Breebanck EH9
De meeste Zuiderzeehavens hadden elk hun eigen type kleine vissersvaartuigen, goedkoper dan hun grote broers en geschikt voor een kleine bemanning. Zo kennen we nog Wieringer, Makkumer, Workumer, Vollenhover en Enkhuizer bollen. Misschien zijn er nog wel meer typen geweest waar we het bestaan niet van weten. Ze leken allemaal op elkaar, maar hadden toch hun onderlinge verschillen, voortkomend uit de plaatselijke omstandigheden, het gebruik en traditie. Van de Enkhuizer bollen die konden profiteren van de hoge wal, lag de lengte over stevens meestal tussen de zeven en acht meter. Ook op de werf van C. Stapel Gzn. 'Vooruit' in Enkhuizen werden dergelijke scheepjes gebouwd.
In 1913 werd de Visch-aak 'Hoop op Zegen' gebouwd voor opdrachtgever A. van Weelde in Enkhuizen met bouwnummer 89.
Typeaanduiding Enkhuizer bol
Jan Kooijman schrijft in de Spiegel der Zeilvaart van November 1996 over bollen in het algemeen en Enkhuizer bollen in het bijzonder: De naam die aan de schepen werd gegeven sloeg soms op de thuishaven, soms op de plaats waar ze werden gebouwd, of zelfs op het gebruik waarvoor ze bestemd waren. Zo was een groep Wieringer bollen zo genoemd, omdat ze in Wieringen hun thuishaven hadden. Ze hadden echter in Makkum, Enkhuizen of Workum gebouwd kunnen zijn, want Wieringen had geen eigen werf.
Er werd op diverse vissoorten gevist, zoals op haring, ansjovis en bot. Een favoriete bezigheid was blijkbaar het vissen op paling, want de Enkhuizer bollen werden door de vissers vaak eelboot of aalboot genoemd. Ook andere benamingen, zoals visaak, kwamen voor. Op de werf van Stapel werd in 1913 een ijzeren visaak van 7,30 meter gebouwd voor visser Van Weelde. Het scheepje, dat beschouwd wordt als een Enkhuizer bol, werd echter volgens de werftekening aangeduid als boeieraak. Het staat nu ingeschreven in het Stamboek als 'Breebanck EH9'.
Van de voorgangers in hout is weinig bewaard gebleven. Het museum in Enkhuizen bezit een houten visaak van 7,68 meter over stevens, die als Wieringer bol - WR78 - wordt betiteld. Het schip is dus van ongeveer gelijke afmetingen als de 'Breebanck'. De vorm van de beide schepen is niet geheel identiek, maar ze vertonen toch dezelfde karaktertrekken.
Eigenschappen
| Plaquette nummer: | 243 | Zeil nummer: | |
|---|---|---|---|
| Categorie: | A | Tekening nummer: | |
| Type: | Enkhuizer bol |
Bouw
| Bouwjaar: | 1913 | Ontwerper: | C. Stapel |
|---|---|---|---|
| Werf: | Werf 'Vooruit' C. Stapel Gzn. | Werf plaats: | Enkhuizen |
| Motor: | Inbouw | Motor type: | |
| Materiaal romp: | Staal | Materiaal kajuit: | Staal |
| Materiaal zeil: | Dacron | ||
| Onderwaterschip: | Kiel: |
Afmetingen
| Lengte stevens: | 7,50 m | Breedte berghout: | 3,00 m |
|---|---|---|---|
| Diepgang: | 0,60 m | Masthoogte water: | 10,20 m |
| Oppervlakte grootzeil: | 0,00 m2 | Oppervlakte fok: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte botterfok: | 0,00 m2 | Oppervlakte kluiver: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte totaal: | 0,00 m2 | Oppervlakte overig: | 0,00 m2 |
Register Varend Erfgoed Nederland
| Registratie nummer: | Nog niet bekend | Registratie datum: | 01-08-2025 |
|---|---|---|---|
| Geregistreerd als: | Varend Monument® |
Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip
| 1913 – 1959 | A. van Weelde, Enkhuizen ( EH9 Hoop op Zegen) |
|---|---|
| 1959 – 1960 | P.A. Attema, Harlingen ( EH9 Hoop op Zegen) |
| 1960 – 1980 | R.J. Ketelaar, Sneek ( Breebanck EH9) |
| 1980 – onbekend | L. Kingma, Harlingen ( Breebanck EH9) |
| onbekend – onbekend | S. M. van der Zweep , Uitgeest ( Breebanck EH9) |
| onbekend – onbekend | A.T. van der Werff, Stavoren ( Breebanck EH9) |
| onbekend – 2024 | Dhr. Engelsma ( Breebanck EH9) |
| 2024 – Nu (laatst bekend) | Hartmut Wittke, Varel (D) ( Breebanck EH9) |
Geschiedenis
1959
1959
1959: Verbouwd tot jacht in 1959 door Stofberg & Zn te Leimuiden.
Gebouwd als visserman voor A. van Weelde in Enkhuizen. Verbouwd tot jacht in 1959 door Stofberg & Zn in Aalsmeer.
1960
1960
1960: Inschrijving Enkhuizer bol 'Breebanck EH9' in het Stamboek
1984
1984
1984: Brief van B. van Weelden Enkhuizen aan oud-eigenaar van der Zweep
1993
1993
1993: Kronieken der stalen Enkhuizer bollen tot 1993
In het boek 'Klein maar Dapper' wordt de 'Breebanck EH9' ook uitgebreid vermeld in het Voorwoord en de Inleiding.
2024
2024
2024: Foto's Enkhuizer bol 'Breebanck EH9'