Wyandotte

Wyandotte

Oorspronkelijk is het scheepstype Vollenhovense bol ontwikkeld door de scheepsbouwer Kroese te Vollenhove, die voor zijn klanten iets zocht dat het midden hield tussen de visaken zoals die op de binnenwateren rond dit Zuiderzeestadje gebruikt werden en de wat grotere botters en de toenmalige “nieuwe” Lemsteraken die het buitenwater bevoeren. We schrijven dan ongeveer het jaar 1900. Bij zijn ontwerp had Kroese nog geen jacht voor ogen maar een visserijscheepje, of een ander schip waarmee op bedrijfsmatige wijze de kost moest worden verdiend. De jachtontwerpen zijn eerst van later datum. 

In het begin van 1954 (Waterkampioen no. 931, Januari 1954, blz. 16) werd de door de K.V.N.W.V. uitgeschreven prijsvraag voor het ontwerp van een klein Rond of Platbodem kajuitjacht bekend gemaakt. Hierop zijn zeven inzendingen binnengekomen, die beoordeeld werden door een commissie, aangewezen door het bestuur en die bestond uit de heren C. J. W. van Waning, L. Stelwagen en Ir J. Loeff. De winnaar werd A. Volker Jr. met een ontwerp van een platbodemjacht, de 'Gert-Jan', dat het midden hield tussen een Botter, een aak en een bol.

Familie Vermaat geeft opdracht om een platbodem te bouwen

Voor zover bekend geeft de familie Vermaat te Veere, in de jaren 60, opdracht om een platbodem te bouwen. Het lijkt erop dat het prijsontwerp van A. Volker jr. (ANWB 1955) gebruikt is om deze platbodem te bouwen. Uit documentatie en verhalen blijkt de opdracht te gaan naar Den Hartogh, in dienst van de firma A. de Jong Thzn op de werf 'Reparatiebouw' in Overschie (Rotterdam) en later eigenaar van de werf "De Plaete" in Ooltgensplaat. Bij elke verkoop van de boot wordt een inrichtingsplan meegeleverd. Op een aantal afwijkingen na, zoals bijvoorbeeld de ronding aan de scheg, lijkt deze tekening sterk op die van de “Gert Jan” van A. Volker jr. De markante rechthoekige ramen van de kajuit zijn eveneens te herleiden tot dit ontwerp. In 1972 wordt de 'Vela' door de familie Vermaat voor opname in het Stamboek aangemeld. Als bouwjaar wordt 1971 opgegeven. Dit staat ook vermeld uit de meetbrief van 1972. De 'Vela' wordt als Vollenhovense bol ingeschreven. 
In 2018 heeft eigenaar Hans Pietersma contact met Susan Poppe-Vermaat, de dochter van de heer en mevrouw Vermaat. Zij weet te vermelden dat het casco in Veere is afgebouwd door haar vader en een goede vriend. Uit foto’s, die in 2018 worden toegestuurd, blijkt het casco in november 1968 al in Veere te zijn. Uit de datering op de foto's kan worden opgemaakt, dat de boot voor 1968 gebouwd moet zijn. Deze vaststelling maakt het ook steeds waarschijnlijker dat, zoals mevrouw Verschoof in haar brief meldt, de 'Vela' inderdaad één van de drie casco’s is, welke tussen 1962 en 1964 op een boerenerf te Barendrecht is gebouwd. 

Brief van mevrouw T.J. Verschoof-van Schagen uit Barendrecht

Van het ontwerp van A. Volker Jr. zijn een aantal jaren later diverse schepen gebouwd. Voor sommigen daarvan, is de oorspronkelijke tekening aangepast v.w.b. de grootte van het schip.
Mevrouw Verschoof schrijft in 2005 in een brief aan onze Stamboekbeheerder over hun eigen platbodem 'Vrouwe Stijntje'. Deze bol is gebaseerd op de tekeningen van de 'Gert-Jan', gebouwd tussen 1962 en 1964 op een boerenerf in Barendrecht en in 1976 verkocht aan de heer IJkema in ter Horne. Het schip was gebouwd door Den Hartogh, in dienst van de firma A. de Jong Thzn op de werf 'Reparatiebouw' in Overschie (Rotterdam) en later eigenaar van 'de Plaete' in Ooltgensplaat. Samen met de 'Vrouwe Stijntje' zijn toen ook de 'Vela' (nu 'Wyandotte') en de 'Vrouw Wina' gebouwd.

