Tolerant VZW - Rupelmonde België

September 2019: Jubilerend VZW Tolerant krijgt twee historische schepen in bruikleen

Aan de CNR-loods in Rupelmonde zijn tijdens het ‘Weekend op de Helling’ van de vzw Tolerant (september 2019) twee nieuwe historische schepen voorgesteld aan het publiek. Het gaat om de 'Dolfijn II' en 'Courlis', twee schepen uit de collectie van het MAS die in bruikleen worden gegeven aan Tolerant.

De vzw Tolerant vierde afgelopen weekend haar twintigjarig bestaan. De vereniging zet zich in voor het behoud van het nautisch erfgoed en heeft haar uitvalsbasis in een fraaie loods op de voormalige scheepswerf CNR in Rupelmonde. Daar werden in het verleden al enkele fraaie restauratie-projecten gerealiseerd. Het pronkstuk is hierbij de mosselhengst 'Pegasus' waar vrijwilligers acht jaar lang aan gewerkt hebben. Ze konden zich enkel baseren op enkele aantekeningen en schetsen die van het oorspronkelijke wrak waren gemaakt. Het leverde Tolerant dan ook verdiend de cultuurprijs van de gemeente Kruibeke op. Ook de mosselhengst 'D’n Bruinen' valt onder het beheer van de vzw.

Naar aanleiding van de jaarlijkse opendeur ‘Weekend op de Helling’ én het twintigjarig jubileum werd de vloot van de vzw uitgebreid met twee nieuwe schepen. Het Museum Aan de Stroom ‘MAS’ heeft namelijk besloten om twee van haar traditionele Scheldeschepen uit haar collectie in bruikleen te geven aan de vereniging. Het gaat om het hoogaarsjacht 'Dolfijn II' en het knotsjacht 'Courlis'. “Beide schepen maakten tot onlangs deel uit van de opstelling in het maritiem park naast het vroegere scheepvaartmuseum Het Steen”, klinkt het bij Tolerant. Door de ingrijpende werken aan het Steen konden de schepen er niet langer blijven staan. Tolerant is blij met de nieuwe aanwinsten. “Na twintig jaar te hebben gezwoegd in de wereld van het varend erfgoed krijgt Tolerant eindelijk de erkenning die ze verdient.”

Tolerant geeft cursus “varen met platbodems” en deze is bedoeld voor iedereen die de typische kneepjes van het platbodemzeilen onder de knie wil krijgen.

Eén keer per jaar organiseert Tolerant een nautische evenement in het tweede weekend  van september (samen met Open Monumentendag). Deze opendeurdagen worden gehouden in - en rond de CNR-loods te Rupelmonde, aan de Schelde.

I www.tolerant.be

Provinciale Zeeuwse Courant 13 maart 2002: Platbodem straalt rust uit

Aan de rand van Steenbergen ligt de trots van de Vlaamse stichting Tolerant, de blazerhengst D'n Bruinen. Voorzitter Franke Lok is met twee vrijwilligers bezig het oude vissersschip te verhalen. De zwaarden moeten eraf om een informatiestand in te richten op een grote botenbeurs in Gent. Om meer Vlamingen in verleiding te brengen, want, vindt Lok, 'er is geen mooier schip dan een hengst'.
Franke Lok straalt vooral rust uit. Hij heeft zich ook iets op de nek gehaald dat veel tijd en geduld vergt. Zijn stichting Tolerant heeft twee hengsten onder haar hoede, de blazerhengst 'D'n Bruinen' en de 'gewone' hengst 'Pegasus'. Allebei zijn ze aan een tijdrovende én kostbare opknapbeurt toe. In zijn jonge jaren heeft Lok veel gezeild op het Veerse Meer. Hij komt van Walcheren en woont nu in het Vlaamse Brecht. Van een hengst had hij nooit gehoord. Tot hij een advertentie zag: 'Mosselhengst te koop'. „Ik ben gaan kijken in Antwerpen. Ik was verkocht. Hij lag er zo mooi breed bij." Lok kocht het schip midden jaren zeventig, een stalen replica van een houten hengst, genaamd 'Tolerant'.

Oprichting Tolerant bij aankoop 'D'n Bruinen'

