Comfortabel zeilen
12 juli 2023
Toen ik dit seizoen bij het begin van de schoolvakanties in Stavoren lag, in de Spoorhaven bij de Sturiërwerf, kwam aan de overzijde een Blomaak van zo'n 12 meter GTL tanken bij oliehandel De Groot. Dat schip had ik eerder gezien, een Lemsteraak met torentuig, de Waterlelie. Maar dat was van afstand en nu, dichtbij, bleek de nieuwe eigenaar van deze aak het oude tuig te hebben vervangen door een modern tuig dat z'n tijd ietwat vooruit is, waar de SSRP dus niet direct enthousiast over zal zijn, maar dat desalniettemin interessant is. Bij de scheepsmakelaar Dirk Blom kan je natuurlijk horen dat je een moderne 15-meter aak met wat moderne techniek met z'n tweeën kan zeilen, maar in de praktijk zie je wat oudere zeilers dat niet doen.
De nieuwe eigenaar van de Waterlelie heeft kennelijk besloten dat hij er niet is voor het schip, maar het schip voor hem. Dat zware werk bij het hijsen en strijken van de zeilen en het bedienen van de zwaarden kan met hydraulische lieren aanzienlijk verlicht worden. De voor de bemanning riskante gang naar het voordek tijdens de vaart op ruw water kan je vermijden door toepassing van rolreefsystemen. De rolfok en ook de rolkluiver raken langzamerhand wat ingeburgerd bij platbodems, maar dat grootzeil blijft natuurlijk een probleem. Op scherpe jachten zie je grootzeilen die oprollen in de mast of in de giek, maar hoe doe je dat bij een platbodem met zijn gaffeltuig? In de giek rollen is niet voor de hand liggend door de losse broek van het zeil, maar een rolgarnituur achter de mast spannen is zeer goed te realiseren. De schoothoek van het grootzeil wordt daarbij met een lange lijn via een blok op het einde van de giek geleid. Grootzeilen op rollers kunnen geen zeillatten hebben, wat de stand van het zeil, vooral bij het achterlijk, niet optimaal laat zijn. En ja, de gaffel is niet oprolbaar. Die moet weg. Dat is jammer, want die gebogen gaffels zijn kenmerkend voor vele platbodems. Torentuigen kwamen ook voor op kubboten en grundels en een paar eeuwen geleden op boeiers, maar ja, niet op Lemsteraken. Een grootzeil op een roller is daarmee een grote stap, maar vooral voor de beeldvorming bij anderen. Aanvankelijk wellicht ook voor de eigenaar, maar uiteindelijk niet, want hij koos voor hanteerbaarheid, voor comfortabel en veilig kunnen zeilen met een kleine en wat ouder wordende bemanning. Als de keuze is, het tuig eraf en alleen nog op de motor varen of het tuig op deze wijze hanteerbaar maken en dan maar wat controversieel, dan zou ik het wel weten.
