2016-1: De tijdreis van het skûtsje 'Ale'
Spiegel der Zeilvaart februari 2016 nummer 1
Afgelopen jaar, 2015, was voor het Stamboek een erg succesvol jaar. 91 Schepen konden nieuw worden ingeschreven of 'geactiveerd' in het Stamboek. Dat zijn aantallen, die alleen voorkwamen in de eerste 30 jaar na de oprichting van de SSRP. Alle publiciteit rond ons (alweer) 60-jarig bestaan, dat we samen met De Zevenwolden in Lemmer hebben gevierd zal daar mede debet aan zijn geweest.
Naast de (her)aanmelding van schepen, ontvangen we ook dagelijks reacties op de informatie die wij via de website, de Spiegel of onze Nieuwsbrieven verspreiden. Het helpt ons het beeld van de geschiedenis van de Ronde en Platbodemjachten ook dagelijks beter te presenteren en daar waar nodig bestaande informatie te verbeteren. Soms zijn reacties heel zakelijk en feitelijk, soms zijn reacties zo bijzonder, dat je bij het lezen ervan even rechtop gaat zitten.
Het skûtsje `Ale/Abraham's schoot/Stêd Sleat'/'Ale', stamboeknummer 862
Het volgende verhaal willen we u niet onthouden. We kregen het, in het voorjaar van 2015, van Dick Boon, oprichter van het Sneker ontwerpbureau Vripack. Het handelt over een kits getuigd skûtsje. In de jaren '60 van vorige eeuw zijn veel werkloze tjalken en skûtsjes ofwel gesloopt ofwel overgedaan aan particulieren in binnen- en buitenland en verbouwd tot jachten, al of niet onder supervisie van jachtarchitecten. Later zijn er ook weer een aantal in min of meer originele staat terug verbouwd om te gaan wedstrijdzeilen. Het skûtsje 'Ale', de eerste opdracht van Dick Boon, gebouwd in 1913 door Van der Werff in Drachten, is er daar één van. De tijdreis van de 'Ale' begint in 1913, na de bouw als vrachtvaarder in Friesland en omstreken. Het stond bekend als snel schip met de bijnaam 'bietenjager'.
Dick Boon schrijft:
`Oktober 1962 - De heer H.J. Dammers uit Purley, Surrey in Engeland, directeur van de Shell, komt bij Dick Boon en vraagt of hij de tekeningen kan maken voor het ombouwen van een skûtsje tot een tjalkjacht. Hij heeft al een ca. 18 m skûtsje gekocht. Boon wil dat schip eerst zien voor hij de opdracht aanneemt. Het skûtsje bleek in een zeer slechte staat te zijn en Boon adviseerde de heer Dammers de koop ongedaan te maken. De verko¬per had de heer Dammers gezegd dat het schip in goede staat zou verkeren.
Boon wist de verkoper van te overtuigen, dat hij een eventueel proces zou verliezen op basis van bedrog, waarop de verkoper het schip terugnam en de koopsom terug stortte. Boon heeft toen voorgesteld een ander schip te zoeken en vond een prachtig exemplaar in Lemmer. De vraagprijs van fl. 8000,- was zeker niet te hoog en hij adviseerde de heer Lammers om voor die prijs het schip te kopen. Deze vond echter dat hij op de prijs moest afdingen, waarop de koop afketste. Een week later vond Boon in Drachten ook een mooi skûtsje met de naam 'Ale'.
Prachtige betimmering
Om een herhaling te voorkomen raadde hij de verkopers (de gebroeders Sijtsema uit Drachten) aan om de prijs met fl. 1.500,- te verhogen zodat er ruimte ontstond voor het afdingen. Ze waren heel verbaasd, maar gingen wel op het voorstel in. Toen de heer Dammers kwam om over de prijs te onderhandelen, was binnen een kwartier de koop gesloten; de broers kregen hun van te voren aan Boon genoemde prijs; de heer Dammers was zeer gelukkig dat hij fl. 1.500,- had kunnen afdingen en Boon kon aan de slag en mocht zijn eerste rekening versturen.
De 'Ale' was een tjalkschip dat in 1913 was ontworpen en gebouwd door Haike Pieters van der Werff in Drachten/Langewijk en volgens de meetbrief uit 1931 gebouwd van ijzer, voorzien van een laadruim, een voor- en een achterdek en een achter-woonroef, voortbewogen door een opduwer, waarin een motor merk Deutz diesel van 10/12 pk en een waterverplaatsing van 40,427 ton en tot 1959 in het bezit van de familie Pietersma uit Drachten, nakomelingen van de eerste opdrachtgever. Het schip had een lengte van 18,10 m over de stevens, een breedte van 3,57 m over de berghouten en een holte van 1,15 m. De naam werd veranderd in Abraham's Schoot en deze naam bleef tot 2003. Het schip kreeg een achterhut met daarvoor een open kuip, waar onder een 53 pk/r.800 rpm Perkins dieselmotor en een kajuit doorlopend tot de strijkbare mast. Het kreeg bij Jachtwerf Doevedans te Sneek een prachtige betimmering, waarbij de Braziliaanse houtsoort Peroba de Campos werd toegepast, een licht olijfbruin getinte houtsoort. Het schip is ooit verlengd zodat de tuigage (lengte giek) niet meer in verhouding stond tot de nieuwe lengte. Dick Boon besloot toen om er een bezaanmast aan toe te voegen met een 13,5 m2 bezaanzeil. Voor zover bekend is dit, in ieder geval tot december 1984, het enige kitsgetuigde skûtsje.'
Wedstrijdskûtsje
Tot zover het verhaal van Dick Boon. Na zijn werk volgde er een nieuwe mijlpaal in de tijdreis. Een volgende eigenaar heeft de bezaan weggehaald, maar wel een kluiverboom toegevoegd, wat ook niet bij een skûtsje hoorde. In 2003 kreeg het schip een nieuwe en zesde eigenaar. Het schip werd in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht, waarbij de prachtige betimmering rücksichtslos werd gesloopt. Het vaart sinds 2004 als wedstrijdskûtsje onder de naam 'Stêd Sleat' en sinds begin 2015 weer onder de eerste naam 'Ale' bij de IFKS. In het Stamboek staat ze helaas al jaren niet meer als 'actief' geregistreerd.
Toevoeging van Derck Steenstra
Een eerdere ( ’56) tweemast tjalk was 'De Lachende Leeuw OA32' en iets later de 'Monte Cristo'. De 'Dollard' is ook uit die begintijd '60.
Na haar omzwervingen in de UK kwam ook de 'Antigoon' in die tijd ( 1960) weer terug op het Continent. Belgische vlag. Zij werd opnieuw getuigd, ditmaal 2 masten met een zeilplan van Jachtarchitect Lunstroo. In het begin werd zij ingedeeld bij de tjalkachtigen, nu noemen we het een boeieraak. Recent van de sloop gered en opnieuw in de vaart als 'Vrouwe Baukje'.
SdZ 2016 nr01 februari - De tijdreis van het Skûtsje 'Ale'
Jan Eissens, Stamboekbeheerder
stamboek@ssrp.nl