K.V.N.W.V. Ontwerpen-prijsvraag 1954
Kleine ronde en platbodem kajuitjachten
De Prijsvraag (Waterkampioen no. 931, Januari 1954, blz. 16)
Door de Koninklijke Verbonden Nederlandsche Watersport Vereenigingen wordt een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerp van een klein Rond- of Platbodem kajuit-jacht
De eisen, waaraan het gevraagde vaartuig moet voldoen zijn:
- Het jacht moet de kenmerken hebben van de oud-Nederlandse typen, zoals zijzwaarden, gebogen gaffel, losse broek van het grootzeil enz.
- Lengte in de waterlijn 7 meter.
- Geschiktheid voor Zuiderzee, Waddenzee, Zuid-Hollandse en Zeeuwse Stromen, grote rivieren en andere binnenwateren.
- Er moeten vier slaapplaatsen in zijn.
- Er moet plaats zijn voor het inbouwen van een motor van ten minste 8 pk.
- De hoogte van een mogelijke kiel, mag, gemeten op het grootspant niet meer dan 14 cm bedragen.
- Gestreefd moet worden naar een zo goedkoop mogelijke uitvoering en onderhoud, zonder daardoor de deugdelijkheid of het goede uiterlijk te schaden.
- Het uiterlijk moet aan hoge eisen voldoen.
Door de inzenders moet worden overgelegd:
A. Een lijnentekening, schaal 1 : 10 met vermelding van hoofdafmetingen, waterverplaatsing en gewichten en langscheepse ligging van het druk¬kingspunt.
B. Een dek- en inrichtingsplan, schaal 1 : 10.
C. Een bouwtekening met opgave van maten en ten minste drie dwars-doorsneden, schaal 1 : 10.
D. Een bewerkt grootspant, schaal 1 : 5, waarin het volledige bestek moet zijn verwerkt, waar nodig met details.
E. Een zeiltekening met gegevens van tuigage en rondhouten, schaal 1 : 20.
F. Een motivering van het ontwerp met opgave van hoofdafmetingen, waterverplaatsing, verdeling van het gewicht en verdere algemene gegevens.
Alles moet in drievoud worden ingezonden, A, B, C, D en E in lichtdruk gevouwen, F in machineschrift. B en C mogen desgewenst in één tekening worden gecombineerd.
De beoordeling zal geschieden door een commissie, aan te wijzen door het bestuur. De beslissing van de commissie is bindend. De beschikbare prijzen zijn: eerste prijs f 250,-, tweede prijs f 100,-, derde prijs f 50,-. De beoordelingscommissie heeft het recht, het totale bedrag der prijzen op andere wijze te verdelen, indien zij dit in verband met de verdiensten der voor een bekroning in aanmerking komende ontwerpen billijk acht.
De voorwaarden voor deelneming zijn: de prijsvraag is open voor onderdanen van België, Luxemburg en Nederland. Alle tekeningen en bescheiden moeten voorzien zijn van een motto, waardoor de inzender anoniem blijft. In een gesloten enveloppe, voorzien van ditzelfde motto, moeten duidelijk worden aangegeven naam en volledig adres van de inzender. Het staat een ieder vrij, meer dan één ontwerp in te zenden. Alle ingezonden ontwerpen blijven het eigendom van de ontwerpers, maar de beoordelingscommissie heeft het recht tot publicatie van ontwerpen, die haar daartoe geschikt voorkomen, waartoe desverlangd de calques tijdelijk moeten worden afgestaan. De ingezonden lichtdrukken worden niet teruggezonden.
De inzendingen moeten vóór 1 Juni 1954 ontvangen zijn door het Centraal Bureau voor Watersport, Nieuwezijds Voorburgwal 104, Amsterdam-C. Op de buitenzijde der inzending moet duidelijk de aanduiding: „Prijsvraag 1954" zijn aangegeven.
De prijswinnaars (Waterkampioen no. 947, December 1954, blz. 573-580)
In het begin van 1954 (no. 931, Januari 1954, blz. 16) werd de door de K.V.N.W.V. uitgeschreven prijsvraag voor het ontwerp van een klein Rond of Platbodem kajuitjacht bekend gemaakt. Hierop zijn zeven inzendingen binnengekomen, die beoordeeld werden door een commissie, aangewezen door het bestuur en die bestond uit de heren C. J. W. van Waning, L. Stelwagen en Ir J. Loeff.
Deze jury heeft de prijzen als volgt toegekend:
1e prijs: „Gert-Jan" van A. Volker Jr te 's-Gravenhage: f 200.-
2e prijs: „Amphitrite" van J. K. Gipon te Rotterdam: f 100.-
Twee 3e prijzen : „De Goede Hoop" van G.W.W.C. Baron van Höevell te Amsterdam, en „Vrouwe Klazina" van Herman Jansen te Amsterdam: elk f 50.-.
De meeste tekeningen van de prijswinnaars zijn in het bezit van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodem jachten en zijn ondergebracht bij het Fries Scheepvaart Museum. Als u bijvoorbeeld op hun website in de collectie zoekt op de naam Volker vindt u de tekeningen van de 'Gert-Jan'.
De auteur van het artikel schrijft:
De kwaliteit van de inzendingen stond daarbij over het algemeen op een hoog peil en er zijn enige bijzonder aantrekkelijke ontwerpen uit de bus gekomen. Het doel, nog eens de aandacht te vestigen op de oud-Nederlandse scheepstypen, die zulke mooie en voor onze wateren bijzonder geschikte toerscheepjes opleveren, is met deze prijsvraag zeker bereikt.
