Ideaal

Interessant zijn de verhalen van de broers (Wout (1925) en Neo (1929), die Neep wordt genoemd) Van de Ruit en de heer (Hannes) Molenaar (20 augustus 1997 op 87-jarige leeftijd overleden). Als kind heeft de heer Molenaar de bouw van de Ideaal meegemaakt en hij vertelde onder andere hoe Toon Kalkman de zandlopers rond de zwaarden messcherp geslepen had. Over het wedstijdzeilen vertelde Van de Ruit dat hun vader (Jan) met de Rival zo snel was dat steeds meer voorgift moest worden geven. Toen de Rival op de Kralingse Plas ondanks de voorgift weer won, bleek bij de prijsuitreiking dat men de eerste prijs, een paar gouden manchetknopen omgewisseld had. Van de Ruit kreeg weer een marmeren plaatje of tinnen inktstel waarvan zij er al zo veel hadden gewonnen. Toen Van de Ruit bij thuiskomst deze gang van zake uit de doeken deed aan opa Van de Ruit, was deze zo zeer ontstemd dat hij naar de schuur ging, een zaag pakte en boven de doft de mast afzaagde: hij liet zich niet belazeren; het was afgelopen met het wedstrijdzeilen!

Ten aanzien van de vraag of Kalkman de Ideaal voor zich zelf heeft gebouwd of in opdracht, vertelde Hannes Molenaar dat de Ideaal gebouwd zou zijn in opdracht van Taselaar in IJsselmonde. Reeds tijdens de bouw zouden Kalkman en Taselaar onenigheid hebben kregen en hield Kalkman de boot voor zich zelf. Dit verhaal werd door Neo van de Ruit later in twijfel getrokken.

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.

In de Watersport van februari 1925 staat een foto waarop, tussen de gepavoiseerde jachten varend op de Kralingse Plas, de tjotter met zeilnummer 3OF te onderscheiden is.

In de Waterkampioen jaargangen van 1928 tot en met 1930 komt de Ideaal meerdere malen voor in de wedstrijdverslagen van W.S.V. Aegir (Hillegersberg) en de Rotterdamse Zeilvereniging (Kralingse Plas). Bij al deze wedstrijden werd de Ideaal eerste in haar klasse terwijl de concurrenten slechts zelden de baan uitzeilden. In deze jaren wordt de in Rotterdam bekende zeiler E.M. van Brummelen als eigenaar vermeld. Op een foto in de Watersport van juli 1929 is de Ideaal te zien tussen de optuigende jachtjes bij Aegir. Een tweede foto uit datzelfde jaar laat de Ideaal zien samen met de tjotter Sperwer (7OF) die sinds 1934 behoort tot de collectie van het Mariners’ Museum in Newport News. De Sperwer gaf, als tijdcapsule waar bijna zeventig jaar lang niet aangekomen was, een prachtig beeld van hoe de tjotters er in de twintiger jaren in Holland uitzagen met o.a. het typerende lichtgroen aan de binnenkant van de boeisels.

In de Almanak voor Watertoerisme van 1934 staat vermeld als eigenaar: W.W. Dammers, Lischweg 10, Rotterdam. Ir.D.N. Dammers schreef in 1988 over de periode dat de Ideaal in het bezit was van de familie: "... Het schip was in het begin van de jaren dertig door mijn vader gekocht onder de naam "Ideaal" en onder die naam in zijn eigendom gebleven tot, ik meen, 1939. Toen moet het zijn verkocht aan Mr.K. Zieleman. ... Normaal voeren we met de Ideaal op de Voorplas: een enkele keer op de Achterplas. Van een tweetal wedstrijden heb ik medailles. Eén van een eerste prijs in een nachtwedstrijd en een ander van een tweede prijs in de Hillegersbergse Zeilweek van 1934. Verder nog een metalen doosje ter herinnering aan het dertig jarig bestaan van de Z.V.Hillegersberg (1907-1937). Een enkele keer zeilden we van de plas, na schutting door het sluisje naar de Rotte en dan langs Terbregge naar de Rottemeren. Over dat bochtige water zonder motor soms een ware beproeving. Voor 1937 hebben mijn vader, mijn jongste broer en ik in een uitermate natte en koude week een tocht gemaakt over de Rottemeren, langs Zevenhuizen naar de Reewijkse Plassen en terug, ook zonder motor. Mijn vader was lid van de Z.V.H. en had op het terrein van de vereniging een klein huisje, waar zeilen konden worden gedroogd en waar wat tuinmeubilair was ondergebracht. ... Nog een laatste detail schiet me te binnen. De winterberging was veelal het werfje van Wurth op de rechter Rotteoever, even stroomopwaarts van het sluisje, heel idyllisch gelegen en ouderwets, met een prachtige jutteperenboom op het erf."

