Historische Werf Meerman - Arnemuiden
Jules van Beylen, oud-conservator van het Scheepvaartmuseum in Antwerpen, schreef in 1995 in: Consent,
een uitgave van de Stichting Behoud Hoogaars het volgende:
' ... Deze oudste nog bestaande werf in Zeeland is sedert haar vestiging vrijwel onveranderd gebleven. De werf is origineel, authentiek en niet vervangbaar door welke nieuwbouw of restauratie don ook. De helling, de bouwloods, de bouwmallen en het gereedschap zijn er nog steeds. Deze werf is daarom een industrieel monument van de eerste orde, zoals er nog weinig bestaan. ( ... ) Een gebied dat als geen ander in Nederland omspoeld was door water en moest worstelen om boven water te blijven, was daardoor ook eeuwenlang afhankelijk van zijn schepen. Men mag de laatste echte geboorte plaats van deze schepen, een dergelijk kostbaar erfstuk, niet verloren laten gaan.'
Historische Werf Meerman op MuseumTV
De missie van het platform MuseumTV is een zo breed mogelijk publiek met kunst en cultuur in aanraking te brengen. MuseumTV is hét videoplatform dat kunst, cultuur en design tot leven brengt. MuseumTV vertelt je wat er voor én achter de schermen van jouw favoriete museum gebeurt. Onze presentators geven je een kijkje in het leven van de kunstenaar en de curatoren vertellen je rijke achtergrondverhalen over de mooiste collecties en de nieuwste tentoonstellingen.
Op het platformuseumTV is een prachtige introductie te zien van de Historische Werf Meerman.
Hoogtijdagen van de hoogaars
De werf kwam in 1786 in handen van Jacob Meerman en zou tot de verkoop aan de gemeente Middelburg in 2002 in handen van de familie blijven. In 1811 kreeg broer Pieter Meerman, 'tot gemak en gerief van de visschuiten' een tweede kanthelling achter zijn werkplaats. Deze helling had een lengte van 100 voet en een breedte van een roede. Na een periode van bloei liep de bedrijvigheid op de werf halverwege de negentiende eeuw aanzienlijk terug. De bevolking leefde in armoede en de visserij, en dus de vissersschuiten, leverde weinig meer op. Vanaf 1864 trok de bedrijvigheid enorm aan door de overschakeling van de vloot op de garnalenvangst.
De hoogaarzen die voor de vangst werden gebruikt, werden bijna alle gebouwd op de werf van Meerman. Jules van Beylen becijferde in zijn standaardwerk 'De Hoogaars en de visserij van Arnemuiden' dat er sinds 1869 ongeveer 205 hoogaarzen van stapel liepen. De werf bouwde een hoogaars in drie tot vijf maanden. De prijs lag aan het einde van de negentiende eeuw tussen de 1000 en 1500 gulden. Behalve rechtstreekse bestellingen, bouwden de Meermannen ook schepen voor eigen rekening. Voordat een dergelijk schip van de helling liep, was er meestal wel een koper verschenen. Na de aanleg van de spoorlijn naar Vlissingen en de kanalisering van de Arne in 1872 werden sommige werf activiteiten tijdelijk naar de noordzijde; van de spoordam verplaatst.
Laatste hoogaars in 1962
Sinds de laatste eikenhouten hoogaars in 1962 (De Hoogaars 'Kraagbeer') van stapel was gelopen, werden er geen nieuwe schepen meer gebouwd. Wel werd er nog enig restauratiewerk en onderhoud aan schepen gedaan. Op 14 juni 1986 deed Meerman de deuren van de werf voorgoed achter zich dicht. Voor lange tijd werd het stil op de werf.
Schepen in het Stamboek gebouwd op de Werf Meerman in Arnemuiden
Schepen in het Stamboek op de helling in Arnemuiden
Geen opvolgers, toch gered
Het moet een bitter gelag zijn geweest toen het Cees Meerman (1914- 2006) in de loop der jaren duidelijk werd dat zijn drie zonen geen belangstelling hadden om de werf van vader voort te zetten. Cees stamde uit een eeuwenoud werfgeslacht waarvan zijn verre voorvader Jacob Meerman uit Biezelinge de werf op 7 november 1786 bemachtigde. Hij kocht de werf met loods, de kanthelling en de gereedschappen van Steven Bouwman, de derde eigenaar sinds de oprichting van de werf in 1763. Cees was een man van de oude stempel, met een conservatieve inslag en wars van vernieuwingen. De Meermannen hadden bovendien een eigenschap die Joosse later zeer goed uit zou komen: zij konden niets weggooien.
Stichting Historische Scheepswerf CA Meerman
Door komt in 2002 verandering in, als door een gemeentelijke herindeling Arnemuiden onder de gemeente Middelburg gaat vallen. De Stichting Behoud Hoogaars is op zoek naar een eigen plek en de gemeente Middelburg zoekt partners in het project. Een unieke samenwerking lijkt geboren. De gemeente Middelburg neemt het initiatief en in 2002 verkoopt een opgeluchte Cees Meerman de werf voor een euro aan de gemeente.
De gemeente gaat voortvarend aan de slag: de vervuilde grond wordt gesaneerd, de oude werfgebouwen worden opgeknapt en een nieuw bezoekerscentrum wordt gebouwd. Kosten: een miljoen euro, waarbij de helft van de gelden uit Brussel komt en de andere helft bijeen wordt gebracht door de gemeente Middelburg, de Stichting Behoud Hoogaars en, voor de inrichting van het museum, particuliere sponsoren en de inzet van vrijwilligers. Het beheer van de werf wordt ondergebracht in een nieuwe stichting: de Stichting Historische Scheepswerf CA Meerman, inmiddels uitgegroeid tot een club van enthousiaste vrijwilligers.