Eigenschappen

Plaquette nummer:1501 Zeil nummer: VC172
Categorie:B Tekening nummer:
Type:Vollenhovense bol

Bouw

Bouwjaar:1962 - 1964 Ontwerper:A. Volker
Werf:Casco Den Hartogh, afbouw N. Vermaat Werf plaats:Overschie
Motor:Inbouw Motor type:
Materiaal romp:Staal Materiaal kajuit:Staal
Materiaal zeil:Dacron
Onderwaterschip: Kiel:Kielbalk

Afmetingen

Lengte stevens:9,41 m Breedte berghout:3,03 m
Diepgang:0,90 m Masthoogte water:11,55 m
Oppervlakte grootzeil:25,60 m2 Oppervlakte fok:16,94 m2
Oppervlakte botterfok:0,00 m2 Oppervlakte kluiver:0,00 m2
Oppervlakte totaal:42,54 m2 Oppervlakte overig:0,00 m2

Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip

1971 – 2000 N. Vermaat, Veere ( Vela)
2000 – 2012 J. van Maren en H. de Graaf, Barneveld ( Wyandotte)
2014 – Nu (laatst bekend) H. Pietersma en E. A.M. van Driel, Almere ( Wyandotte)

Geschiedenis

1968

1968

1968: N. Vermaat bouwt samen met een vriend de 'Vela' af in Veere

De tekening lijkt sterk op die van de “Gert Jan” van A. Volker jr.
De tekening lijkt sterk op die van de “Gert Jan” van A. Volker jr.

Susan Poppe Vermaat meldt ook dat de bouw en de afbouw erg lang geduurd heeft. Wanneer en hoe het casco van de 'Vela' van Overschie naar Veere is getransporteerd is onbekend. Op de achtergrond van de eerste foto van november 1968 is een deel van de Grote Kerk te Veere te zien. Uit deze foto valt op te maken dat het casco reeds in 1968 in Veere was én daar is afgebouwd.

1968: De Vela te Veere
1968: De Vela te Veere
1968: Het aftimmeren is begonnen. Van links naar rechts de heer en mevrouw Vermaat, daarnaast de goede vriend die heeft geholpen bij de afbouw.
1968: Het aftimmeren is begonnen. Van links naar rechts de heer en mevrouw Vermaat, daarnaast de goede vriend die heeft geholpen bij de afbouw.
1969: De oorspronkelijke keuken
1969: De oorspronkelijke keuken

De kajuit wordt ingetimmerd met Parana Pine. De keuken is aan stuurboord geplaatst. Te zien zijn de rechthoekige ramen van de kajuit, welke op nadrukkelijk verzoek van mw. Vermaat rechthoekig moesten zijn, want dat gaf voldoende licht in de kajuit. Het hout, Oregon Pine, wat is gebruikt voor de geheel massieve mast, blijkt afkomstig te zijn van een vissersschip. De handgrepen onder de ramen zijn bij ruig weer heel plezierig.
Het afbouwen en aftimmeren van de 'Vela' neemt al met al een kleine 3 jaar in beslag. Geregeld wordt de voortgang in ogenschouw genomen. Het meeste werk gebeurt op de zondagen en de schaarse vrije uren door de week. Er is immers ook nog een onderneming welke aandacht behoeft. Het afbouwen vindt in het centrum van Veere plaats. De 'Vela' kon daar op een braakliggend terrein liggen. Geregeld werd de zondagsrust verstoord, wat niet altijd in dank werd afgenomen.

In 1972 is het dan eindelijk zover. De Vela is vaar- en zeilklaar en kan op transport en op zoek gaan naar water
In 1972 is het dan eindelijk zover. De Vela is vaar- en zeilklaar en kan op transport en op zoek gaan naar water
1972: Op transport door Veere naar het Veerse meer. Waarschijnlijk naar de plaats waar in 2017 de jachtwerf Oostwatering is. Op de achtergrond de molen, de Koe, van Veere. Het transport rijdt hier op de Warwijcksestraat.
1972: Op transport door Veere naar het Veerse meer. Waarschijnlijk naar de plaats waar in 2017 de jachtwerf Oostwatering is. Op de achtergrond de molen, de Koe, van Veere. Het transport rijdt hier op de Warwijcksestraat.
In 1972, gemeten onder zeil
In 1972, gemeten onder zeil

