Nelly

Eigenaar de Jong schrijft in De Watersport nummer 7:
Zelf heb ik dan ook, na rijp beraad, mijn keuze tot een tjotter bepaald en na eenige zomers van intens genot heb ik er nog geen ogenblik spijt van. Meen nu echter niet dat ik onverschillig ben voor snelheid, Oh neen ik heb alle mogelijke moeite gedaan om van mijn bootje te maken, wat er van te maken is en dat ‘t den bouwer, den heer J. Visser te Paterswolde, onder de Groningsche zeilers zoo bekend, gelukt is, werkelijk gelukt is, iets moois te leveren, toonde wel‚ de groote belangstelling, die mijn „Nelly“ overal in Friesland ondervond.
Trouwens niet maar op goed geluk af zijn we gaan bouwen, zelf als 't ware benieuwd, wat het werk wel zou opleveren. De mooie’ Jouster scheepjes van den ouden van der Zee, zoo prachtig van lijn, dat iedere zeiler ze dadelijk herkent, de beroemde 'Maria' die al tientallen van jaren haar naam ophoudt, de 'Marnocht', en zoovele andere waren terdege opgenomen voor we de kielmal plaatsten en natuurlijk was ieder eigenaar ten volle bereid ons maten enz. op te geven, als we dat vroegen. En dit was wel noodig. Voor een scherp vaartuigje kan men te kust en te keur gaan bij buitenlandsche of binnenlandsche teekenaars. De heer Van Kampen is telkens zoo vriendelijk allerlei ontwerpen te leveren, die met zorg uitgevoerd, mooie snelle scheepjes leveren, maar bij een tjotter zoekt men zulks vergeefs. Ik heb ze tenminste niet kunnen vinden en daarom zijn we maar op eigen houtje aan 't werk gegaan, steeds ons zooveel mogelijk houdend aan de goede voorbeelden. 

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.

Dr. Ir. J. Vermeer schrijft in zijn boek het Boek "Het Friese jacht' over de 'Nelly':
Het laatste jacht, dat door Jan Visser werd gebouwd, was een opdracht van de rector van het Groningse gymnasium, Dr. J. de Jong. In een uitvoerig artikel in "De Watersport" van 1918, getiteld "Onze tjotters", steekt hij de loftrompet van de ronde jachten in het algemeen en van die van Visser in het bijzonder. In het artikel wordt uiteengezet waarom bijzondere vormen, met name een sterk geveegd achterschip, werden toegepast met het doel een snelzeilend jacht te verkrijgen. De foto's die het artikel illustreren (waarvan er hier één is afgebeeld) laten een jachtje zien met berghout, kluisborden, beretanden en smal roer. Het was, zoals alle jachten van Visser, versierd met fraai snijwerk.
Het jacht werd geregistreerd bij de KVNWN onder nummer 42OE. De opzet om een snel schip te krijgen gelukte wonderwel, want direct al, tijdens de eerste 5-daagse Kaagweek, wist De Jong een 1e en een 2e prijs te behalen. Een jaar later was de "Nelly" op hetzelfde wedstrijdwater nog succesvoller. Na zijn verhuizing naar Hilversum verkoopt Dr de Jong zijn jacht aan de heer D. Moser Jr. te Rotterdam, die vanaf 1920 eveneens herhaaldelijk prijzen wint van tegenstanders als de reeds besproken "Argo", "Margaretha", "Tiny" en "Stern II'. Tijdens de Kaagweek van 1921 wordt zelfs viermaal een eerste prijs behaald! Dan is het echter afgelopen met vermeldingen in wedstrijdverslagen.

De 'Nelly' in Fransche handen

Het Nederlandsch Jachtregister van 1925 vermeldt de "Nelly" nog als eigendom van D. Moser Jr. te Rotterdam. De laatste mededeling staat in de rubriek De Uitkijk van "De Waterkampioen" van 1927: De prachtige tjotter 'Nelly', die indertijd te Paterswolde voor Dr. de Jong werd gebouwd en die het laatst het eigendom was van den heer Ten Bokkel te Rotterdam, is door bemiddeling van den heer Pauwaert te Gent in Fransche handen overgegaan. Een verlies voor onze vloot van ronde jachten!

