Hilda

Foto van de tjotter in "Schepen die voorbij gaan". Wedstrijd van "De Maas". Tjotter waarschijnlijk van 1882. Jub. wedstrijden van de Maas. 2e prijs.
Misschien nr. 11: de tjotter geleverd aan de handelaar Wolfrat te Amsterdam in 1882.
 

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.

In 1934 wordt de "Hilda" in een advertentie in De Waterkampioen te koop aangeboden", De advertentie geeft een goed beeld van de zeilgarderobe van een vroegere wedstrijdtjotter:

Tjotter. Te koop de tjotter 'Hilda", 4.8 W.M. met dubbelen inventaris, 2 grootzeilen, 4 stagfokken, 3 kluivers, 2 ballons, 2 gieken. 2 botteloeven, 2 paar zwaarden. Alles in prima conditie. Adres. N.H. van Scholten, Gouda, Telefoon 3784.

„Schuttevaer” en „Schuitjevaren"

Onlangs hield de Koninklijke Schippersvereniging „Schuttevaer" - afdeling Ouderkerk a.d. IJssel en Omstreken haar jaarvergadering in de grote zaal van „Kunstmin" in Gouda en ditmaal voor het eerst, in de 55 jaren van haar bestaan, was een gehele dag gereserveerd voor deze „familiedag" van de IJsselschippers.
Nu is alles betrekkelijk in het leven en zo behoort Gouda in de schipperswereld tot de „omstreken" van het aloude schippersdorp aan de IJssel, dat zeker in het jaar 1910 - het oprichtingsjaar van deze Schuttevaerafdeling - en ook nog vele jaren daarna - meer schepen telde, dan de overige IJsselstreek met de gehele Krimpenerwaard tezamen onder zeil kon brengen. Nog steeds is deze afdeling, met haar meer dan 350 goeddeels varende leden, na Rotterdam, de grootste afdeling van het land. Het zal de meeste lezers wel bekend zijn dat de K.S.V. „Schuttevaer" de bevordering van de belangen van de binnenscheepvaart in Nederland nastreeft en zich daarbij alleen richt op die belangen die de schippers van alle gezindten gemeen hebben, te weten de nautisch technische, zoals de verbetering van vaarwegen, havens, sluizen en alles wat hiermede verband houdt.
Nu behoeft men slechts even aan de jarenlange discussie over het moeilijke punt „voorrang voor de beroepsvaart" te herinneren, om tot de erkenning te komen dat de belangen van beroeps- en pleziervaart niet altijd parallel lopen. Deze erkenning doet overigens weinig af aan de fundamentele waarheid, dat er zo veel meer is dat varenslieden bindt dan wat hen scheidt. Dit geldt zeker ook voor „Schuttevaer" en de watersportverenigingen in Nederland. Het was in deze geest dat tot ieders voldoening de heer Ruytenschildt als hoofd van het Bureau voor Watertoerisme, in april 1965, het woord voerde op de laatste algemene vergadering van geheel Schuttevaer.
In dezelfde gedachtengang zond de Afd. Ouderkerk a. d. IJssel e.o. een uitnodiging tot het bijwonen van haar jaarvergadering aan de heer N. H. van Schelven, voorzitter van de W.V. „Elfhoeven". Dat de IJsselschippers juist de heer Van Schelven vroegen als vertegenwoordiger van de Watersport, was geen toeval. Het is nu eenmaal zo gesteld, dat in de IJsselstreek, met haar sterke zin voor traditie, geen naam beter de vroegere verbondenheid van „Nut en Genoegen" op het water symboliseert dan die van de familie Van Schelven. De oudste Schuttevaerleden herinneren zich nog, hoe de oude heer Willem van Schelven (1859-1930) van de molen „De Onverwacht" te Krimpen a. d. IJssel met zijn grote Hollandse boot, vele jaren lang, vele prijzen won bij de zeilwedstrijden op de Lek en op de IJssel. Dat was natuurlijk in de zomermaanden, wanneer deze boot opgetuigd en glanzend van verf en lak louter voor zeilgenoegen werd gebruikt. Doch buiten de zomermaanden voer diezelfde boot, ontdaan van haar uiterlijke glorie en nu als roeiboot geladen met 1000 kg graan of lijnkoeken naar Capelle en andere losplaatsen aan de overkant van de rivier. Het was immers met paard en wagen een hele omweg, om over het „veer van de Ruit" de overkant te bereiken.
„Ja", vertelde mij de heer N. H. van Schelven, „dat kostte in het voorjaar wel een zweetje om die grote boot weer tot
jacht om te toveren, maar dat had den wij er graag voor over! „Neen, dat was nog niet de prachtige Friese tjotter 'Hilda', die kwam pas in 1912 in de familie". Na vele omzwervingen werd dit scheepje in 1963 door de heer N. H. van Schelven teruggevonden in Reeuwijk, liggend bij Mac Daniel. Maar dat is een heel andere geschiedenis.
Met zulke antecedenten valt het inderdaad niet moeilijk de juiste toon te vatten en gemeenschappelijke belangen van „Schuttevaer"-leden en de moderne „schuitjevaarders" te ontdekken, zoal niet bij de Overtoom onder het genot van „zoete melk met room", dan toch wel bij een discussie over het ontoombare Amsterdam-Rijnkanaal. Het met overtuiging voorgedragen pleidooi van de heer Van Schelven om gezamenlijk te streven naar wat minder golfversterkende glooiingen langs de oevers van dit kanaal, en tevens naar de mogelijkheid in stiller water hier en daar een „oppertje" te vinden, vond dan ook warme bijval bij deze „Schuttevaer"vergadering.
Dit is slechts één voorbeeld uit honderden, waarin, naar ik van harte hoop, beroeps- en pleziervaart elkaar vinden en steunen zullen, tot beider Nut en Vreugd.

