Dorp Grouw

In 1910 bestelde W. Peekema een nieuw schip bij Auke van der Zee te Joure. Deze tweede ,,Dorp Grouw" werd een ijzeren schip, waar­van hieronder het bestek volgt:

• Een schip gemaakt voor W. Peekema te Grouw varende op Leeu­warden en Sneek.
  Grootste lengte 48 voet = 13.60 meter. Breed buitenkant grootspant 3.56 meter. Hol 4 voet of 1.1 3 meter. Voordek lang van voorkant voorsteven tot waterlijst 4.90 meter. Lengte vanaf achrerkant achtersteven tot bovenkant roef 1.75 meter. Roef lang op het dak gemeten 1.55 meter. Warings breed 52 cm. Rijswarings hoog 17 cm. Stuurstoel 54 cm. uit de waring.
  Boord 21 cm. boven 't dek. Tusschen koker en waterlijst 30 cm.
  Kistluik 65 cm. breed. 8 stuks ijzeren luiken.
  Werkloon van 't Grouwster Schip f 802,55.

Dit schip werd in 1921 verkocht, waarheen is nog onbekend. In 1923 wordt het naar Hindeloopen verkocht om als beurtschip van Hindeloopen  naar Sneek te gaan varen.

Pieter Amsterdam koopt de 'Dorp Grouw' en gaat met haar als beurtschip varen tussen Hindeloopen en Grouw. Ze heet dan 'Twee Gebroeders'.

Het vissersschip HA74 Marijke vist van 1934 tot 1948 vanuit Harlingen met schipper B. Brouwer.

In 1948 koopt Frederik Swijghuyizen het tjalkje en gaat vanuit Noordpolderzijl vissen met nummer UQ16. Een jaar later verkoopt hij het schip aan Aldert Jzn. Frik in Zoutkamp.

Onder de kop "Van beurtscheepje tot garnalenkotter en weer terug" schrijft Aldert Frik (kleinzoon en naamgenoot van opa-eigenaar Aldert Frik) de belevenissen van de ZK37 in de dorpskrant van Zoutkamp "De Schudzeef":
Tot die tijd had opa Aldert samen met zijn twee zonen Dirk en Jaap gevist met een open sloep. Het schip werd hernoemd tot ‘Twee Gebroeders’ en kreeg visserijnummer ZK37. Het schip was dus oorspronkelijk gebouwd voor de beurtvaart. Met de opkomst van de gemotoriseerde kustvisserij ontstond in het Nederlandse vissersbedrijf interesse in ijzeren en stalen schepen. Vooral aan de Friese en Groningse waddenkust verschenen de meest uiteenlopende motorscheepjes, waaronder een aantal kleine tjalken, die vanwege de geringe diepgang geschikt waren voor de garnalenvisserij op ondiep water. In 1957 kwam er een Ford-viercilinder van 40 pk in het schip, later volgde een Ford-zescilinder van 100 pk. Zeventig uur per week draaide zo’n motor. Vader had twee knechten, want in die tijd ging alles nog met de hand. Langzamerhand werd het schip aangepast aan de moderne visserij. In december 1962 werd de oorspronkelijk ronde ‘skûtsje’-kop op de helling van Poppen in Winsum omgebouwd tot een moderne scherpe ‘kotter’-kop, omdat er met de oude ronde kop op de Waddenzee teveel buiswater over kwam. Hierdoor werd het schip ruim een meter langer. Opvallend was het feit dat de oude ‘skûtsje’-kop binnen de moderne ‘kotter’-kop nog volkomen bewaard bleef. Na de afsluiting van de Lauwerszee in 1969 verhuisde het schip naar Lauwersoog. Zoutkamp werd een woondorp, maar bleef wereldberoemd om de garnalen. Met zijn ‘Twee Gebroeders’ was Aldert – schipper in hart en nieren – al met al veertig jaar lang op het wad te vinden, waar hij de kost verdiende voor vrouw en kinderen.