In 1999 - met de aankoop van D 'n Bruinen - richtte hij de gelijknamige stichting op, tot behoud van 'authentieke Vlaamse schepen en haveninstallaties'. De Tolerant is 's winters ook in Steenbergen, als aanlegplaats voor vrijwilligers. Zo'n twintig vrijwilligers heeft de stichting, op ruim honderdvijftig donateurs. Zij hebben allemaal iets met water, ook de twee mannen die Lok zaterdag helpen met het verwijderen van de zwaarden van D'n Bruinen. De ene heeft als scheepstimmerman gewerkt in Terneuzen, de ander werkt bij de PSD, op een veer op de Westerschelde.
In de loop van de dag komt nog een landmacht-militair buurten. Hij heeft het over 'platbodemvolk'. Hengsten, hoogaarzen, de meeste oude Zeeuwse vissersschepen, zijn platbodems. Dat was handig, om in ondiep water te varen, op zandplaten te liggen en omdat veel havens bij laag water droogvielen. „Platbodemvolk is," beweert de militair, „gemoedelijker dan die mensen van scherpe plastic jachten. Logisch ook, oude platbodems hebben iets rustgevends, iets klassieks." De zwaarden van D'n Bruinen liggen op de kant. Twee lange stukken hout, die aardig rot zijn. Stichting Tolerant krijgt 'nieuwe' zwaarden van het hoogaarsjacht Jetty, dat in beheer is bij stichting Behoud Hoogaars, de Zeeuwse tegenhanger. Ze bijten elkaar niet. Tolerant richt zich vooral op Vlaanderen en hengsten, Behoud Hoogaars op Zeeland en hoogaarzen. Samen organiseren ze zeiltochten voor onder meer bedrijven.
D'n Bruinen mag, na het verwijderen van de zwaarden, het water proeven op het havenkanaal van Steenbergen. ,,Schepen moeten niet stilliggen," zegt Lok, „zeker houten schepen niet, want dan is het snel gebeurd." Met D'n Bruinen was het bijna zover. Het Antwerps Scheepvaartmuseum wilde het schip in 1992 overnemen van de toenmalige eigenaar uit Enkhuizen en op de kant zetten, maar er was geen geld. D 'n Bruinen lag al in het haventje van het Zeeuws-Vlaamse Paal. Scheepsliefhebber Jos Broeckaert uit Hengstdijk heeft het schip daar gekocht en in 1999 doorverkocht aan Tolerant. „Want als particulier red je zoiets niet", zeggen Broeckaert en Lok onafhankelijk van elkaar. „Je moet een groep mensen hebben die mee willen helpen. Dat kan via een stichting."
Op het oog ziet D'n Bruinen er goed uit. Na de aankoop in 1999 is het schip ruim een maand in dok geweest bij scheepswerf Reimerswaal in Hansweert. Het onderschip is geknipt en geschoren, en de meest noodzakelijke reparaties zijn uitgevoerd. „Maar," vertelt Lok, „D'n Bruinen ziet er beter uit dan die is. Het schip heeft veel verborgen gebreken. We varen er niet mee bij veel wind, en alleen op het Veerse Meer of de Oosterschelde." Ter illustratie pakt hij een stuk hout. „Dat was één van de bolders. Niks aan te zien, toch? Tot we een keer wilden afmeren en dit ding gewoon afbrak. Zo is er nog veel meer aan de hand." Wat wil je ook, D'n Bruinen is ruim een eeuw oud. Het exacte bouwjaar is onbekend. Van de werf waar het schip is gemaakt, Moed en Trouw van Verras in Paal, is de administratie bij de watersnood van 1953 verloren gegaan. Uit een notitieboekje uit 1924, van Piet Verras, zou blijken dat de blazerhengst in 1880 is gebouwd. Zekerheid daarover heeft Lok nog niet. D 'n Bruinen is gebouwd voor de zeevisserij, vanuit Zeebrugge. Vlaamse Scheldevissers die veel met hengsten voeren, trokken naar de kust, omdat de vangsten op de Schelde en Westerschelde terugvielen. Om de zware zeegang te kunnen weerstaan, is D 'n Bruinen uitgevoerd met de stevigere kop van een blazer; een zeewaardig vissersschip van Texel, Terschelling en de Friese kust.
Waar D 'n Bruinen allemaal is geweest, valt nauwelijks te achterhalen. Het schip heeft ook vanuit Yerseke gevist. En is in de jaren zestig op de Vinkeveense plassen herontdekt door één van de 'grote mannen' achter de bruine IJsselmeer-vloot, Frans Eisenloeffel. Het schip was in gebruik als vakantiewoning. Eisenloeffel heeft D'n Bruinen teruggebracht in het circuit van authentieke vissersvaartuigen.

Het verhaal achter de andere aanwinst van stichting Tolerant, de 'Pegasus'

