Erato

Erato

De Platgatbotter is gebouwd bij de Fa. J. Langenberg en Zn. in Leeuwarden in 1928 in opdracht van de heer Mr. Olivier, advocaat in Amsterdam, die oorspronkelijk uit Jelsum in Friesland kwam. De heer Olivier is helaas voor de te waterlating overleden. Dhr. Langenberg heeft bij de heer R. van der Velde, uitgever/boekhandelaar te Leeuwarden, eigenaar van een notarisboot van Langenberg, nagevraagd of de opdrachtgever financieel draagkrachtig genoeg was om deze opdracht te laten uitvoeren. De heer van der Velde kon dit bevestigen (bron: Jaarboek 1990 van Fries Scheepvaart Museum Sneek). In de Waterkampioen zijn vervolgens verkoopadvertenties geplaatst en in 1939 is het 'Platb.-Jacht' verkocht aan J. Ulbrich in Amsterdam, die het schip de naam 'Christa' gaf.

Langenberg had en heeft een lange traditie op het gebied van scheepsbouw en scheepsontwerp. Er waren werven in Leeuwarden en Nieuwebrug. De werf van J. Langenberg in Leeuwarden werd in 1966 gesloten. Op dit moment zijn alleen de Gebr. Langenberg in Nieuwebrug nog actief in de scheepsbouw.

De 'Erato' is sinds 1960 voor zover bekend, vroeger in onderhoud geweest bij Wester in Grouw en vanaf 1981 bij Jachtwerf Joh. Van der Meulen in Sneek, waar hij nog altijd in onderhoud is. Grote restauraties zijn in de periode 1981-1998 door van der Meulen uitgevoerd. Hierbij zijn onder andere de huiddelen van het onderwaterschip van kielbalk tot net boven de waterlijn vervangen, het berghout, de mastkoker, diverse leggers, kuip, dek en zwaarden vernieuwd.

Eigenschappen

Plaquette nummer:63 Zeil nummer: VC144
Categorie:A Tekening nummer:
Type:Platgat botter

Bouw

Bouwjaar:1928 Ontwerper:J. Langenberg
Werf:J. Langenberg Werf plaats:Leeuwarden
Motor:Inbouw Motor type:Buck diesel 20PK (1983)
Materiaal romp:Eikenhout Materiaal kajuit:Eikenhout
Materiaal zeil:Dacron
Onderwaterschip: Kiel:

Afmetingen

Lengte stevens:9,10 m Breedte berghout:3,30 m
Diepgang:0,70 m Masthoogte water:11,40 m
Oppervlakte grootzeil:26,63 m2 Oppervlakte fok:9,67 m2
Oppervlakte botterfok:0,00 m2 Oppervlakte kluiver:10,93 m2
Oppervlakte totaal:47,23 m2 Oppervlakte overig:0,00 m2

Register Varend Erfgoed Nederland

Registratie nummer:1243 Registratie datum:11-03-2024
Geregistreerd als:Varend Monument®

Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip

onbekend – onbekend Mr. K.L. Olivier ( Overleden tijdens de bouw)
1928 – 1930 J. Ulbrich (Duitse Consul in Nederland), Amsterdam ( Christa)
1930 – 1952 Dhr. Dieperink ( Viking)
1952 – 1960 H. Scheffer, Oegstgeest ( Viking/Eudia)
1960 – 1981 Fam. Reynders later J.J. Reynders jr., Amsterdam ( Aleida)
1981 – 1984 E.O. van Oranje, Velp ( Eudia)
1984 – 1987 H.P. Bondzio, Kollum / Gauw ( Aleida)
1987 – 1993 Dhr. Gallo ( Erato)
1993 – 2021 H.J.N. Jordaan, Naarden ( Erato)
2021 – Nu (laatst bekend) T. H. van der Harst, Velsen Zuid ( Erato)

Geschiedenis

1929

1929

1929: Advertentie in de Waterkampioen

Later dat jaar staat in de rubriek 'de Uitkijk' de mededeling dat het schip gekocht is door de heer J. Ulbrich uit Amsterdam, die het de naam 'Christa' geeft.