Aldert Frik vervolgt zijn verhaal in "De Schudzeef":
In 1987 besloot vader met de garnalenvisserij te stoppen, maar het schip bleef zijn lust en zijn leven. De ZK37 werd bij Zijlstra in Ezumazijl omgebouwd tot kotterjacht voor de pleziervaart. De stuurhut werd groter en de roef ruimer voor meer leefruimte. ’s Winters lag het schip in jachthaven Hunzegat, maar in de zomer gingen vader en moeder ermee varen. Friesland, maar ook de Randmeren en mooie plekjes als Spakenburg en Elburg werden bezocht. Vaak gebeurde dit als ze onderweg waren naar Leiderdorp, waar ik alweer heel wat jaren met mijn gezin woon.
Na het overlijden van vader in april dit jaar meldde zich een groep Friese scheepsliefhebbers, die het schip weer volledig in de authentieke staat willen terugbrengen. Gelukkig is het oorspronkelijke casco (waaronder de ronde kop) bewaard gebleven, zodat een verantwoorde restauratie mogelijk is. Bij de restauratie van het schip wordt ook een regionaal werkvoorzieningsschap betrokken. Jonge medewerkers zullen er in een leerwerkproject aan de slag kunnen en zullen bijvoorbeeld weer leren klinken, een ouderwets handwerk. De bedoeling is dat het schip, dat nu op een jachtwerf in het Friese Osingahuizen ligt, in de nabije toekomst als charterschip op de Friese wateren te zien zal zijn. Misschien gaat het ook weer dienst doen als beurtschip tussen Grouw en Leeuwarden. Als een schip dat decennialang in familiebezit is voor het laatst de thuishaven verlaat, roept dat wel wat weemoedige gevoelens op. We vinden het daarom fijn te weten dat het een toekomst tegemoet gaat waarin hopelijk nog veel mensen van het schip zullen genieten. Vader zou het goed gevonden hebben.
Aldrik Frik

In de nazomer van 2011 is het voormalig Friese beurtschip Dorp Grouw door een groepje Friese scheepsliefhebbers aangekocht. Het schip is in de stichting "Beurtschip Dorp Grouw" ondergebracht. Het doel van deze stichting is het schip volledig en authentiek te restaureren naar zijn oorspronkelijke staat. Als enig nog bestaand Fries beurtschip zal het zo voor het nageslacht bewaard blijven.
Het inmiddels 102-jarige schip heeft slechts 20 jaar als beurtschip gevaren, 58 jaar als visserschip en 23 jaar als recreatie vaartuig. Wat er verder met dit voormalige beurtschip gaat gebeuren, zal in een volgend artikel uit de doeken worden gedaan.

Het schip, de Dorp Grouw, is ondergebracht in een gelijknamige stichting, die voor de restauratie zal gaan zorgen. Als over ruim twee jaar de Dorp Grouw gerestaureerd is, zal het dan het enige nog bestaande beurtschip gebouwd op een Friese werf zijn, dat nog zeilt. Er zijn nog enkele andere, als beurtschip gebouwde schepen, maar die zijn meest voorzien van een lange roef en missen de authentieke uitstraling die de Dorp Grouw weer zal krijgen. Een vergelijkbaar schip ligt in het buitenmuseum te Enkhuizen. Dit beurtscheepje is in 1904 bij Wildschut te Gaastmeer gebouwd. Het is niet aannemelijk, dat dit schip ooit nog eens zal zeilen.
Wat gaat er gebeuren met dit voormalige beurtschip, dat ook jarenlang als vissersboot heeft gevaren, om tenslotte omgebouwd te worden tot motorkruiser? Vanuit deze laatste hoedanigheid zal het helemaal gesloopt en gestript worden, tot het originele casco weer tevoorschijn komt. Op de foto is te zien dat de kottersteven inmiddels is verdwenen en dat er letterlijk weer zicht is op een mooi rond beurtschipkopje met vier gangen. Hoewel het schip er in het algemeen niet slecht aan toe is, zal toch veel ijzerwerk moeten worden vervangen.

In SdZ 2012.1 maakten we melding van de plannen voor restauratie van het historisch beurtschip Dorp Grouw. Het artikel eindigde hoopvol: Wat er verder met dit beurtschip moet gebeuren zal in een volgend artikel uit de doeken worden gedaan'. Nu, vier jaar later, kunnen we een paar van die spreekwoordelijke doeken wegnemen. Drie jaar lang lag dit schip op het terrein van scheepswerf Talsma in Osingahuizen. In loze uurtjes werd de aangelaste scherpe kotter-steven verwijderd en het beton onderin het schip weggehakt en werden allerlei stukken overtollig ijzer (leidingen etc.) verwijderd. Door de eigenaar "Stichting beurtschip Dorp Grouw" werden talloze pogingen aangewend om geldbronnen aan te boren. Als gevolg van de economische recessie ging dat maar moeizaam. Maar eind 2014 werden met de Friese gemeenten Achtkarspelen en Tietjerksteradeel goede afspraken gemaakt. Beide gemeenten zegden toe gezamenlijk de kosten voor de technische 'werkmeester' voor hun rekening te zullen nemen, mits het project als een leer-werkproject kon worden opgezet.
In Drogeham, een dorp circa 10 km ten noorden van Drachten, werd een geschikte locatie gevonden. Eigenaar Wadro BV stelt het gebouw voor een vriendenprijs beschikbaar. Bolt verzorgde gratis het speciaal vervoer van Osingahuizen naar Drogeham met een tussenstop in Drachten op de werf van Haiko van der Werff (Buitenstvallaat) die nog de nodige sloopwerkzaamheden verrichtte. Ook begon hij voorzichtig met de wederopbouw en maakte daarmee het schip klaar voor de restauratie. Het eigenlijke werk kan dan beginnen. Onder leiding van werfbaas Jelle Talsma werd een sloop- en opbouwplan opgesteld. Van zijn werf werd Brian Kes als werkmeester aangesteld. Uit de 'kaartenbak' van de gemeente Achtkarspelen werden mensen geselecteerd die aan het project konden gaan deelnemen. Regelmatig werken er ongeveer acht personen aan het beurtschip.