Op de wedstrijdlijst van 17 mei 1919 van zeilvereniging DTP staat de Nelly als deelneemster aan een tjotterwedstrijd met stuurman Dr. De Jong. Ze heeft de wedstrijd niet uitgezeild. In september 1929 zeilt D. Moser voor het eerst een wedstrijd met de Nelly bij de Rotterdamsche Zeilvereniging (Ons Element 1920). Daarna volgt in 1921 in "Ons Element" dat ze op 23, 24 en 25 juli 1921 op de Kaag zeilt. In de reeks van wedstrijden haalt ze de eerste prijs. Ze wordt dan wederom gezeild door D.Moser. Of haar ligplaats heeft bij Rotterdam, of op de Kaag is niet helemaal duidelijk. Ook in Ons Element van 1921 schrijft haar vorige eigenaar De Jong uit Hilversum een redactioneel artikel op de bladzijden 618 en 619 over de zeilsport in Duitsland. Als illustratie zet hij er een foto bij met als bijschrift “Een onzer mooie nationale scheepjes op de Kaag”. Het is een foto van de “Nelly”.
Het Jachtregister 1924/25 heeft voor de Nelly de volgende vermelding: D. Moser Jr. Gedempte Botersloot 61 te Rotterdam zeilnummer OE42 met een lengte van 5.35m en een breedte van 2.30m. Lid van ZVK.

Foto Fries scheepvaart Museum

In het scheepvaartmuseum in Sneek bevind zich een foto met een rechtstreekse verwijzing naar de 'Zeeleeuwin'. Op dezelfde foto staat nog een Fries jacht. Toen ik deze foto ter beoordeling aan de eigenaar van de 'Aeolus' stuurde kreeg ik van hem de volgende reactie: “Het grote schip, (de 'Luctor') is zeker niet mijn schip, het profiel van de andere komt overeen met die van de 'Aeolus'. Jammer dat details niet duidelijk zichtbaar zijn. Het roer lijkt me te breed.” Op de zeilfoto hieronder, uit het Fries scheepvaartmuseum, met daarop de 42 OE 'Nelly' was de reactie van de heer Tabink dat dit de 'Aeolus' zou kunnen zijn. Naar zijn mening kwamen het profiel en proporties van zijn schip het schip op de foto met elkaar overeen.

De Watersport no.7 uit 1918

In De Watersport no.7 uit 1918 staat een foto van de 'Nelly' zonder zwaarden. De fok en grootzeil zijn aangeslagen. Wanneer de schoonheid van een Fries jacht geïllustreerd moet worden, komt deze foto bij mij boven aan de lijst te staan. Zonder andere Friese jachten te kort te willen doen zijn schoonheid en evenwichtigheid hier zoals het naar mijn idee moet zijn. Een poging om de 'Aeolus' in 2010 vanuit dezelfde positie te fotograferen is niet goed gelukt. Een één op één vergelijking is hier niet mogelijk.

In het boek “Van Zeilkano tot Oceaanjacht” van Philippona uit 1931, staat een zeiltekening van haar afgebeeld als illustratie. Wie deze tekening gemaakt heeft is onbekend. Wat erg opvalt is de sterk achterover hellende mast en het grote tuig van 30m2. In dit boek wordt als breedte 3.30m gegeven. Dit kan bij een lengte van 5.30m niet. Er mag vanuit gegaan worden dat de breedte 2.30m. zal moeten zijn geweest. Dit komt overeen met Vermeer zijn bevindingen en de vermelding in het Jachtregister. Ook het zeiloppervlak zoals Philippona dat vermeldt hoort bij een groter schip. Het scheepje van 5.30m zou zwaar overtuigd zijn.
De heer Vermeer beschrijft in zijn boek “Het Friese jacht” de 'Nelly' op de bladzijden 45 en 46. Ze werd “prachtig” gevonden en won veel zeilwedstrijden. Op de bladzijden 186 en 187 beschrijft hij de 'Aeolus'. Hij is erg voorzichtig met het aangeven wat de oorsprong van de 'Aeolus' is. Als mogelijkheden geeft hij zowel Van der Zee uit Joure als Visser uit Paterswolde, zonder er verder een uitspraak over te doen. Hij geeft met argumenten aan waarom het zowel bij de ene als bij de andere werf gebouwd zou kunnen zijn. Hij legt geen link tussen de 'Nelly' en de 'Aeolus'.