2021 nummer 8: Scheepstypes in het Stamboek - vervolg

Lemsteraak meest voorkomende scheepstype in het Stamboek

Omdat de Lemsteraak het meeste voorkomt in de schepenlijst, begon ik mijn zoektocht met “Blom” de bekende Lemsterakenbouwer en restaurateur van vele oude schepen "uit het beroep". Hoewel ik de vorige maand al geconstateerd had dat er veel meer schepen ingeschreven staan dan dat er actief betrokken zijn, schrok ik toch van het aantal schepen waarvan we wel informatie bezitten, maar waarbij door de foto heen de opmerking “Verdwenen / Niet actief” staat. In dit geval veel “verdwenen of niet actieve” Lemmeraken. Gaande de tijd zijn we het contact met hun eigenaren verloren.
Het meest waarschijnlijke in die gevallen is dat het schip ooit verkocht is en dat een nieuwe eigenaar het niet nodig vond om schip weer in het Stamboek te "activeren". Wanneer een schip naar het buitenland vertrekt is het natuurlijk erg verklaarbaar dat een eigenaar niet echt geïnteresseerd is in het doen en laten van een historisch georiënteerde stichting in Nederland. Voor eigenaren in Nederland zal dit hopelijk anders liggen.

Verdwenen naar het buitenland

In 2008, toen wij met onze hoogaars van zuid naar noord door Frankrijk voeren was ik verbaasd van alle tjalkachtigen, die we onder weg zagen liggen. Verdwenen uit Nederland veelal verworden tot woonboot. We kijken niet meer vreemd op wanneer we een platbodem tegenkomen met een Duitse vlag op het roer en ook in Engeland hoef je niet vreemd op te kijken wanneer je ergens een van oorsprong Nederlandse platbodem ziet liggen. Van veel eigenaren hoor je nooit weer iets. Maar, dat de geschiedenis van een schip in het buitenland een eigenaar helemaal koud laat is vervolgens niet helemaal waar. Dank zij de plaquette worden we vrij regelmatig uit het buitenland benaderd over een individueel schip. Vakantiegangers zien ze vaak liggen en sturen ons foto's van schepen die liggen te verstoffen, zoals 'De Koning Radboud'.

Paviljoenjacht

Een andere vraag uit België, die we kregen, ging over een paviljoenjacht in Frankrijk. Of wij er iets over konden zeggen. Overduidelijk gebouwd in Nederland van staal en uitgevoerd zoals er zoveel ronde en platbodemjachten zijn. De mast leek gebroken. We moesten ons van iedere informatie onthouden. Het schip was ons onbekend. 
Weet u wie dit schip gebouwd zou kunnen hebben?

De reacties en antwoorden op deze vraag

Willem Schotman: Het Paviljoenjacht is rond 1970 door Kooiman en de Vries in Deil aan de Linge gebouwd. Ik had er een oogje op maar het was toe ver buiten mijn financieel bereik. Ik heb het later nog een paar keer gezien in de ringvaart nabij het Cruquius gemaal.

Dirk Slijper: De foto is genomen van het jacht in de Ringvaart van de Haarlemmermeer , de Nederlandse vlag nog achterop, de velden van Racing Club Heemstede (voetbal RCH) aan de overkant. Het ligt afgemeerd tegenover het woonhuis van de eigenaar in de buurtschap Cruquius, vlakbij het gemaal Cruquius. Het jacht heeft enige jaren op de vereniging WV De Nieuwe Meer in de haven gelegen. Het zeilde traag , maar daar was het natuurlijk niet om te doen.

Willem Kooijman: Onderstaande vraag is uit SSRP nieuwsbrief. Kunnen jullie iets terugvinden in het archief? Ik heb een tekening van Gipon met een 9.00 m knikspant, maar die is het niet. Ook een tekening van W. de Vries Lentsch Jr van een 10.00 m. Romp en achterkajuit kloppen erg goed, maar roer niet en hoofdkajuit is verder naar voren doorgetrokken ( groter)dan op tekening. Toch denk ik dat de boot van de werf afkomstig is. In mijn herinnering was het een casco opdracht. “Paviljoenjacht, Een andere vraag uit België, die we kregen, ging over een paviljoenjacht in Frankrijk. Of wij er iets over konden zeggen. Overduidelijk gebouwd in Nederland van staal en uitgevoerd zoals er zoveel ronde en platbodemjachten zijn. De mast leek gebroken. We moesten ons van iedere informatie onthouden. Het schip was ons onbekend. Weet u wie dit schip gebouwd zou kunnen hebben?”.