De oude Meerman heeft tot zijn dood in 2006 de restauratiewerkzaamheden van nabij mogen bijwonen. In juni 2007 is de restauratie een feit en wordt de spiksplinternieuwe werf feestelijk door Carla Peijs, Commissaris der Koningin, geopend: de smeekbede van Jules van Beylen uit 1995 is verhoord.
Spiegel der Zeilvaart maart 2010 nummer 2 - Historische werf Meerman weer in bedrijf
Alle activiteiten, het beheer en de exploitatie van de werf werden ondergebracht in de Stichting Historische Scheepswerf C.A. Meerman. Het doel van deze stichting is het beheer en exploitatie van de historische scheepswerf als werkend museum. Om dat formeel vast te leggen moest er een goede overeenkomst worden gesloten met een beheerder die dagelijks op de werf aanwezig moet zijn. Om het geheel financieel mogelijk te maken, moet er ook echt op de werf gewerkt kunnen worden. Naarstig werd gezocht naar een geschikte persoon.
Stichting Behoud Hoogaars (SBH), maakte al gebruik van de werf, maar de werf wordt nu ook toegankelijk voor particulieren. Dat kan vanaf 15 december toen we getuige waren van de ondertekening van een contract tussen Stichting Historische Scheepswerf C.A. Meerman en Scheepsrestauratie De Zaete. Vanaf deze datum kunnen ook schepen van particulieren gehellingd worden en ze zijn welkom in Arnemuiden voor reparatie, restauratie en onderhoud.
Tussendoor is de werf van april tot november op woensdag en zaterdagmiddag van 13-17.00 uur open voor publiek. Groepen (vanaf 10 personen) kunnen op afspraak het hele jaar door terecht.
Stichting Historische Scheepswerf CA Meerman organiseert jaarlijkse bijeenkomsten
In 2014 organiseerde de Stichting Historische Scheepswerf CA Meerman voor de tweede keer een bijeenkomst, waarvoor een groot aantal eigenaren van ‘Zeeuwse schepen’ waren uitgenodigd. De eerste keer was dat in 2013. De regels laten niet toe dat er tijdens zo’n bijeenkomst in de beschikbare zaal op de werf meer dan 50 mensen aanwezig zijn. De belangstelling was toen gelukkig dusdanig, dat er werd besloten om het nog één keer op de werf zelf te doen, maar als de belangstelling zou groeien, in 2015 uitgeweken gaat worden naar een grotere locatie en dat er dan ook veel meer ruchtbaarheid aan de bijeenkomst gegevens zal worden.
Viering 25 jarig Jubileum SBH met de tewaterlating van de Steekhengst 'Boreas' op zaterdag 16 mei 2015
Na twee succesvolle 4-werven dagen in Arnemuiden op de de Historische Scheepswerf Meerman begin mei, was het zaterdag 16 mei het moment om het 25 jarige jubileum van de Stichting Behoud Hoogaars (SBH) te vieren. Helaas lieten de weersomstandigheden het 's morgens een beetje afweten, maar een groot aantal genodigden had zich rond tien uur verzameld in de bouwloods van de werf. Daar was sinds lange tijd weer ruimte voor zo'n groot gezelschap, want vanwege het hoogtepunt van de jubileumdag, de tewaterlating van de geheel "vernieuwbouwde" Steekhengst 'Boreas', was dit schip in vol ornaat verhuisd van de bouwloods naar de helling.
Vaktijdschrift CONSENT
CONSENT is een jaarlijkse gezamenlijke uitgave van Stichting Behoud Hoogaars, Tolerant vzw, Stichting Museumhaven Zeeland, De Vrienden van het Nationaal Scheepvaartmuseum vzw en de Historische Scheepswerf C.A. Meerman. Consent krijgt steun van de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland.
De Consent-redactie bestaat uit een grote groep deskundigen, o.a. een maritieme publicist, graficus, scheepsbouwer, gereedschapshistoricus, tot aan medewerkers van o.a. het Zeeuws Archief, Vereniging Zeeuwse Musea, het Nationaal Maritiem Museum Antwerpen en de Provincie Oost-Vlaanderen.
Het is altijd weer een verrassing wat de redactie aan historische verhalen uitbrengt. Zeker nu de redactie is uitgebreid met De Vrienden van het Nationaal Scheepvaartmuseum in Antwerpen. Nog meer interessante verhalen over het Belgische deel van de Schelderegio. Er is nog zoveel te vertellen over het maritieme erfgoed. Het zal voor veel lezers nostalgie zijn en voor anderen (jongeren) een informatief beeld geven van voorbije tijden. Het is verheugend dat er een groeiende belangstelling is voor maritiem erfgoed in het hele Scheldegebied. Maar terugkijken is niet het doel van de samenwerkende organisaties die Consent uitbrengen. Behoud van maritiem erfgoed gaat verder dan restaureren en bewaren. Ook het doorgeven van kennis van het ambacht van scheepsbouw hoort daarbij. Dat kan via opleiding, stageplaatsen en leerprojecten. Maar dan blijven we binnen de werksfeer van het ambacht.
Dat dat boeiend kan zijn, blijkt wel uit de enthousiaste reacties van de bezoekers aan de werven in Zierikzee, Arnemuiden en Rupelmonde, en van de gasten aan boord van de schepen.
Vier historische scheepswerven langs de Schelde werken samen