De foto moet wel in of na 1972 genomen aangezien het zeilnummer VC172 in het zeil staat (zie de meetbrief). Op de achtergrond de Grote Kerk en Stadhuis te Veere. Het zeiltuig op deze foto is in 2017 nog steeds in goede staat en in gebruik. Wat Susan Poppe Vermaat in 2018 bij is gebleven is dat haar vader trots was op het gegeven dat het vlak gemaakt is van een dikke plaat van circa 2,5 cm. Voor het vaargebied van het voormalige getijdegebied is dit een geruststelling, omdat vastlopen geregeld voorkwam. Of zoals de dochter Susan schrijft: In mijn ogen was dat ook verstandig aangezien mijn vader het niet zo nauw nam met tonnen, staken en wij dus regelmatig vastliepen. Hij zei dan altijd: “Er kan ons toch niets gebeuren met deze extra dikke bodem”.
De 'Vela' wordt in 1972 aangemeld bij de SSRP, krijgt plaquette 1501 toegewezen en wordt ingeschreven als Vollenhovense bol.
De Vela heeft als vaargebied de Zeeuwse wateren en wordt vooral op het Veerse Meer en de Oosterschelde gezien en heeft een ligplaats te Veere. De Vela heeft aan diverse activiteiten van de SSRP meegedaan, waaronder o.a. de reünie in 1973 in Monnikendam.

1973: Op de Gouwzee
1973: Op de Gouwzee
1975: Drooggevallen in de Oosterschelde
1975: Drooggevallen in de Oosterschelde
1975: Op één oor op de Oosterschelde
1975: Op één oor op de Oosterschelde

Vanaf circa 1990 komt de 'Vela' niet meer veel aan varen toe, er zijn inmiddels ook andere activiteiten zoals paardrijden. De 'Vela' ligt gedurende een kleine 5 jaar op de kant in de tuin van de familie Vermaat.
Over de naam 'Vela' het volgende: Het ligt voor de hand om de naam te herleiden tot het sterrenbeeld Zeilen. Dit sterrenbeeld is uitsluitend zichtbaar op het zuidelijk halfrond. Susan Poppe-Vermaat vermeldt echter het volgende: “Voordat de Vela gebouwd werd gingen wij een aantal jaren naar Noorwegen op vakantie. Mijn vader vond een cruiseschip maar niks en vond een rederij met coasters, die vracht vervoerden en plaats had voor een auto en vier passagiers. Het waren mooie vaartochten naar o.a. Bergen en Stavanger. We voeren daar een kleine week over. En deze coaster heette 'Vela'. Vandaar de naam voor onze boot”.

1972

2 augustus 1972

2 augustus 1972: Meetbrief

1998

1998

1998: tot 2012 - 'Wyandotte' – Familie van Maren

Een advertentie in de Telegraaf in 1998 trekt de aandacht van de familie van Maren uit Barneveld en ze komen tot overeenstemming om de 'Vela' te kopen.

De jaren dat de 'Vela' op de kant heeft gestaan hebben geleid tot de nodige achterstallige onderhoud aan de boot, de rondhouten, de zwaarden en het roer.

1998: Brief mevr. P. Vermaat
1998: Brief mevr. P. Vermaat
1998: Links - Op transport naar Barneveld. Midden - Gestript en goed te zien zijn de rechthoekige ramen (in 1998 vervangen door 4 patrijspoorten). 1999: In de menie
1998: Links - Op transport naar Barneveld. Midden - Gestript en goed te zien zijn de rechthoekige ramen (in 1998 vervangen door 4 patrijspoorten). 1999: In de menie

De 'Vela' wordt grondig aangepakt en krijgt na familieberaad haar nieuwe naam 'Wyandotte'. De Wyandotte is een sierhoen welke in vele kleuren te verkrijgen is. Het enkelkleurige, veelal witte, type is enigszins bolvormig en krijgt daardoor een aandoenlijk uiterlijk. Een vergelijking welke goed past bij deze Vollenhovense bol. De inrichting was tot 1998 gebleven zoals op het inrichtingsplan staat. De familie van Maren, de tweede eigenaar, heeft na 1998 een aantal wijzigingen aangebracht zoals het vervangen van de keuken voor een bank en kaarttafel. De dinette werd verkleind en de keuken werd bij het achterraam geplaatst. Het interieur wordt opnieuw ingetimmerd. De keuken wordt verplaatst. De bakskisten worden verhoogd. Een nieuwe motor wordt geplaatst. De mast wordt grondig aangepakt en voorzien van inwendige bedrading. De gehele romp wordt opnieuw in een verfsysteem gezet. De rechthoekige ramen van de kajuit worden vervangen voor patrijspoorten. Er komt een nieuwe maststrijkinstallatie. Kortom een grondig aanpak.
Rond 2010 wordt de 'Wyandotte' gestraald tot aan het berghout en in een 2 componenten verfsysteem gezet. Tevens wordt de boot voorzien van een windmeter, dieptemeter en snelheidsmeter.

