Phoenix

In the Netherlands, as in the United States, there has been a renewal of interest in traditional wooden craft. This interest, which began in the 1950's, has been manifested in the building of new boats to old models, and the renovation and restoration of original craft whenever possible. As can be expected in a country with the diverse maritime heritage of the Netherlands, there are many different types of craft that could be classified as "traditional." Unfortunately, there are few restorable original boats of any type to be found. Take the boeier, for instance.
The boeier is a type of yacht intended for pleasure sailing, and in the past it was built in several parts of the Netherlands. It was developed from a family of freightcarrying double-ended sailing barges fit¬ed with leeboards that, until a few decades ago, could be seen on all the numerous inland waterways of the Low Countries. Boeiers were built until the early years of the present century, when most yachtsmen lost interest in them in favor of keel yachts introduced from other countries. Only a few of the original boats still exist, mainly in the province of Friesland, where traditions lingered longer than elsewhere in the Netherlands. Boeiers were not built from drafted plans, so, for someone interested in building an authentic new one, the only way of obtaining lines has been to take them off an existing model, and since the 1950's a number of boeiers have been so measured.
In 1973 I became the owner of 'Phoenix', one of the last surviving wooden boeiers from the province of Holland. She was originally named the 'Piet Hein', after the popular seventeenth century admiral of that name, and she was built at the Het Jacht (the Yacht) shipyard in Amsterdam in 1898. The owner and master shipbuilder of this yard was Nicolaas Adrianus Bernhard, a member of a family with a long shipbuilding tradition. Of the many boeiers built at Het Jacht - at first of wood, later also of steel - only one wooden specimen besides 'Phoenix' is known to exist the 'Ludana', built as the 'Olga' in 1898. This boeier still exists in England, though in a state of considerable neglect.

T.a.v. de beschrijving van de Phoenix het volgende:

De opmerking dat de constructie van het boeisel bij Bernhard anders zou zijn bij die van Van der Zee is mogelijk, maar is niet van toepassing op de Phoenix.

Omstreeks 1955 heeft mijn vader, R. Visser, deze boeier in Loosdrecht bij jachthaven Het Kompas in gezonken toestand, in een sloot, gevonden. Na transport naar de werf van Kok in huizen is de Boeier daar volledig gerestaureerd, waarbij nieuw berghout en boeisel aangebracht zijn, tevens is de "kop" iets hoger geworden. De verwerking van "droge naadstukken" was een van de kenmerken van de boten van Kok. Ook in de kajuit zijde zijn deze terug te vinden. Ook deze kajuit is verhoogd t.o.v. het originele exemplaar. Kajuit en dek waren uitgevoerd in eiken en zijn bij deze restauratie uitgevoerd in teak. De huid was in een eerder stadium door een vorige eigenaar al vernieuwd en was in goede staat. Slechts een paar gangen zijn toen vernieuwd.

Ook kuip en kuipvloer zijn totaal vernieuwd en uitgevoerd in Teakhout. Tevens is een nieuwe benzine motor ingebouwd (Graymarine ). Het interieur is toen ook vernieuwd met een andere indeling o.a. een toiletruimte en keuken, ook uitgevoerd in teakhout.

De mast is toen ingekort. Het vaargebied was het IJsselmeer en de thuis haven Muiden en met de originele mast was de boot voor dit vaargebied overtuigd. Omstreeks 1961 heeft mijn vader de boeier verkocht aan fam. Engelbracht uit Haarlem. naar ik meen is de daarop volgende eigenaar dhr. Bon geworden. Overigens heeft mijn vader de naam Phoenix aan de boot gegeven. Inschrijving in het "Stamboek" heeft toen al eind jaren 50 plaatsgevonden. 

Het eerste tochtje, op de motor, vond plaats vanuit huizen naar Muiden voor de overdracht ceremonie van De Groene Dreack. 