Reeuwijk, 9 januari 1966.
C.J.W. van Waning,
voorzitter K.S.V. Schuttevaer afd. Ouderkerk a.d. IJssel en Omstreken
en van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

Zeer geachte heer van Schelven,

Hoewel ik wel mag aannemen dat U, als voorzitter van de WV "Elfhoeven", het orgaan van zustervereniging "Het Roer" rechtstreeks ontving, zend ik U hierbij nog 2 ex. van no. 4. waarin mijn artikeltje 'Schuttevaer en schuitjevaren" werd opgenomen.

Naar aanleiding van ons uitvoerig telefoongesprek - waarvan ik niet alles onthouden heb - heb ik mijn gegevens over de tjotter "Hilda", van uw grootvader Willem v. Schelven:

Volgens uw telefonische opgave, werd uw grootvader Willem in 1913 eigenaar van de tjotter "Lotos"? Dit was een geschenk gekocht van "lorrengeld", oude zakken), gespaard door uw grootmoeder "Hilda" naar wie de tjotter werd vernoemd.
De oorspronkelijke meetbrief 11OF is nog in uw bezit ? De tjotter is 4,80 m lang en 2,40 m breed?
Omstreeks 1930 werd de tjotter verkocht door N.H van Schelven sr en werd uit het oog verloren tot U haar in 1963? geheel onverwacht zag liggen bij de bootbouwer Mac Daniel in Reewijk. U herkende haar na inspectie, zonder moeite als de "Hilda".

De huidige eigenaar, M.P. Perdijk koopt de "Lotus" in 1983. De toestand van de boot is dan van dien aard, dat hij - in jeugdige overmoed - besluit haar eigenhandig te restaureren. Hij treedt verder in contact met nog in Gouda wonende nazaten van de heer Van Schelven en brengt veel historische details hoven water. Uit piëteit geeft hij de tjotter weer de naam "Hilda", waaronder zij in vroeger dagen zo bekend was.

Uit een brief van 12 april 1955 van N.H. van Schelven te Gouda aan F.G.Spits, toentertijd beheerder van het Stamboek, halen wij het volgende aan:
... Mijn moeder kocht van dokter J.H. Bakker Niemeyer de tjotter om hem ... als verjaardagsgeschenk te geven aan mijn vader. Dit is waarschijnlijk in 1913 geweest, want op de wedstrijd van "Hollandia" won vader op 7-6-1914 met deze tjotter de eerste prijs. In 1934 verkocht vader de tjotter aan C.A.M. Krimpenfort te Gouda en deze herdoopte hem in "Hen-Rie-The". Deze verkocht de tjotter aan J.Meyer te Gouda in het jaar, dat hij zich de 16m2 "Hen-Rie-The" aanschafte. ... Wanneer de heer Meyer, en aan wie, de tjotter verkocht weet ik niet. ... Voor zover nu bekend is de tjotter in 1880 gebouwd. De naam "Lotos" (Lotus) is wel juist, want op de zeilenkist stond deze naam. Het was echter niet leesbaar, of het een o of een u was. ... Ik heb mijn vader echter ook wel eens horen zeggen, dat de tjotter net zo oud was als mijn moeder, naar wie het schip heette ("Hilda" dus) en zij is in 1882 geboren....
De naam Van Schelven kwamen wij al eerder tegen. Nicolaas Hendrik van Schelven, oudste zoon van korenmolenaar Willem van Schelven te Krimpen a/d IJssel, oefende in Gouda hetzelfde beroep uit als zijn vader en zijn broer Willem in Krimpen. Zijn molen, genaamd "'t Slot" staat hedentendage nog steeds aan de oever van de Hollandse IJssel. Zoals uit het bovenstaande blijkt, kreeg hij in 1913 de tjotter als verjaardagsgeschenk van zijn vrouw. De naam "Lotus" werd veranderd in "Hilda".

Mijn vader, sluiswachter op de schutsluis Stolwijkersluis, hielp oud-eigenaar Hr. van Schelven regelmatig als hij door rugproblemen zijn ritten niet kon doen door de stad Gouda. Komend bij Neugebauer, van Bakkerij Kranendonk stond de oude vrouw Neugebauer bij de trap naar de meelzolder hun al op te wachten, dat ze alleen op kousenvoeten op de zolder mochten. Daar lagen alle meelzakken , die ze moesten hebben , om om te wisselen , op een grote hoop, alles door elkaar, dan moest men eerst zijn eigen zakken er uit zoeken.

De zakken die kapot waren , gingen naar Nobel, aan de andere kant van de molen aan de Tuinstraat, als lorreboer, dat hij later de hoofdsponsor was van de voetbalclub ONA , 2 e Klasse betaald voetbal kon ik pas later vernemen. Ook de latere havenmeester Jongeneel van de Watersportvereniging Elfhoeken vertelde mij later ongeveer het zelfde verhaal, maar dan van de Coöperatieve bakkerij aan de Vest in Gouda, daar kreeg hij per colli betaald, zij versierden het om twee zakken met een touw erom heen een colli te maken ... en voor een colli, gewicht 150 kg te betalen ..