2022 nummer 6: Schepen van IJlst
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Heeft u het gemerkt? Eind juni hebt u geen "Uit het Stamboek" van mij gehad. Soms zijn er van die situaties dat je verstek moet laten gaan. Maar nu is het eind juli en er is er weer een.
Hoewel het slecht uitkwam, had ik beloofd op 6 en 7 juli aanwezig te zijn op de bijeenkomst van schepen, die in IJlst gebouwd waren. De aanleiding was de verjaardag van twee Friese jachten, die 102 jaar oud waren geworden. Hun eigenaren waren de bedenkers van deze bijeenkomst. Het feestje had al twee jaar geleden gevierd zullen zijn, maar de Corona gooide toen roet in het eten.
Dat een dergelijk feestje niet zomaar gevierd kan worden zal duidelijk zijn. Natuurlijk kennen de scheepseigenaren elkaar over het algemeen wel, maar vanuit IJlst moest er natuurlijk behoorlijk meegewerkt worden. En dat is gebeurd! De IJlsters hebben erg hun best gedaan om ons te ontvangen. Dank daarvoor. En natuurlijk waren de schepen er om alles een extra cachet te geven. Net als de IJsters hun bijdragen leverden, deden de schepen dat ook.
Onderaan deze pagina is het uitgebreide fotoalbum van Gerard Krol toegevoegd met de film van de presentaties van Elisabeth Spits en Martijn Perdijk
Scheepswerven in IJlst
Inmiddels zo’n drie jaar geleden waren er de eerste vooraankondigingen en werd er zelfs al een eerste druk van het boek “Schepen van IJlst” uitgegeven. Elisabeth Spits is de schrijfster en Inmiddels is er een tweede druk verschenen. Van Elisabeth begreep ik dat zij zoveel extra informatie gekregen heeft over de IJlster schepen dat zij over dit onderwerp meer wil gaan schrijven. IJlst was in de 19e eeuw een stad waar de nodige scheepswerven waren. Een aantal ervan hebben tot ver in de 20e eeuw bestaan.
Misschien dat de werf van Lantinga de bekendste is, hier werd in 1953 het Friese jacht 'Bestevaer' nog te water gelaten, maar de namen van Croles, Zwolsman, Holtrop en Nijdam mogen in dit rijtje zeker niet vergeten worden. Alle hadden ze hun eigen klantenkring en hun eigen specialisaties. De 'Bestevaer' uit 1953 heeft tijdens haar bouw de nodige publiciteit gehad in de Waterkampioen en in de lokale dagbladen.
De 'Willemijntje' en 'De Vlieghende Hollander' waren de jarigen. Twee schepen gebouwd op de werf van Lantinga. Vergezeld door schepen die op dezelfde werf gebouwd waren, maar evengoed waren er een paar tjalken, een boeier en een Lemmeraak, die op zusterwerven waren gebouwd. En, één van de oudste schepen uit onze schepenlijst, de 'Tjet Rixt' uit 1843 was er ook. Zij is in dat jaar gebouwd op de werf van Eeltje Holtrop in IJlst, niet te verwarren met de werf van Eeltje Holtrop van der Zee uit Joure.
IJlst
U kent ongetwijfeld de situatie in IJlst, een smal kanaal met daarin een haakse bocht en in die bocht ligt een brug. Langs het kanaal liggen tuinen waar je niet aan mag leggen en heel vaak niet eens aan kunt leggen. Achter deze tuinen loopt een weg en daarachter staan huizen en werkplaatsen. Zeker tot de vijftiger jaren van de vorige eeuw voeren hier coasters om vooral hout te lossen. Nu lagen er houten ronde jachten tegen de wal van particuliere tuinen.
De werfschuur en het woonhuis van Lantinga staan er nog altijd. Je moet weten waar het is, want anders vaar je er zo voorbij. Van af het water valt misschien de hellingbaan op die schuin door de tuin ligt het meeste op. De huidige eigenaren van de voormalige erf hadden ter gelegenheid van deze bijeenkomst hun werfschuur en hun tuin opengesteld. De werf is een historische plek waar Elisabeth Spits en Martijn Perdijk ’s avonds een lezing hielden. Hun verhaal ging over je de verschillende bouwers aan details in hun bouwwijzen kunt herkennen.
De dag erop was er een rondwandeling door IJlst georganiseerd en kon het hout Houtmuseum bezocht worden. Het waaide hard. In de namiddag was er een zeiltocht voor de schooljeugd uit IJlst georganiseerd naar Sneek en terug. Bij de Waterpoort werd gekeerd. Ondanks de harde wind is dit gelukt. Het zeilen op de fok was helaas het maximaal haalbare, Maar we hebben gezeild.
Mocht je na dit verhaal denken dat alle tjotters en Friese jachten die door Lantinga gebouwd zijn over de schuine hellingbaan te water zijn gelaten? Uit de verhalen van een buurman die Feike Lantinga nog gekend heeft, bleek dat dergelijke scheepjes door de achterdeur hun eerste aanraking met het water kregen. Achter het Uilenburg loopt nog een bevaarbare sloot. Bij de tewaterlating van de 'Bestevaer' uit 1953 is zelfs niemand aanwezig geweest. Toen de eigenaar kwam lag het al in het water.
Historische zeilschepen van IJlst - Het fotoalbum van Gerard Krol
Het was een kleinschalige bijeenkomst met een intieme sfeer. Alle betrokkenen bedankt!