Huib de Vries vond in het archief van de Firma Gebroeders De Vries, werven De Vlijt en Westeinder de volgende aantekeningen over de Boeier 'Miami':

“Levering boeier “Miami”, bouw-volgnummer 385, voor H.J.J. van Werkhoven, ƒ 1430.”

Waarschijnlijk heeft het woord ‘levering’ voor het misverstand gezorgd, waardoor later gedacht werd dat deze boeier op De Vlijt was gebouwd. Dat is niet het geval want in 1885 werd dit houten zeiljacht op de werf “Het Jacht” aan de Lijnbaansgracht in Amsterdam gebouwd. Eigenaar van deze scheepswerf was N.A. Bernhard en de naam van de boeier was “Piet Hein”.
Eén van de latere eigenaren was vanaf 1923 W.N.H. van der Vorm uit Rotterdam, eigenaar van de Holland Amerika Lijn. Hij noemde de boeier “Miami”. Met deze naam kwam het jacht in 1934 op de werf in Aalsmeer. De nieuwe eigenaar was H.J.J. van Werkhoven, hij had de “Miami” kort daarvoor gekocht, waarschijnlijk via bemiddeling van de gebroeders De Vries van scheepswerf “De Vlijt”. Daarom werd waarschijnlijk het woord ‘levering’ gebruikt.

Bestekkenboek
Tussen november 1934 en augustus 1935 werden volgens het Bestekkenboek van de scheepswerf de volgende werkzaamheden verricht:

• November 1934 - Boeier afgetuigd, klaarmaken en afdekken voor de winter, enkele malen leegpompen ƒ 10,50
   
• December 1934 - Boeier volgnummer 385 “Miami”, levering ƒ 1400 Werkzaamheden ƒ 30. Rekening voor H.J.J. van Werkhoven te Amsterdam ƒ 1430
   
• Mei 1935 - Boeier op de helling gehaald, enkele reparaties aan dek, romp en zwaarden, Verder geheel binnen- en buitenom schuren, lakken, verven en teren. Aan eikenhout en 2 scharnieren ƒ 4.90, Verder materiaal en arbeidsloon ƒ 110, Motor etc. schoonmaken ƒ 6

• 17 augustus 1935 - Boeier op de helling halen ƒ 5. Nieuwe stukken in de huid gemaakt en boven de waterlijn nagezien. Aan hout, breeuwkatoen, slotschroeven, jachtlak en arbeidsloon ƒ 33,80

Totaal extra kosten over de maanden november tot en met augustus: ƒ 175,20

Hierna zijn in het archief van de werf geen mededelingen over de “Miami” te vinden.

In februari werd bij Jachtwerf Joh. van der Meulen de laatste hand gelegd aan een nieuw zeilwerk en mastkoker voor de boeier Phoenix, bouwjaar 1889! Dat was hard nodig, want het oude mastspoor en zeilwerk bood de mastkoker niet veel steun meer. Een eervolle klus voor Henk van der Meulen en zijn team.
Om de restauratie uit te kunnen voeren en overal goed bij te kunnen moest een deel van de betimmering worden verwijderd. Het zeilwerk is eigenlijk een zwaar raamspant dat de krachten op de mast tijdens het zeilen moet overbrengen op de romp. Het slopen van het mastspoor met de eronder liggende leggers was eenvoudig, want die laatste kon je met je handen bijna weg grabbelen, zo vermolmd was de boel. De mastkoker, bestaande uit 9 cm dikke eiken delen, had onderaan in het mastspoor niet veel houvast meer. Het mastspoor is een 5 cm dikke en 6o cm brede, eikenhouten plaat die over drie leggers wordt vastgezet, waar de mastwangen in worden uitgehakt om houvast te bieden tegen zijdelingse belasting. Tegen de huid komen extra zware spanten. Onder het dek zit een ro cm dikke en 6o cm brede eiken plaat die de dekronding heeft en die de mastwangen naar alle kanten steun geeft. Voor Henk van der Meulen was het geen eenvoudige klus om deze zware mastdoft precies passend op zijn plaats te krijgen, zonder het dek of ander hout te beschadigen.