Na meer dan twee jaar renovatie is het beurtschip Grou klaar. Het schip, een soort van klein skûtsje, komt uit 1910. De afgelopen jaren heeft een team werkzoekenden het schip weer in goede staat gebracht. Vrijdag werd het scheepje te water gelaten bij Earnewâld. Verschillende mensen uit de skûtsjewereld hebben zich ook met de restauratie bezig gehouden, onder wie Age Veldboom. Na meer dan twee jaar renovatie is het beurtschip Grou klaar. Het schip, een soort van klein skûtsje, komt uit 1910. De afgelopen jaren heeft een team werkzoekenden het schip weer in goede staat gebracht. Vrijdag werd het scheepje te water gelaten bij Earnewâld. Verschillende mensen uit de skûtsjewereld hebben zich ook met de restauratie bezig gehouden, onder wie Age Veldboom.
Het hele verhaal op de website van Omrop Fryslân

Beurtschip ‘Dorp Grouw’ is ter gelegenheid van de Sneekweek benoemd tot Boot van het Jaar 2019. Op vrijdag 2 augustus ligt het schip in De Kolk in Sneek en 's avonds doet het mee aan de vlootschouw door de stad. Bijzonder is dat het schip in originele staat is gebracht door meer dan 80 werkzoekenden. Van hen heeft meer dan de helft een baan gevonden na het restauratieproject.
Begin 2011 kwam het schip te koop en werd gekocht door een groep liefhebbers die het onderbracht in stichting 'Dorp Grouw', met als doel het schip te restaureren naar de oorspronkelijke vorm en uitvoering. Het schip is in 3,5 jaar tijd in de oude luister teruggebracht door werkzoekenden, geleid door projectleider Bryan Kes en Age Veldboom. Het resultaat is: de terugkeer van het enige originele beurtscheepje op de Friese wateren. Een uniek schip, gebouwd op de Jouster werf van Auke Holtrop van der Zee, en een waardig vertegenwoordiger van de traditionele Friese scheepsbouw.

Het Skûtsjemuseum in Earnewâld viert op 27 mei zijn 25-jarig jubileum met een open dag en een matchrace met grote en kleine skûtsjes. Door de jaren heen bouwde het Earnewâldster museum een enorme collectie op. Komende week krijgt men met het beurtschip Dorp Grouw het derde skûtsje.

Beurtschip Dorp Grouw
“Deze week komt hier nog een skûtsje bij, het beurtschip Dorp Grouw, niet te verwarren met het Grouster SKS-skûtsje. Wiebe Peekema liet Dorp Grouw in 1910 bouwen, nadat hij de houten Aebelina verkocht had. Deze Grouster familie voer vanaf 1910 met een beurtvaart tussen Grou en Leeuwarden en ook van Grou naar Sneek. “It is dus hiel bysûnder dat wy, neist in replika fan de Aebelina, no ek de opfolger hawwe”, aldus de trotse oud-voorzitter en vrijwilliger van het museum Harm de Vlas “Jo kinne hjir dus sawol binnen as bûten fan alles sjen.” In het museum krijgen bezoekers via QR-codes meer informatie over alle voorwerpen. Maar het is ook een ‘doe-museum’, benadrukt De Vlas. “Bern meie oeral oansitte en meie ek oeral yn.”

Gunfaktor
“De gunfaktor nei dit museum ta is net te beskriuwen: wat wy allegeare net krije”, zegt Harm de Vlas. De schenkingen lopen uiteen van gebruiksvoorwerpen en meubels tot aan complete skûtsjes. Zo schonk schipper Sikke Heerschop in 2021 het 20 meter lange skûtsje Risico. Dit schip ligt nu in de sloot voor het museum. Er wordt niet meer mee gevaren. Voor vaartochten gebruikt het Skûtsjemuseum de Aebelina, een replica van een houten beurtschip uit 1861.

Lees het gehele artikel op de bron: Grousters