Tussen 1998 en 2000 wordt de kuip aangepakt
Tussen 1998 en 2000 wordt de kuip aangepakt
De mast wordt gerenoveerd en de motor vervangen
De mast wordt gerenoveerd en de motor vervangen
2010: Gestraald en in 2-componenten tot aan het berghout
2010: Gestraald en in 2-componenten tot aan het berghout

Nadat de boot is gerenoveerd wordt haar ligplaats de Koevoet in Teroele aan het Koevordermeer. Het vaargebied wordt met name Friesland, Overijssel en de Randmeren. In 2004 krijgt de boot wederom een nieuwe motor. De in 1999 geplaatste motor voldoet niet. Er wordt een Nanni diesel geplaatst van 29 pk.

In 2008 wordt het hijsen strijken van het grootzeil vergemakkelijkt. Gijs en Hennie Witteman van de zeeschouw de 'Knorhaan' hadden een grootzeillier en een klaploper uitgedacht en tot volle tevredenheid gebruikt. Op verzoek van Jaap van Maren heeft Gijs Witteman de benodigde materialen gemaakt en aangeschaft en de lier en klaploper op Wyandotte geplaatst. De lier en klaploperconstructie is een zeer handige manier van het hijsen en strijken van het grootzeil. Na het hijsen van het grootzeil met de lier, kan met behulp van de klaploper de gaffel op een bij de wind en koers eenvoudig en met gemak op een passende spanning worden gebracht.

2012

2012

2012: tot 2014 - 'Wyandotte' – Familie Stoute

Eind 2012 komt de 'Wyandotte' in het bezit van de familie Stoute. De boot krijgt haar ligplaats in Rotterdam aan de Kralingse plas, ook haar vaargebied. Het schip is dan ook niet meer 'actief' ingeschreven in het Stamboek. Over deze periode is niet meer bekend, dan dat de keuken wordt aangepast, een koelkast geplaatst wordt en het jaarlijkse onderhoud wordt voortgezet. In mei 2014 wordt de boot weer te koop gezet.

2014

2014

2014: en erna - 'Wyandotte' – Hans Pietersma en Elsbeth van Driel

In juli-augustus 2014 kopen Hans Pietersma en Elsbeth van Driel de 'Wyandotte' en wordt de nieuwe ligplaats de watersportvereniging Almere Haven. De boot wordt opgevaren vanuit Kralingen, via Amsterdam naar Almere en blijft de naam 'Wyandotte' houden. Alhoewel de verleiding er wel even was om de naam 'Vela' (sterrenbeeld Zeilen) in ere te herstellen. Bij naspeuring betreffende de herkomst en betekenis van de naam blijkt o.a. dat Wyandotte een stad is in Wayne County in de staat Michigan. Ook blijkt het een stad te zijn in Ottawa County (Oklahoma), tevens hoofdkwartier van de Wyandot Nation of Oklahoma, een indianenstam welke is voortgekomen uit Huron-Wendat.

In de winter van 2014-2015 krijgt de boot een hardhouten vloer welke direct op het vlak (2,5 cm dik) wordt verlijmd. Tevens wordt de speurtocht in gang gezet naar Parana pine, een inmiddels bedreigde en tevens verboden houtsoort, waarmee het interieur is afgetimmerd. Dit om een aantal interieur klussen in dezelfde houtsoort te kunnen voortzetten. Bij de grondige onderhoudsbeurt aan de Nanni diesel kwamen er geen bijzonderheden aan het licht. Tevens worden na dik 40 jaar trouwe dienst het bovenblok en hakblok vervangen.
In de winter van 2015-2016 worden alle vallen en de dirk vervangen voor moderne klassieke lijnen. De keuken wordt grondig aangepakt en wordt opnieuw betegeld met Winckelman tegels. Tevens wordt het toilet vervangen en de vloer aldaar eveneens betegeld met Winckelman tegels. Ook worden het Merbau roer en zwaarden kaal gehaald en opnieuw in de Owatrol en Epifanes UV gezet.
In 2016 worden de oude tufnol schootlieren vervangen voor zogenaamde selftailing lieren van Lewmar. Tevens wordt de schoothoek van de lieren aangepast. Kortom het bedieningsgemak verbetert aanzienlijk. Tevens wordt het schakelpaneel vervangen en een begin gemaakt met het in kaart brengen van 12 volt en 220 volt.
In de winter van 2016-2017 worden de fokkeschoot en de grootschoot vervangen. Krijgt de boot nieuwe kussens en matrassen. Wordt de mast kaal gehaald, de houtrot in de mastvoet aangepakt, opnieuw in de lak gezet (Owatrol en 8 lagen Epifanes UV), de bedrading vervangen en een radio- en marifoonantenne geplaatst. Tevens wordt het driekleurenlicht voorzien van ledverlichting.