Ook is door Mr. Zieleman het verhaal over zijn belevenissen met de Ideaal op papier gezet in een brief d.d. 29/12/1960 aan H.F. van 't Hoogerhuis (Rotterdamsche Zeilvereniging):
"De -zuivere- tjotter "Ideaal" werd mijn eigendom in de loop van de zomer 1939. Ik ben er toen direct mede op vacantie gegaan. Toen ik het schip kocht was het 17 jaar oud, voerde 27 M2 doek (fok en grootzeil) en was gemeten als wedstrijdschip door het Verbond. Het was geregistreerd in de OF-klasse, no.3. Bij de koop ontving ik de bijbehorende meetbrief. Ik kocht het schip, inderdaad van een onderwijzer, die evenwel niet, zoals jij meent te weten op Terbregge woonde - daar woont hij thans -, maar op het Lischplein. Zijn naam is Dammers en, naar de heer Wurth, die het schip altijd in winterberging heeft gehad, mij onlangs vertelde, leeft hij nog.
In, naar ik meen, 1941 werd het schip door mij verkocht aan Co de Vries, de jou vermoedelijk ook wel bekende zeilmaker van Kaagdorp. Deze kocht in opdracht, zonder zijn meester te noemen.
Tenslotte kan ik je nog berichten, dat het schip buitengewoon fraai was gebouwd, uitstekende zeileigenschappen bezat en zeer hoog aan de wind liep. Ik heb in de Leede eens gelijk opgekruist met een Valk."

De latere eigenaar Van Asten schrijft in 1956 aan de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten:

"Zeilmaker De Vries heeft er in 1941 zelf een nieuw tuig op gemaakt, omdat het ander tuig (vermoedelijk no. OG 38) met het bombardement van Rotterdam in 1940 is verbrand. Het schip was toen genaamd "Ideaal". 

In de oorlog kwam de Ideaal in het bezit van de familie Van Asten (van de Helmondse textielfabriek Didas (Diddens en Van Asten)). Op Kaag-eiland aan de Dieperpoel huurde de familie Van Asten ‘s zomers een huisje. Hij schijft ain 1956 aan de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten:

Ik heb dit schip in 1943 van de Vries overgenomen en omgedoopt in "Hollands Glorie". Of de bouwer E.H. van der Zee geweest is, is mij niet bekend en mijn oom heeft zelfs eens iemand gesproken die beweerde dat het scheepje in Gouda was gebouwd omstreeks 1920-1930. Het schip lijkt ons echter beduidend ouder."

Door de Van Astens is aangegeven dat de naamswijziging in Hollands Glorie bedoeld was om de bezetter op stang te jagen. In de waterkampioen van 1956 staat de Hollands Glorie te koop aangeboden.

Korte tijd was de Hollands Glorie in handen van de heer Worries te Den Haag, waarna de heer F.H. Fentener van Vlissingen de nieuwe eigenaar werd.

