2020-9: De pioniersgeest van het Stamboek deel 8
Spiegel der Zeilvaart oktober 2020 nummer 9
Behoud Daarom!
In de serie over de oorsprong van de SSRP blikt Stamboekbeheerder Jan Eissens dit keer terug op de recente geschiedenis. In 2005 was het 50 jaar geleden dat de SSRP werd opgericht. Dat mocht natuurlijk niet ongemerkt voorbij gaan. Er werd een jaar gewerkt aan een groots feest in Grouw en Spiegel der Zeilvaart gaf een bijzondere bijlage uit onder de titel SSRP 50 jaar.
Voor het bestuur was het zonneklaar dat Grouw - zeg maar de bakermat - het middelpunt van de festiviteiten moest zijn. Gelukkig deelden gemeentebestuur en middenstand die mening. De Stichting, Vereniging van Vrienden en De Regionale Friese Reünie werkten ruim een jaar aan het feest dat zich grotendeels rond Hotel Oostergoo zou afspelen. De hele reünie werd een aaneenschakeling van geweldige PR voor onze ronde en platbodem-jachten, waarbij beschermvrouwe HKH Prinses Beatrix, toen onze Koningin, aan boord van haar Lemsteraak 'De Groene Draeck' de vlootschouw afnam. Het eerste onderdeel van de reünie was echter een symposium in de Sint Piterkerk met als thema 'Behoud, Daarom!' De SSRP presenteerde een aantal belangrijke onderwerpen met als titels `Behoud' en 'Licht op de toekomst'. Ook werd het project Driewerf voor het voetlicht gebracht, een initiatief om drie verdwenen scheepstypen terug te brengen op het water.
Een bijzondere bijlage van de Spiegel der Zeilvaart in 2005: SSRP 50 jaar
In deze bijlage een aantal "scheepsverhalen" handelend over een aantal in het Stamboek geregistreerde schepen en hun eigenaren. Om u enig inzicht te geven in de veelheid en diversiteit van scheepstypen die we kennen in deze behoudsorganisatie, hebben we een aantal veel op de Nederlandse wateren rondvarende voorbeelden daaruit gedestilleerd. Het leek ons leuk om niet louter de schepen en hun eigenaren te beschrijven, maar om van deze gelegenheid gebruik te maken om ook de verschillende aspecten zoals die spelen binnen een dergelijke actieve club, aan bod te laten komen. Zodoende hadden we bij het schrijven
verschillende uitgangspunten die we graag hebben benut.
Het heeft geresulteerd in een verhaal waarin of de historie van het schip leidraad was, of waarbij juist het wedstrijdzeilen aan bod is gekomen, de archiefstudie naar de oorsprong van het schip mee heeft geteld, de restauratie van een wrak bepalend was, de scheepssier opviel etc.
Een bijzondere bijlage van de Spiegel der Zeilvaart in 2005: SSRP 50 jaar
Verdwenen scheepstypen
In 2004 waren er drie grote herbouwprojecten in voorbereiding. Zij sloegen de handen ineen en vormden de "Driewerf": drie werven op drie verschillende plaatsen in Friesland. Over deze projecten is in de jaren daarna uitgebreid gepubliceerd in de Spiegel. Zo werd in Eernewoude vanuit het Skûtsjemuseum het initiatief genomen voor de bouw van een nieuw houten skûtsje. Leidraad vormde een uit 1861 daterend bestek uit de werfboeken van Eeltje Holtrop van der Zee voor het skûtsje 'AEbelina'. De bouw van de nieuwe 'AEbelina' startte in 2004 en ze werd in zoog te water gelaten. In Paesens Moddergat werd in 2004 de kiel gelegd voor de bouw van een nieuwe Wierumer Aek. Met dit soort aken werd gevist op de gronden boven de Waddeneilanden. In de vorige eeuw was het type geheel verdwenen.
De grootste van de drie projecten was de Palingaak in Heeg, met zijn 18,5 meter. De palingaken werden gebruikt voor het transport van levende paling tussen Friesland, het Oostzeegebied en Londen. De bouw startte eind 2005 en de 'Korneliske Ykes II' werd in 2009 te water gelaten. Een belangrijk moment in haar 10-jarig bestaan was de reis naar Londen in 2019.
Particuliere Restauraties
Naast deze projecten, vonden er op diverse werven spraakmakende restauraties plaats van ronde en platbodemjachten van soms al meer dan een eeuw oud, maar nog steeds in particuliere handen. Over de aanleiding en de restauraties zelf zijn vaak intrigerende verhalen te vertellen. Als je door de Index van de Spiegel bladert, krijg je als resultaat meer dan 300 verwijzingen naar artikelen over restauraties waarover artikelen zijn geschreven. Daarnaast is er over een aantal schepen ook een eigen boek verschenen.
In juli schreven we over de vier 5-meter Lemsteraken van De Boer in Lemmer. De restauratie van de Salamander werd in 2019 afgerond. De restauratie van het zusterschip De Wulp werd bijna 20 jaar eerder voltooid, in 1990.
Eigenaar Joost Geise schreef het hele verhaal op in het boek Honderd jaar De Wulp.
Citaat: 'Tijdens de SSRP-reünie in 1988 kregen de deelnemers een fraaie poster met een oude platbodem cadeau van de organisatie met daarop de Lemsteraak Georgette (nu De Wulp). In het najaar krijg ik een telefoontje van Jan Brilleman met de vraag of ik nog steeds geïnteresseerd ben in een oude Lemsteraak (ik had net mijn tjalk naar Engeland verkocht en overgevaren). Ze lag in Sappemeer achter een kerk, op een dwarshelling van een oude werf. Bezichtiging van het "wrak", want zo zagen we de status, maakte onze eerste indruk alleen nog maar erger. De aak was niet eens meer intact, want aan beide zijden waren grote huidplaten verwijderd. Voordeel was wel dat je van buiten ook meteen de binnenzijde kon bekijken.'
Joost bracht zijn project tot een prachtig einde. In 1990 presenteerde hij zijn Lemsteraak in volle glorie aan het publiek tijdens Sail Amsterdam. Hij had dat maar wat graag willen herhalen in 2020, samen met de Salamander en De Onrust.
De pioniersgeest van het Stamboek, deel 8
Jan Eissens, Stamboekbeheerder
stamboek@ssrp.nl