Het verhaal achter de andere aanwinst van stichting Tolerant, de Pegasus, is net zo divers. Gebouwd bij Verras, rond 1900, heeft de Pegasus eerst als 'visserman' gevaren. Om later als Antwerps zeiljacht - waarschijnlijk met de naam Pax deel te nemen aan wedstrijden op de Schelde met (jacht)hoogaarzen. In 1980 vond de Katwijker Cor Drijver, van origine een visser, het schip in een gracht in Leiden. De Pegasus was deels uitgebrand. Drijver heeft zijn ziel en zaligheid in de oude hengst gelegd. Vanwege zijn leeftijd - Drijver is in de zeventig - wilde hij van het schip af. Stichting Tolerant leek hem de beste bestemming.
Vorig jaar is de Pegasus opgehaald uit Katwijk en naar Steenbergen gebracht, want daar mag de Tolerant-vloot gratis liggen van havenmeester én liefhebber Tom Vermeulen. Veel plezier lijkt er aan de Pegasus niet meer te beleven. In het ruim staat water. De scheepshuid is papperig. „En toch," verklaart Lok, „is de Pegasus er beter aan toe dan D'n Bruinen. Cor Drijver heeft alle spanten vervangen."
Lang zal de Pegasus niet meer in Steenbergen blijven. Het schip gaat na Pasen naar Baasrode, een dorp aan de Schelde, waar het wordt gerestaureerd. In Baasrode is een scheepvaartmuseum. Om de Pegasus op te knappen, kan gebruik worden gemaakt van een oude scheepswerf. Twintig jaar is dat bedrijf verzegeld geweest. Sinds kort is het een beschermd monument. Lok: „Het heeft van die oude droogdokjes en de machines uit de tijd van de sluiting staan er nog."

Sponsors

Zeker twee jaar denkt stichting Tolerant nodig te hebben voor de Pegasus. D'n Bruinen is daarna aan de beurt. Alleen het opknappen van de Pegasus komt al op 200.000 euro. Stichting Tolerant moet het tot nu toe vooral van sponsors hebben, waaronder Lok's eigen reisbureau Ever Travel en de scheepswerven Moed en Trouw (Walsoorden) en Reimerswaal.
„Maar," prijst Lok zich gelukkig, „ook in Vlaanderen neemt voorzichtig de belangstelling voor het maritieme erfgoed toe, zowel in Baasrode, van origine een dorp van palingvissers, als bij de provincie Oost-Vlaanderen."
De herleving in Vlaanderen komt, net als in Zeeland met Behoud Hoogaars, precies op tijd. De cijfers spreken voor zich: Van de honderden hengsten die ooit zijn gebouwd, zijn er nog geen tien over.
Twee staan er op de kant, onder meer in het vroegere mosseldorp Boekhoute, bij Philippine, en zes stuks kunnen nog varen. D'n Bruinen is de enige nog varende blazerhengst, maar daar zijn er ook maar een paar van gemaakt. „Onze twee schepen," zegt Lok, „zijn in principe van iedereen, ze behoren tot ons cultureel erfgoed."
Harmen van der Werf

Vaktijdschrift CONSENT

CONSENT is een jaarlijkse gezamenlijke uitgave van Stichting Behoud Hoogaars, Tolerant vzw, Stichting Museumhaven Zeeland, De Vrienden van het Nationaal Scheepvaartmuseum vzw en de Historische Scheepswerf C.A. Meerman. Consent krijgt steun van de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland.
De Consent-redactie bestaat uit een grote groep deskundigen, o.a. een maritieme publicist, graficus, scheepsbouwer, gereedschapshistoricus, tot aan medewerkers van o.a. het Zeeuws Archief, Vereniging Zeeuwse Musea, het Nationaal Maritiem Museum Antwerpen en de Provincie Oost-Vlaanderen.

Het is altijd weer een verrassing wat de redactie aan historische verhalen uitbrengt. Zeker nu de redactie is uitgebreid met De Vrienden van het Nationaal Scheepvaartmuseum in Antwerpen. Nog meer interessante verhalen over het Belgische deel van de Schelderegio. Er is nog zoveel te vertellen over het maritieme erfgoed. Het zal voor veel lezers nostalgie zijn en voor anderen (jongeren) een informatief beeld geven van voorbije tijden. Het is verheugend dat er een groeiende belangstelling is voor maritiem erfgoed in het hele Scheldegebied. Maar terugkijken is niet het doel van de samenwerkende organisaties die Consent uitbrengen. Behoud van maritiem erfgoed gaat verder dan restaureren en bewaren. Ook het doorgeven van kennis van het ambacht van scheepsbouw hoort daarbij. Dat kan via opleiding, stageplaatsen en leerprojecten. Maar dan blijven we binnen de werksfeer van het ambacht.
Dat dat boeiend kan zijn, blijkt wel uit de enthousiaste reacties van de bezoekers aan de werven in Zierikzee, Arnemuiden en Rupelmonde, en van de gasten aan boord van de schepen. 

Vier historische scheepswerven langs de Schelde werken samen

De CNR-werf te Rupelmonde, de werf te Baasrode, de werf C.A.Meerman te Arnemuiden en de Museumhaven te Zierikzee. De doelstelling van het Vier Werven Overleg is het maritieme verleden van de Scheldemondregio in het licht te stellen en te promoten om de historische eenheid ervan te benadrukken. Over de landsgrenzen heen, creëert het een duurzaam samenwerkingsverband rond het varend cultureel erfgoed. Een toeristisch lint doorheen de regio met de 4 participerende (museum)werven als ankerplaatsen.