922 ging het schip over op zijn vier kinderen. In 1925 vermeldt het Jachtregister als eigenaar van de "Njord" Mr T. Kingma Boltjes te Enschede. In 1930 komt zij dan in het bezit van Dr M.P. Kingma Boltjes, chirurg te Rotterdam. Na het overlijden van diens weduwe, mevrouw A. Kingma Boltjes-van Delden, ging het schip in 1954 over naar haar zoon T.Y. Kingma Bultjes, huisarts te Menaldum. Dokter Kingma Boltjes was lange jaren voorzitter van de K.Z.V. "Oostergoo''. Sinds zijn overlijden in 1981 is de "Njord" eigendom van mevrouw J.C. Kingma Boltjes-van Gulik en haar kinderen. 
Meer dan 100 jaar is dit jacht nu dus onafgebroken in handen van dezelfde familie, met steeds als thuishaven Grouw. Als bijzonderheid zij nog vermeld, dat in 1915 voor het eerst een motor werd ingebouwd. In 1954 laat T.V. Kingma Bokjes de voorplecht opklapbaar maken, zodat er twee slaapkooien in het vooronder konden worden ingericht.
Vermelden wij nog de volgende bijzondere evenementen waar de "Njord" bij aanwezig was: In 1948 het eeuwfeest van K.Z.V. "Oostergoo" met ouderwets hardzeilen vanaf bakens aan de wal; in een veld van 11 'tjotters' veroverde de "Njord" de vierde prijs; voorts in 1953 de eerste reünie van Friese ronde jachten, eveneens in Grouw.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens                      5,42 m
• Grootste breedte over de berghouten     2,53 m
• Holte op het grootspant                     1,15 m
• Zeiloppervlak: Grootzeil + fok          26.8 m²

Bijzonderheden

• geen kielbalk
• over de gehele lengte sterk gepiekt vlaktilling 15°
• kielgang + 8 huidgangen
• laag voordek, opklaphaar als 'tent', bedelbalk geen kluisborden en geen beretanden breed tjotterroer
• zeer fraai snijwerk op bedelbalk, hennepalk, roerklik en helmstok.

Sinds 1888 in het bezit van de familie Kingma Boltjes: 130 jaar familieherinneringen

Het Fries jacht 'Njord' is in 2017 al 150 jaar in de vaart en daarmee het oudste nog zeilende Fries jacht. Bijzonder is dat dit jacht 130 jaar in bezit is van dezelfde familie, de familie Kingma Boltjes. Vele belevenissen van opeenvolgende generaties en hun families hebben eigenaren in kasboekjes of logboeken vastgelegd. Rekeningen, afspraken en briefwisselingen zijn van eigenaar op eigenaar doorgegeven. Ze geven een prachtig beeld van 150 jaar zeilen in de 'Njord' en van anderhalve eeuw watersport in Nederland.
Voor buitenstaanders is een houten rond jacht een streling voor het oog. Voor eigenaren ook, maar zij hebben naast de lusten ook de lasten. Uit sommige documenten komt af en toe de vraag naar voren of de 'Njord' gehandhaafd moet worden? Voor de pronk? Omdat het een prima schip is? Uit traditionele overweging? Gelukkig voerde het zeilplezier dat de 'Njord' hen opleverde steeds de boventoon en hebben ze het schip behouden. De 'Njord' is een Fries jacht waarvan ook de huidige eigenaar nog steeds met volle teugen geniet.

150 jaar Fries jacht 'Njord' 1867-2017

Een eeuw geleden voeren bijna alle jachten nog zonder motor. Wie overwoog er een in te bouwen begaf zich dus op compleet onbekend terrein. Zoals de eigenaar van het Fries jacht 'Njord', die in 1914 besloot de stap te wagen. En zelfs toen al speelde de overweging: een elektro of toch maar een verbrandingsmotor?
Zoals begrijpelijk voor die tijd werd ook het Friese jacht 'Njord' in 1867 motorloos opgeleverd. Jachteigenaren hadden schippers in dienst en die waren de zeilkunst meer dan meester. Maar vijftig jaar later werden motoren meer en meer gemeengoed en overwoog ook de familie Kingma Boltjes een exemplaar in de 'Njord' te laten plaatsen. Er volgde een uitgebreide zoektocht met veel overleg en discussie.
De familie Kingma Boltjes is al 130 jaar eigenaar van de 'Njord' en heel veel historie over het schip is bewaard gebleven. Zo ook de correspondentie met machinefabrikanten J. & H.W. van der Ploeg uit Grouw. De brieven die Van der Ploeg stuurde naar notaris T.Y. Kingma Boltjes te 's-Gravenhage zijn er nog steeds. De antwoorden aan de fabriek ontbreken en zijn ook niet meer boven water te halen; de fabriek met alles erin is afgebrand en daarmee is helaas de helft van de correspondentie verloren gegaan.

Model van Fries jacht 'Njord', vervaardigd door Jelle Sytema Grouw, de zeilknecht van de familie Kingma Boltjes. De eerste  foto is van 1927 met de kleine Tjomme er naast. De tweede is gemaakt met het Skipkesilen in 1999.