Stêdflecht

Dr. Ir. J. Vermeer schrijft in zijn boek Tjotters en Boatsjes  over de 'Stêdflecht' het volgende:
De "Stêdflecht" maakt deel uit van de verzameling van het Museum Nanning Hendrik Bulthuis te Huizum (gem. Leeuwarden). In het jaarverslag over 1990 van dit museum is de geschiedenis van deze tjotter uitvoerig beschreven. Met toestemming van de directie hebben wij hier delen uit dit verslag overgenomen. Een uitvoerige levensbeschrijving van N.H. Bulthuis (1885-1977) tegen de sociale achtergrond van zijn tijd is in 1992 uitgegeven door de Stichting Nanning Hendrik Bulthuis.

Nanning Bulthuis

In 1922 kocht Nanning Bulthuis (oorspronkelijk fruit- en groentekweker te Huizum) de toen nog naamloze tjotter van kweker Karst Zijlstra, die hem evenals zijn vader had gebruikt voor het vervoer van kwekerijproducten; een werkboot dus, zoals de meeste van dit soort boten in die tijd. Vader Zijlstra leefde nog, maar de vorige eigenaar niet meer. Wel wist Zijlstra ongeveer hoe lang zijn vader deze tjotter in bezit had gehad en zo terugrekenend wisten ze te zeggen, dat de boot omstreeks 1840 moest zijn gebouwd. We hebben hier te doen met wat Van Loon een typische IJlster boot noemde, gezien het zeer fraaie model en de smalle boegen, ongetwijfeld een werkstuk van Eeltje Teadzes Holtrop, de grootvader van Eeltje Holtrop van der Zee uit Joure. De tjotter was rijp voor de sloop, omdat er geen geld was geweest voor onderhoud. De koop werd gesloten en de boot gered.

De restauratie van de latere "Stêdflecht"

Nanning Bulthuis, van zijn jeugd af gefascineerd door schepen en scheepsbouw, ontwikkelde zichzelf door zijn interesse, intelligentie en ambachtelijke en artistieke aanleg, zonder daartoe opgeleid te zich, door eigen werkzaamheid in de praktijk tot restaurateur en bouwer van houten schepen. In totaal maakte hij 50 boten, waaronder veel schouwen. De enige nieuwe tjotter die hij bouwde leverde hij af op 82-jarige leeftijd. De restauratie van de latere "Stêdflecht" was zijn eerste werkstuk; het hout hiervoor kon hij met geleend geld kopen. Door de boot in weekenden en vakanties te verhuren kon dit in de herfst van het eerste seizoen al terugbetaald worden en was er ook nog wat over voor een betere tuigage.

Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten in oprichting

Tot 1940 bleef de tjotter in de verhuur en zwierf overal op de Friese meren en vaarten, zodat heel Friesland de boot kende. Om te voorkomen dat de Duitse bezetters haar zouden vorderen, dook zij evenals vele soortgenoten in de oorlogstijd onder. Zij was zo goed verborgen, dat de "ondergrondse", buiten medeweten van Bulthuis, er munitie in verborg (!). Gelukkig werd dit niet verraden, zodat de tjotter heelhuids de bezettingsjaren doorstond. Ook na de oorlog ging de verhuur door.
Het is al meer dan eens verteld, hoe uit de ontmoeting in 1951 in Grou van Kapitein ter zee b.d. CJ.W. van Waning en de Amsterdamse politiecommissaris Hendrik Voordewind de gedachte ontstond een lijst aan te leggen van boeiers, Friese jachten en tjotters, die op dat moment nog in de vaart waren. Hendrik Voordewind, geboren te Leeuwarden als zoon van de boeierknecht op de "Stavo" van de familie Van Eysinga en Nanning Bulthuis waren jeugdvrienden; in zijn jonge jaren was Nanning vaak bij vader Tjerk Voordewind op de "Stavo" geweest om te bekijken hoe die mooie boeier was gebouwd. Nanning kende alle ronde en platbodemjachten en wist waar de boten voor de oorlog waren. Dit betekende een welkome hulp bij de opsporing van deze schepen. Uiteindelijk leidde de verdere ontwikkeling tot de oprichting in 1955 van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten. Ook de boten van Nanning Bulthuis werden opgenomen in het stamboek. Maar dan moesten zij een naam hebben. Zo kreeg de tjotter de naam "Stêdflecht" een later door Bulthuis gerestaureerd Fries boatsje werd "Anna" genoemd naar zijn overleden vrouw. 

Museum Nanning Hendrik Bulthuis

De "Stêdflecht" werd eigendom van de dochter van Nanning Bulthuis, de psychiater Dr. M. Bulthuis. De naam weerspiegelt het gebruik dat zij jarenlang in haar vrije tijd van de tjotter maakte. In de jaren 1960 en 1965 nam de "Stêdflecht' deel aan de eerste en tweede lustrumreünie van het stamboek, die in Friesland werden gehouden. Na de oprichting van het Museum Nanning Hendrik Bulthuis in 1986 werd het plan opgevat de tjotter op te nemen in de collectie van het museum. In 1991 werd de "Stêdflecht" overgebracht naar de vroegere bouwschuur van Nanning Bulthuis op het achterterrein van het museum en houdt sindsdien mede de herinnering levendig aan deze bijzondere man.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens    4, 35 m
• Grootste breedte buitenkant huid    1, 79 m
• Holte op het grootspant    0, 81 m
• Zeiloppervlak: Grootzeil + fok    11,6 m2

Bijzonderheden

• geen kielbalk
• praktisch vlakke bodem
• brede zandstroken naast de kielgang
• 3 huidgangen boven de kimmen
• spantprofiel hoekig, vooral tussen 2e en 3e gang van boven
• open voorkuip met bedelbalk
• snijwerk op boeisels, bedel- en hennebalk
• breed roer met in de kop uitgesneden vogel

Opmerkingen

De "Stêdflecht" lijkt ons een typisch voorbeeld te zijn van een z.g. fjouwerfjouwer, een rondgebouwde bedrijfsboot met een lengte net beneden 4,40 meter en een laadruimte beneden 4 ton. Boten van deze maat bleven destijds vrij van belasting op het patentrecht.

In het museum in het havenkantoor is een permanente expositie van scheepsmodellen ingericht. Tevens ligt hier de oudste tjotter van Nederland compleet met mast en zeilen. Het dak van het havenkantoor is speciaal hiervoor verhoogd.