Het feit, dat de eerste-prijs-winnaar - overigens een oude bekende - mij, nadat de uitslag bekend was, mededeelde, dat dit zijn eerste ontwerp was van een oud-Nederlands vaartuig en dat één der anderen - niet-prijswinnaar -en jong ontwerper van 17 jaar bleek te zijn, wil ik ook beschouwen als verheugende tekenen van nieuwe belangstelling voor het ronde of platbodem jacht.
De gekozen typen waren: een vrije variatie op een botter, een botter, twee hoogaarsen, een boeieraak, een schokker en een Tholense schouw. In een punt stemden alle ontwerpen overeen: ze waren getekend voor uitvoering in staal. Voor dergelijke scheepjes, waarbij het gewicht van de constructie niet zo belangrijk is, moest staal op het ogenblik wel als het aangewezen materiaal worden beschouwd, al is een gelakt eikenhouten schip zonder twijfel mooier.
'Gert-Jan' Ontwerper A. Volker Jr.: 1e prijs
Lengte over alles 8.10 m, lengte waterlijn 7 m, breedte 3.07 m, diepgang 0.68 m, waterverplaatsing 5.03 m3, zeiloppervlak 34.6 m2.
De ontwerper zegt uitgegaan te zijn van de vorm van een botter; waarbij de breedte en de holte vergroot werden en het achterschip wat hoger gehouden is. Hoe dit zij, van het oorspronkelijke bottermodel is niet veel overgebleven, wat niet wegneemt dat een zeer fraai gevormd scheepje werd getekend. Als men mij zou vragen welke naam ik dan wel aan dit model zou willen geven, dan geloof ik dat ik zou antwoorden een aakje, ofschoon het vlak daarmee niet overeenkomt, of een bolletje ofschoon de wijze waarop de stevens aansluiten op het vlak daarbij anders is. Maar onmiskenbaar is, dat dit scheepje goed gevormd is en uitstekend past in de groep ronde en platbodem jachten, afgezien ervan of het een botter een aak of een bol is.
Waterkampioen januari 1955 nummer 948: De ontwerpen die buiten de prijzen vielen
Ir J. Loeff schrijft als laatste zin in het artikel:
In een volgende aflevering zal iets worden getoond van de drie niet bekroonde ontwerpen en zal een korte nabeschouwing worden gegeven.
In januari volgt dan het artikel met de ontwerpen, die buiten de prijzen zijn gevallen met de nodige toelichting:
Het is niet gebruikelijk, dat alle inzendingen van een ontwerpenprijsvraag worden afgedrukt. In dit bijzondere geval leek mij dit toch gewenst, omdat daardoor verschillende types worden getoond, hetgeen zeker interessant is voor de lezers.
- De 'Zeeland', een schip met een hoogaars-vorm.
- Het bottertje 'Kleine Beer'
- Het schokkerjacht 'Schokland'
De ontwerpwedstrijd haalde ook het watersportblad Yachting World in Juni 1956
Familie Vermaat geeft opdracht om een platbodem te bouwen
Voor zover bekend geeft de familie Vermaat te Veere, in de jaren 60, opdracht om een platbodem te bouwen. Het lijkt erop dat het prijsontwerp van A. Volker jr. (ANWB 1955) gebruikt is om deze platbodem te bouwen. Uit documentatie en verhalen blijkt de opdracht te gaan naar Den Hartogh, in dienst van de firma A. de Jong Thzn op de werf 'Reparatiebouw' in Overschie (Rotterdam) en later eigenaar van de werf "De Plaete" in Ooltgensplaat. Bij elke verkoop van de boot wordt een inrichtingsplan meegeleverd. Op een aantal afwijkingen na, zoals bijvoorbeeld de ronding aan de scheg, lijkt deze tekening sterk op die van de “Gert Jan” van A. Volker jr. De markante rechthoekige ramen van de kajuit zijn eveneens te herleiden tot dit ontwerp. In 1972 wordt de 'Vela' door de familie Vermaat voor opname in het Stamboek aangemeld. Als bouwjaar wordt 1971 opgegeven. Dit staat ook vermeld uit de meetbrief van 1972. De 'Vela' wordt als Vollenhovense bol ingeschreven met plaquette 1501.
In 2018 heeft eigenaar Hans Pietersma contact met Susan Poppe-Vermaat, de dochter van de heer en mevrouw Vermaat. Zij weet te vermelden dat het casco in Veere is afgebouwd door haar vader en een goede vriend. Uit foto’s, die in 2018 worden toegestuurd, blijkt het casco in november 1968 al in Veere te zijn. Uit de datering op de foto's kan worden opgemaakt, dat de boot voor 1968 gebouwd moet zijn. Deze vaststelling maakt het ook steeds waarschijnlijker dat, zoals mevrouw Verschoof in haar brief meldt, de 'Vela' inderdaad één van de drie casco’s is, welke tussen 1962 en 1964 op een boerenerf te Barendrecht is gebouwd.
Brief van mevrouw T.J. Verschoof-van Schagen uit Barendrecht (19-02-2005)
In deze brief schrijft mevrouw Verschoof in een brief aan onze Stamboekbeheerder over hun eigen platbodem 'Vrouwe Stijntje'. Deze bol is gebaseerd op de tekeningen van de 'Gert-Jan', gebouwd tussen 1962 en 1964 op een boerenerf in Barendrecht en in 1976 verkocht aan de heer IJkema in ter Horne. Het schip was gebouwd door Den Hartogh, in dienst van de firma A. de Jong Thzn op de werf 'Reparatiebouw' in Overschie (Rotterdam) en later eigenaar van 'de Plaete' in Ooltgensplaat. Samen met de 'Vrouwe Stijntje' zijn toen ook de 'Vela' en de 'Vrouw Wina' gebouwd.
Het verhaal van mevrouw T.J. Verschoof-van Schagen aan Stamboekbeheerder Th. Vos
