Anna Maria EH112-ST10-LE107

Het Visserijregister, dat 40.000 kaarten telt, is online te bekijken op zuiderzeecollectie.nl. Deze scans en data zijn in de kaartencollectie op zuiderzeecollectie.nl te bekijken en te doorzoeken.

In deze opsomming van data staat beschreven dat de bouwwerf van het schip onbekend is en dat ze voor 1914 NIET in het visserijregister was ingeschreven. In 1934 is ze na de afsluiting van de Zuiderzee verkocht omdat ze niet buiten de afsluitdijk viste.

Dirk Huizinga schijft in zijn boek "Twee eeuwen Friese Palinghandel":
Volgens de overlevering wilde opdrachtgever W. Visser uit Heeg een ‘ielbûs’, waarmee de paling voor de vishandel kon worden opgehaald bij de vissers. De scheepsbouwer Ulbe Zwolsman uit Makkum, die in 1892 de werf in Workum overnam, stond bekend om z’n zeewaardige blazers, Wieringeraken en de kleinere Workumer bollen. De visaak ‘Anna Maria’ ziet er uit als een wat grote Workumer bol. Dit aakje zou ook op de Zuiderzee als haler zijn gebruikt en niet alleen op het binnenwater.
De wijze waarop Welling eigenaar werd van het aakje, is het vermelden waard: J. Bolier uit Den Helder (met een familienaam die vooral veel in Zeeland voorkomt) had het scheepje liggen in het jachthaventje van Oudega (Sm.). De aak was lek en moest regelmatig leeggepompt worden. Dat werd volgens afspraak gedaan door Wietze Welling, de eigenaar van het café aan de haven. Welling wilde het aakje wel kopen, maar Bolier wilde niet verkopen. Na jaren van lekwater wegpompen kreeg Welling er echter wat genoeg van om de schijn op te houden dat het aakje niet spontaan naar de bodem van de haven wilde afzakken. Er moest wat gebeuren en hij stelde Bolier voor de keuze. Hij kon in Oudega naar het café komen, daar lag op de bar een envelop met f. 1500.-. Die kon hij meenemen en de aak was van Welling. Of hij liet het geld liggen, maar dan moest dat lekkende schip uit de haven. Het duurde een dagje, maar toen kwam de familie Bolier naar het café om het geld te halen en in goede sfeer wat na te praten over het hebben van een oude visaak.
De jaren daarop kon Wietze Welling werk maken van een opknapbeurt voor de aak. Weliswaar met polyester, glasvezel, Hechthout en staal, maar wel zodanig, dat het scheepje er nu nog is. Alleen in de kont heeft ze nog zichtbaar enig eikenhout, als teken dat ze er van binnen heel anders uitziet dan de buitenkant doet vermoeden.

Na uitgebreid onderzoek door Kees Hos in het Zuiderzee museum werd duidelijk dat de Workumer bol in 1914 is gebouwd voor Joh. Schenk in Enkhuizen. Het staat uitgebreid beschreven in het boekje 'Anna Maria' en haar mannen van Dirk Huizinga.

In de vijftiger jaren kregen particulieren met belangstelling voor oude zeilende werkschepen de kans om in voormalige Zuiderzeehaventjes een vissersschip over te nemen tegen een aantrekkelijke prijs. Die vissers waren meestal gestopt met hun bedrijf. Het oude, houten schip lag daar maar. Niemand had zin om zo'n schip voor de visserij over te nemen, dus de toekomst zag er niet goed uit. Het schip zou de eigenaar alleen maar tot last worden. Maar gelukkig kwamen toen de idealisten. Op de foto zien we de Zijlroede van De Lemmer in 1955. Aan de overkant de Langestreek en aan deze kant de Kortestreek. De houten bol van Jurjen Bootsma, de LE107, stond helemaal niet te koop. Er werd nog mee gevist.

Het verhaal van de Lemsteraak LE107 voor zover nu bekend.

Een deel van de inleiding van het boek

Eerst wilde Simon de geschiedenis van het aakje helder krijgen. Daarmee zou hij immers een verhaal hebben om ook anderen te interesseren in de restauratie van het aakje. En zo kwam Simon bij mij terecht met de vraag het verleden van dat scheepje te helpen verhelderen en daar een boekje over te schrijven. Dat leek mij wel interessant. Ik kende het aakje van Welling al lange tijd, het lag immers in Oudega vlak bij Drachten. De vraag naar de geschiedenis betrof natuurlijk vooral dat duistere verleden. Na enige maanden speuren zijn we wat dat betreft opgeschoten. Het scheepje is, zoals we dat nu beoordelen, helemaal niet in Workum gebouwd, maar in De Lemmer, bij Pier de Boer in het jaar 1897. Simon van der Meulen zoekt van alles bij elkaar en bestookt mij met allerlei voorstellen. Ik ben wat sceptischer en wil vooral bewijzen zien. Ik probeer de hypotheses te toetsen. Durk Hak wees mij op de snijboeken van zeilmaker De Vries uit De Lemmer. Die zouden een belangrijke bron kunnen zijn om te zien welke nieuwe schepen in die periode aan het einde van de 19e eeuw gebouwd zijn. Die snijboeken worden bewaard bij het historisch centrum Tresoar in Leeuwarden. Op grond daarvan zijn alle nieuwe schepen te traceren met hun bouwer en opdrachtgever waar De Vries een tuig voor heeft gemaakt. Een andere belangrijke indicator voor ons was de lengte van 28 voet. Bij Pier de Boer is namelijk slechts één aakje gebouwd met die lengte. En tenslotte keken we naar de constructie van de inhouten, die bij De Boer anders is dan bij Zwolsman, die veel vaker liggers en zitters met schuine lassen aan elkaar verbond.

Na uitgebreid onderzoek door Kees Hos in het Zuiderzee museum werd duidelijk dat de Workumer bol in 1914 is gebouwd voor Joh. Schenk in Enkhuizen. Hoofdstuk 1 van het boekje is daarom volledig herschreven in juni 2023.

Anna Maria, haar geur van teer, taan en touwen en haar mannen