In 1956 werd de heer F.H. Fentener van Vlissingen (van het familiebedrijf SHV, de Steenkolen Handels Vereniging) de nieuwe eigenaar. Hij liet het scheepje restaureren bij de werf van Wester in Woubrugge. Volgens de herinnering van de heer Wester was het bootje ‘meer lucht dan water’ bij aankomst in Woubrugge. Vele delen werden vervangen en de romp werd op z'n kop gelegd om de naden te breeuwen en met rubber af te dichten. De losse binnenballast werd vervangen door een 8 cm hoge gietijzeren scheg onder tegen de kielbalk, vanaf de mast tot aan de achterkant van de achtersteven. Bij de restauratie werden de kleuren van het boeisel aangepast: de bovenste drie biezen op het boeisel werden groen geschilderd in plaats van wit; de lichtgroene binnenkant van het boeisel werd lichtblauw; de oplangertjes wit met rode kopjes. Ook werd lofwerk op de boeisels aangebracht. Hoewel op het portret van de Ideaal dat kort na de bouw gemaakt werd, wel krullen zichtbaar zijn, getuigen foto's uit de veertiger jaren er van dat dit later niet het geval was.

Na enkele jaren waarin de Gouwzee nauwelijks gebruikt werd, is het scheepje in 1974 verkocht aan de heer A.J. Sligting (1931-1993), directeur voorlichting van het Ministerie van Defensie te Den Haag. Met name zoon Willem Sligting voer veel met de Gouwzee. Via het lesgeven op de jeugdherberg/tjotterzeilschool “It Baeken” en de chartervaart met de klipper Litra en de Albert Johannes is Willem Sligting vooral bekend geworden door zijn brigantijn “Swan fan Makkum”.
Op de werf van Van der Meulen in Sneek werden in de zeventiger jaren heel wat delen vernieuwd. Her en der is de oorspronkelijke maatvoering en constructie wat veranderd. Bijvoorbeeld is een deel van de sierlijke platte oude oplangertjes en inhouten vervangen door nieuwe met een bijna vierkante doorsnede en de afmetingen en constructie van het boeisel 
werden gewijzigd. Het oude boeisel is bewaard gebleven en na verkoop van het huisje van de familie Sligting in Friesland (Nije Mirdum) dient het sinds 2001 als decoratie in restaurant De Sloep in Kortenhoef, evenals een oud zwaard.

In juni 1979 werd de Gouwzee gekocht door de familie de Vos en na twee decennia in Friesland te hebben gevaren weer terug gebracht naar de Hollandse plassen. Op het thuiswater de Kaag en de andere Hollandse plassen is het scheepje een vertrouwde verschijning geworden. Trouw wordt deelgenomen aan de Westeinder Zeilwedstrijden, de ronde en platbodemwedstrijden op de Kaag, de voormalige Koninginnen Hardzeilwedstrijden op de Brasem en de Highlander cup op Vlietland. In de strijd op de Hollandse plassen tegen houten schouwen (zoals Nootedop, Nootekraecker en Puut), GWS schouwen (Wammes en Vivo), ronde jachten (Dolphijn, Kleine Beer, Hommel, Otter, Brûzer, Freya en Lutjepotje) de hollandse boot Fram etc. toont de Ideaal dat ze nog steeds snel kan zijn.

Dr. Ir. J. Vermeer schrijft in zijn boek 'Tjotters en Boatsjes' over de tjotter 'Ideaal':

Vergeleken met de fjouwerachten van Van der Zee is deze tjotter iets slanker door iets kleinere breedte. De zeeg is ook iets geringer. De vlaktilling daarentegen is zeer fors, op het grootspant bedraagt deze 15°, nog iets meer dan bij de "Albert en Nelly", de tjotter van Van der Zee met de sterkst gepiekte bodem.

Bijzonderheden

• kielbalk
• over de gehele lengte gepiekt
• vlaktilling 15°
• kielgang + 7 huidgangen
• lang voardek met bedelbalk
• origineel snijwerk op bedel- en hennebalk, op boeisels later aangebracht
• breed roer met in de kop uitgesneden vogel

Eigenaar Alexander de Vos voegt in 1995 daaraan toe:

Het tachtigjarig bestaan van de Ideaal is aangegrepen om een verhaal te publiceren in de Spiegel der Zeilvaart, nr. 1 / 26e jaargang / februari 2002. Ondertussen gaat het leven van de Ideaal door en dus wordt er weer verder geschreven.
Alexander de Vos, Leiden januari 2002

Deelnemer Koningsvaart 2013 in Amsterdam ter gelegenheid van de troonswisseling