2014-2015: Keuken en Interieur
2014-2015: Keuken en Interieur

2017

31 augustus 2017

31 augustus 2017: Uit het Stamboek 2017 nr. 8 - Behou(d)t het Goede

Gerard ten Cate schrijft in zijn Vlugschrift "Uit het Stamboek nr. 8:
In de Spiegel der Zeilvaart nummer 7, van september 2017, schrijft Jan Eissens in het stuk “Het jacht in het Stamboek” op bladzijde 54 het volgende: 

..... “Was voor 1950 de belangstelling voor het traditionele jacht sterk tanende, na 1950 nam die belangstelling juist weer snel toe. Dat was terug te zien in de bouw van nieuwe schepen. Na 1950 zijn er duizenden nieuwe schepen gebouwd waarvan de lijnen gebaseerd waren op de oud - Nederlandse scheepstypes .....” .

In de toenmalige hausse van belangstelling voor het Ronde en Platbodemjacht werden er meerdere initiatieven genomen om het traditionele Nederlandse jacht onder de belangstelling te brengen. Zo  werd in januari 1954: “Door de Koninklijke Verbonden Nederlandsche Watersport Vereenigingen een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerp van een klein Rond- of Platbodem kajuitjacht ” (let op de spelling). De uitnodiging voor deze prijsvraag stond in januari 1954 in de Waterkampioen op bladzijde 16. De uitslag in december 1954 en begin 1955 volgden ook nog de ontwerpen, die niet in de prijzen waren gevallen. 
Aanleiding om nog eens naar de publicaties in de Waterkampioen van 1954 te kijken was een ontmoeting in Oostmahorn. Mijn vrouw Lies en ik waren met de "familie" Doerak onderweg. Een rondje Groningen, Leeuwarden, Schiermonnikoog. Incognito met een motorboot. In Oostmahorn kwamen we naast de 'Wyandotte' te liggen. Een in het Stamboek ingeschreven schip met plaquette 1501.
Een gesprek met de eigenaar was snel aangeknoopt. Ik had wat vragen over het scheepje. Er waren wat details, waar ik wat over wilde weten. Ik was nieuwsgierig naar wie het ontworpen en gebouwd had. Het scheepje, een bol, was overduidelijk van staal gebouwd en zag er erg goed onderhouden uit. Wat me opviel was dat het een glad gebouwde romp heeft, anders dan vrijwel alle andere stalen bollen, die vrijwel allemaal overnaads gebouwd zijn.
Een heel geanimeerd gesprek heb ik gehad met haar eigenaar Hans Pietersma. Hij vertelde me dat het scheepje ontworpen was door A. Volker in de vijftiger jaren als inzending voor een prijsvraag. Enig verschil met het oorspronkelijke ontwerp was dat de spanten was verder uit elkaar waren gezet en dat daardoor het scheepje wat langer en gestrekter is geworden, dan in het oorspronkelijke ontwerp.
De 'Wyandotte' staat in het Stamboek ingeschreven als Vollenhovense bol. Haar naam heeft ze te danken aan één van haar eerdere eigenaren die in het kippendorp Barneveld woonde. Een Wyandotte is zoals bekend, een kippenras.

In 2017 wordt mee gedaan aan de Eenzame Noord. Op één dag van Almere Haven naar Enkhuizen en terug. Totaal circa 50 mijl.
In 2017 wordt mee gedaan aan de Eenzame Noord. Op één dag van Almere Haven naar Enkhuizen en terug. Totaal circa 50 mijl.

We zijn zeer geïnteresseerd in uw opmerkingen en/of vragen over dit schip. Stuur ze ons!

Terug naar het overzicht