Zeehaven Dordrecht
12 januari 2023
De mondialisering van de economie bracht voor ons niet alleen een relatieve welvaart (relatief, want tegelijkertijd een verarming), maar ook een versneld verdwijnen van de kleinschaligheid. De bestaande zeehavens van Nederland werden snel te klein en moesten verlegd en uitgebreid worden om de steeds grotere zeeschepen te kunnen ontvangen. De binnenvaart moest zich in het zelfde tempo aanpassen. Stukgoederen worden nu vervoerd in containers. Bulkgoederen in zo groot mogelijke vrachtschepen en tankers. Regionale zeehavens in Nederland konden de ontwikkelingen niet volgen en verpieterden. Niet zo erg lang geleden waren Delfzijl, Groningen en Harlingen nog zeehavens van enige betekenis, maar dat is al jaren verleden tijd. Opvallend is natuurlijk ook de eeuwenoude overslaghaven Dordrecht, die zeker ook een belangrijke houthaven was. Het hout dat Nederland nodig had voor de bouw, voor de Zuiderzeedijken, voor scheepsbouw en fundering van woningen op slappe veengrond, werd aangevoerd vanuit Duitsland. Enorme houtvlotten dreven met de stroom mee naar Dordrecht, op koers gehouden door tientallen roeiers aan de voor- en de achterzijde van zo'n vlot. Vanaf het einde van de 19e eeuw werden deze vlotten gesleept, de laatsten kwamen in de jaren zestig van de vorige eeuw aan in Dordt.
Gedurende de vorige eeuw werd er ook veel hout uit Skandinavië gehaald dat met stoomboten naar regionale havens in Nederland werd gebracht. En natuurlijk ook naar Dordrecht van waaruit het hout doorgevoerd werd naar diverse steden in de Randstad. Op de foto van ruim honderd jaar geleden zien we een beeld van de Kalkhaven, centraal in Dordrecht. De stoomschepen lossen hun lading in de haven waar ter plaatse van de stammen kleine houtvlotten worden samengesteld die versleept kunnen worden. Van het stoomschip links is de naam te lezen. Het is de Clara Zelck uit Rostock. Dat schip werd in 1904 gebouwd op de werf 'Neptun' voor de rederij Otto Zelck uit Rostock. Het schip liep aan het einde van de Eerste Wereldoorlog op een mijn bij Öland, maar ging niet ten onder. Het stoomschip werd geborgen en gerepareerd. In 1920 confisqueerden de Britten het als oorlogsbuit. Vanaf 1921 voer het als 'Syrië' voor België en het werd in 1937 in Engeland gesloopt.
Op dit moment is Dordrecht al decennia geen zeehaven meer. De havens zijn voor die schepen onbereikbaar geworden en de faciliteiten om te laden en te lossen ontbreken er. Maar je weet het nooit. Honderd jaar geleden schreef Oswald Spengler een beroemd geworden boek over 'Der Untergang des Abendlandes'. Hij probeerde daarmee duidelijk te maken dat de wereld niet alleen economisch, maar ook cultureel permanent verandert. Dat we slechts enkele decennia terug hoeven te kijken om te ontdekken dat die wereld toen anders was. Dat wij nu anders zijn. Hij beschrijft hoe op aarde tal van oude culturen zijn geweest, die wij in essentie niet meer begrijpen. Die mensen leefden in andere werelden. Die oude culturen zijn ten onder gegaan, dus achtte Spengler het ook reëel dat de cultuur van het avondland, onze cultuur, een tijdelijk verschijnsel is. Dat ook onze wereld verandert, dat weten we langzamerhand wel, maar hoe de nieuwe wereld van de toekomst er uit zal zien, dat blijft een raadsel. We komen niet verder dan extrapolaties op grond van wat we al weten. We gaan uit van de ons bekende gegevens en ja, dan is het niet verrassend dat die in de toekomstige werkelijkheid nooit uitkomen zoals we op dit moment denken. Veranderen betekent immers echt 'anders' worden!
