Boreas

In Kortenhoef is vrijdag 31 oktober 2008 de laatst overgebleven houten steekhengst van Nederland uit het water getakeld. Het scheepje lag al sinds een aantal jaren weg te rotten in een sloot aan de Kortenhoefse dijk, tussen de werven van Piet Dekker en Peter Schouten. Het dek en de roef waren ingestort, gras en varens groeiden uit de naden. Het zou niet lang meer duren voor het volledig met de oever van de sloot zou verqgroeien. Nog in 1994 was door de Stichting Behoud Hoogaars in hun blad 'Consent' een oproep geplaatst om het schip te redden, maar zonder enig resultaat. Tot twee jaar geleden.

De Vereniging Vrienden van het Visserij Museum Vlaardingen is in 1988 opgericht om het museum op diverse gebieden bij te staan. Elk jaar wordt een Jaarboek uitgegeven onder de naam NETwerk, met daarin diverse interessante artikelen over museum en visserij. In 2011 verscheen van de hand van Peter Hamer een uitgebreid artikel over de Steekhengst. Wij hebben van de Vrienden toestemming gekregen om dit artikel hier volledig te plaatsen.

Op de website van Watersportvereniging 'Bommeer' in Vlaardingen staat de volgende oproep:

De 'Boreas' is een scheepje van zo’n 9 meter lang van een type dat gebruikt werd in de zalmvisserij met steekhengsten. Het schip ligt momenteel in Arnemuiden in afwachting van restauratie. Alle informatie over dit scheepje is meer welkom. Terwijl overal in Nederland de zalmvisserij verdwenen was, werd ze nog drooggezet in Brielle door een firma uit Maassluis. In Maassluis (en daarvoor Maasland) woonden veel zalmvissers. Het scheepstype was zozeer verbreid dat ook de rijkspolitie in Maassluis er eentje liet bouwen (overal elders werden voor de politie andere scheepstypen gebruikt). Enkele jaren geleden is de gezonken zalmhengst gelicht. Dit scheepje de 'Boreas' (naam na 1946) ligt in Arnemuiden bij de Stichting Behoud Hoogaars, in afwachting van restauratie. Intussen is het van belang om de historie te achterhalen. Toen de familie Kolff uit Leeuwarden het scheepje in 1946 kocht lag het in Leidschendam op de kant bij een werf, waarvan bekend is dat deze contacten had in Maassluis. Naar verluid was het toen al omgebouwd tot jacht.

Een mogelijke theorie is, dat deze hengst uit Maassluis afkomstig was en daar voor de oorlog al als jacht rond voer. Mogelijk is het de politiehengst, omgebouwd tot jacht. Wie kan er meer dit scheepje vertellen. Of ook, wie beschikt er over vooroorlogse foto’s van dit scheepje?

I www.bommeer.nl

Peter Schouten, die jarenlang de 'Boreas' zag verkommeren in het water bij zijn werf in Kortenhoef, begeleidt de restauratie van de Steekhengst op de Historische Werf Meerman in Arnemuiden. Gekozen is voor 'replicabouw' op basis van exacte tekeningen. Het in slechte staat verkerende origineel ligt er praktisch naast. Peter is een een paar dagen in de week in Arnemuiden aanwezig om een enthousiaste groep medewerkers aan te sturen en te begeleiden. De eerste foto's van het nieuwe vlak zijn binnenkort beschikbaar.

CONSENT is een uitgave voor de donateurs, sponsors en relaties van de uitgevende organisaties; dit zijn naast VZW Tolerant, de Stichting Museumhaven Zeeland uit Zierikzee en Stichting Behoud Hoogaars. Het begon allemaal met een oproep in de Consent van 1994 onder de kop: Wie ontfermt zich over de laatste steekhengst? Met, na een korte uitleg over het schip: ”Het mag niet gebeuren dat ook van dit scheepstype het laatste exemplaar naar het buitenland verdwijnt!" En daarna werd het stil. Reacties van enthousiaste liefhebbers bleven uit, de Stichting Behoud Hoogaars vrijwilligers hadden hun handen vol aan de restauratie van de eigen schepen en de inrichting van de werf in Arnemuiden. Het scheepje ging zienderogen achteruit. Het belandde in halfgezonken toestand tegen de wal tussen de scheepswerven van Piet Dekker en Peter Schouten aan de kortenhoefse dijk in Kortenhoef om in alle rust weg te rotten in het veen. Het dek en de roef stortten in, gras en varens groeiden uit de naden. Het zou niet lang meer duren voor het volledig met de oever van de sloot zou vergroeien. Tot eind 2007.

Zaterdag 12 april 2014 was een deel van het SSRP-bestuur te gast in Arnemuiden. Naast de bijeenkomst voor de genodigden, was de werf ook normaal open voor bezoekers. Wij konden ons daarom ook vrij bewegen over het terrein en op allerlei interessante plaatsen de nodige informatie krijgen. Dus konden wij ook zien dat het vlak van de Steekhengst ‘Boreas’ en de eerste gangen al waren geplaatst. Omdat de werfloods nog nagenoeg origineel is en de Steekhengst ook zo veel mogelijk origineel (bijvoorbeeld een vlak vastgezet met houten pennen) weer wordt ‘vernieuwbouwd’ zoals de werf het zelf uitdrukt, was het een imposant gezicht.

Zaterdag 16 mei 2015 was het zover. De Steekhengst 'Boreas' ging als herboren te water tijdens het 25-jarig Jubileumfeest van de eigenaar, de Stichting Behoud Hoogaars. Twee jaar hebben scheepsbouwmeester Peter Schouten en een grote groep vrijwilligers van de Historische Scheepswerf Meerman aan een exacte kopie van het origineel gewerkt en stond de 'Boreas', in een druilerige regen, statig op de helling om te water gegaan. Dat ze dat graag wilde, bleek toen na de doop, alle belemmeringen op de helling werden weggehaald en de Hengst op haar eigen manier met de kop naar voren, het water opzocht. Weer een rijke aanwinst voor de diversiteit in onze grote Ronde en Platbodemvloot! Voor de tewaterlating heeft onze secretaris, Rita Eissens-van Goor, de voorzitter van de SBH een (ook vernieuwde) Plaquette met het in de jaren-70 uitgereikte nummer 1122 overhandigd te samen met onze 'Jubel'wimpel.

De Steekhengst is een onbekend scheepstype; alleen Gerrit Schutten noemt het in zijn boek "Verdwenen Schepen". Door diepgravende studie van Peter Hamer is er nu echter veel boven water gekomen. We moeten terug naar 1899 tot 1903 toen in Den Briel vier Steekhengsten werden vermeld, van 1903 tot 1911 werden twee zalmsteekhengsten vermeld. Na 1947 is er over dit type niets meer terug te vinden. Wel wist Peter Hamer te achterhalen dat de steekhengst 'Boreas' die in Kortenhoef werd "gelicht", op de werf van Richter Uitdenbogaardt in Maassluis moet zijn gebouwd.

In het E-magazine "de CLASSIC zeiler" nummer 15 van juli/augustus 2015 staat het artikel "25 jarige Stichting Behoud Hoogaars herbouwt 'Boreas'". Zie voor meer informatie en een gratis abonnement op www.oldsaltwatersport.nl.