1937

1937

1937: Scheepsmeetbrief Motorzeiljacht, hout met dek

1953

1953

1953: Meetbrief 'Viking' van H. Scheffer

2005

2005

2005: Deelname aan Eevnementen

De Lustrumreünie van de SSRP in Grouw. De voorzitter, Romeo Baron v.d. Borch, op het voordek van de 'Erato'

Het jaarlijkse van der Meulen weekend

Staverse jol (links) tegen Platgat botter
Staverse jol (links) tegen Platgat botter

2014

2014

2014: Foto's van de Erato van afgelopen vaarseizoenen

Droogvallen
Droogvallen
De 'Erato' in Medemblik
De 'Erato' in Medemblik

2018

mei 2018

mei 2018: Spiegel der Zeilvaart nummer 4 - Platgatbotter Erato 90 jaar

De opdracht voor de bouw van deze platgatbotter is een verhaal apart. Het is in 1990 beschreven door Jelmer Kuipers in het jaarboek van het Fries Scheepvaartmuseum. Kuipers wijdde toen maar liefst 11 pagina's aan Jachtwerf J. Langenberg en Zn in Leeuwarden. Hij beschrijft hoe een sjofel geklede man in 1928 de hellingloods binnenkwam en aan de helling-baas vroeg of hij voor hem een schip wilde bouwen. Na wat navraag door Langenberg bleek het om de miljonair mr. K.L. Olivier te gaan die al een 12-voetsjol, een bottertje (of boeier?) en een motorboot had. Heel typisch was dat Langenberg maar vast moest beginnen, terwijl hij nog geen idee had, wat voor scheepje het moest worden. Uiteindelijk werd het een bottertje met een vlakke achterkant. Je zou toch zeggen dat er eerst aan getekend en gerekend moest worden. Uit het verhaal blijkt verder dat een zoon van Langenberg een avondstudie volgde en dat zijn leraar zelfs het boek De Zeilsport van H.C.A. van Kampen voor hem had gekocht, waaruit hij kon leren hoe je een jacht ontwierp. In deze eerste druk stond ook al een tekening van een botterjacht en ik denk dat daar wel naar is gekeken.
Toch heeft Langenberg ook naar een boeier gekeken, want hij tekende geen plat vlak zoals bij een botter, maar het onderwaterschip is helemaal rond, de gangen sluiten aan tegen een wat uitstekende kielbalk, zodat een stukje drift wordt voorkomen. Als we naar de foto van de Erato kijken, droogliggend op het Wad, dan is goed te zien hoe het onderwaterschip verloopt. Het jacht heeft de stoere kop van een botter met een vallende kromme steven. Het schip is duidelijk als jacht gebouwd, want ik tel maar liefst 15 smalle gangen, van kielbalk tot berghout. We zien ook een grote, diepe en brede kuip, het voordeel van een spiegel ten opzichte van een spitsgat achterschip. 
De platgatbotter is in 1928 kennelijk gebouwd van kwalitatief heel goed eikenhout. Pas na 53 jaar werden dek en de kuipbanken vernieuwd. De motorkist werd waarschijnlijk vernieuwd omdat er een nieuwe motor werd ingebouwd. De kuipvloer is nog origineel omdat de kajuitdeurtjes met een speciale ronding aan de onderkant over de kuipvloer draaien. Vanaf 1981 is het jacht in onderhoud bij Jachtwerf Joh. Van der Meulen in Sneek. Rond 1990 werd de kombuis vervangen en werden enkele spanten, de mastkoker en diverse leggers vernieuwd.
Vanaf 1993, toen de familie Jordaan eigenaar werd, moesten onder water zeven gangen aan bakboord en negen gangen aan stuurboord worden vernieuwd, het berghout werd deels vervangen en in de zwaarden werden enkele nieuwe stukjes gelijmd.
Het is uniek dat een eikenhouten jacht na 90 jaar nog in zo'n goede conditie is. Volgens werfbaas Henk van der Meulen zijn indertijd bronzen nagels gebruikt, daarom zien we nergens zwarte plekken in de gangen. De gangen zijn al vroeg goed gebreeuwd en voorzien van rubber, zowel onder als boven water. Dus geen last van inwatering. Verder ligt het jacht al vele jaren zomer en winter in een schiphuis bij Van der Meulen. Alle deurtjes en luiken kunnen open blijven en het jacht wordt voortdurend geventileerd. Het wordt alleen binnengehaald om elke 2 jaar te worden gelakt en voorzien van een nieuwe laag antifouling.

pdf SdZ 2018 nr04 mei - Platgatbotter Erato 90 jaar

2022

18 april 2022

18 april 2022: Platgatbotter 'Erato' en Enkhuizer bol 'Smient' vanuit de lucht

We zijn zeer geïnteresseerd in uw opmerkingen en/of vragen over dit schip. Stuur ze ons!

Terug naar het overzicht