Ted en Lydia van Rijnsoever: Wij zijn in het archief op zoek gegaan om te kijken of we iets van een Paviljoenjacht konden vinden. Ted kon zich herinneren, dat er in 1975 of 1976 een Paviljoenjacht aan de kade in Deil gelegen heeft. Het jacht was klaar en er waren Zwitsers aan boord. In 1971 is er een Paviljoenjacht van 9 meter gebouwd ontwerp Gipon. De levering was een casco met div. losse onderdelen o.a. mast, zeilen, een motor Sabb 18 pk. Het paviljoenjacht met alle onderdelen is per trein van Gorinchem naar Basel vervoerd (zie bijlage s hieronder). Over dit jacht wordt ook gesproken in het boek van Jan Kooijman “De Giponvloot in tekening” op blz. 96. Het schip heeft geen bouwnummer. No. 53 verwijst naar een map waarin de correspondentie enz. van een gebouwd jacht in opgeborgen werd.
In het archief zijn ook documenten aanwezig van een Hollands Spiegeljacht van ontwerper W. de Vries Lentsch Jr. gedateerd 1973. Het jacht heeft als bouwnummer 372. Als het goed is, is dat op het vlak in het motorruim gelast. De leveringsomvang was een casco, motor, tuigage en diverse onderdelen.

Willem Kooijman: als Ted en Lydia verder geen paviljoenjacht kunnen vinden in hun archief, lijkt het erop dat de foto niet het jacht van Gipon is. Ik heb een zeiltekening van een 10.00 m paviljoenjacht in bezit van Willem de Vries Lentsch. Het schip op de foto heeft net als op de tekening een dubbel berghout en een rompvorm (rondspant langkieler zonder zwaarden), die grote gelijkenis heeft met de tekening (overigens ook uit 1971). Ook omdat de voorkajuit langer is dan op de tekening zou het getoonde schip ook wel 11.00 m lang kunnen zijn. Vermoedelijk dus toch niet in Deil gebouwd.

Heb nog wat gespit in mijn archief. Kwam in de Loefbijter van 1974-2 de vermelding van opdracht voor een casco van 10.00m tegen. Komt overeen met de zeiltekening in mijn bezit. Verder een foto uit de ijzerwerkplaats uit die tijd.

De plaquette is meestal waardevol bij de naspeuringen ...

Aan de hand van een plaquette werden we de afgelopen maand benaderd door een eigenaar uit Nederland. Hij wilde meer weten over zijn schip. Een overduidelijk Nederlands schip waarbij je taxeert dat het ongeveer in 1970 gebouwd zou moeten zijn. Een schip met een midzwaard, met trekjes van een zalmschouw en een hoogaars. Hem was verteld dat het een zgn. Dordtsche hoogaars was. Ongetwijfeld een fijn schip, maar niet eentje die je in het Stamboek zou verwachten. Toen we het plaquettenummer natrokken, bleek de plaquette afkomstig te zijn van een Lemmeraak die nog gewoon actief bij de SSRP betrokken is ………. Iemand heeft de plaquette van het ene in het andere schip gezet. Maar verder onderzoek leerde dat het waarschijnlijk een zusterschip is van de, ooit in het Stamboek opgenomen, 'Botkol'.

Maar zoals gezegd: ik was op zoek naar schepen waarvan er maar één in onze schepenlijst opgenomen is. Het zijn er nogal een aantal en ik ga er voorlopig nog niets over zeggen. Het vraagt meer tijd en onderzoek.

IJzeren bootjes

Dat ik gecharmeerd ben van de hoogaarsen en ronde jachten zal u na meer dan honderd "Uit het Stamboeken" wel duidelijk zijn. Wat u vast niet weet is dat ik samen met een aantal anderen in een groepsapp zit die IJzeren bootjes etc. heet. Wij proberen zoveel mogelijk informatie te achterhalen over ijzeren rond gebouwde scheepjes. Er is verder nauwelijks iets over bekend en binnen de SSRP kom je ze maar weinig tegen.

Tijdens mijn zoektocht vond ik veel “verdwenen” schepen. Voor één wil ik uw bijzondere aandacht vragen: de 'Hendrika'. Het scheepje staat geregistreerd als tjalk. Een tjalk met een lengte van zes meter. Mijn aandacht was getrokken. Mijn eerste reactie was dat er iets niet klopte. 
De 'Hendrika' past uitstekend binnen het aandachtsveld van deze groep al behoort ze dan wel direct tot de wat grotere exemplaren. Het scheepje is in 1963 ingeschreven en het leek na 1969 verdwenen te zijn. Vervolgens dook ze in 1997 weer op. Peter Tolsma heeft op dat moment de nodige informatie over dit scheepje aan het Stamboek toe kunnen voegen. Haar eigenaar vond het blijkbaar niet noodzakelijk haar weer actief bij de SSRP aan te melden. Inmiddels zijn we bijna vijf en twintig jaar verder in de tijd en het scheepje lijkt weer in de vergetelheid te zijn geraakt.

Wie kent dit scheepje en wie weet van haar lotgevallen de afgelopen 25 jaar?

Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" 
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.

Alle vlugschriften "Behoud(t) het Goede" zijn in de SSRP-website verzameld in "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" in onze verhalenbundel "Goed" Gebundeld.
Hierin bundelen we ons maandelijkse vlugschrift "Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede"; de verhaaltjes over maritieme zaken uit het dagelijks leven van Dirk Huizinga en onze Stamboekbijdrages in de Spiegel der Zeilvaart.