2025 nummer 3: Categorie E(xtraordinaire) in de Schepenlijst van het Stamboek
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Zoals u vast gelezen hebt in de Beretanden die een paar weken geleden verscheen, is de nieuwgebouwde Hoogaars Nehalennia ingeschreven in de Schepenlijst van de SSRP met nummer E 7002. Een Hoogaars waarbij alle andere Hoogaarzen klein worden. Het is een Hoogaars gebouwd met een speciaal doel. Een optimistisch doel. Haar eigenaar hoopt ermee de Noord-West passage te kunnen bevaren. U leest het goed. Haar eigenaar hoopt in een ijsvrije periode met deze Hoogaars boven langs Canada te kunnen varen. De tijd zal het leren of dit gaat lukken. Het schip kan er tegen. Het is er voor ontworpen.
Hiermee wijkt dit schip af van alle andere Ronde en Platbodemjachten die in de schepenlijst zijn opgenomen. Maar ……. de Nehalennia is een Hoogaars!
Wat is een Hoogaars?
In een vroeg stadium, al voor er één streep op het papier werd gezet, werd ik vanuit het Stamboek benaderd of ik mee wilde denken. De vraag was simpel: Wat is een Hoogaars? Het antwoord blijkt dan ineens een heel lastige te zijn. De SSRP had geen passend antwoord. Neem je een schip dat je kent als Hoogaars als voorbeeld, neem je twee Hoogaarzen als voorbeeld of drie? Kies je voor een andere benadering?
De volgende zin is bij een kleine groep mensen die zich over het begrip Hoogaars, binnen de SSRP, heel vaak uitgesproken: “Ja, maar …….”, telkens wist iemand wel een argument aan te dragen waarom iets wel of niet aan de kenmerken van een Hoogaars toegedicht konden worden. De kenmerken beschrijving van de Hoogaars is er gekomen en is al een paar jaren terug te lezen op de website van de SSRP. De Nehalennia is getoetst aan deze kenmerken en er kan niet anders geconcludeerd worden dan dat ze een Hoogaars is. Een echte! Maar dan wel met een speciaal gebruiksdoel. Zo is ze ontworpen en gebouwd. Een Arnemuienaar zoals Peter Hamer het formuleerde.
Tuigvorm
Ooit heb ik al eens geschreven dat een tjotter met een zestienkwadraat tuig een tjotter blijft. Omgekeerd kun je zeggen dat een zestienkwadraat met een tjottertuig een zestienkwadraat blijft.
Een kenmerkenbeschrijving is daarmee een beschrijving, die weergeeft, waarom een schip tot een bepaald type behoort. Het is een soort ijkpunt in de voortschrijdende tijd. De romp van een schip bepaalt of het tot een bepaald type gerekend kan worden. Juist wanneer je vast gelegd hebt wat een bepaald type schip inhoudt, dan geeft dat een handvat om verdere (technische) ontwikkelingen mogelijk te maken. Ontwerp excessen zijn dan direct te duiden. Natuurlijk hoort bij een bepaald type schip ook een bepaald type tuig. Dit hoort eveneens in een kenmerkenbeschrijving, maar juist de tuigvorm is niet bepalend of je met een bepaald type te doen hebt.
Kenmerkenbeschrijving
De kenmerkenbeschrijving van de Hoogaars is geschreven door Peter Hamer. Hij heeft zelfs gebruik kunnen maken van bestekken uit de 17e eeuw. Immers de Hoogaars is het oudst beschreven Nederlandse type vaartuig. Deze informatie was bruikbaar en is onderdeel geworden van de beschrijving. Hij is niet over één nacht ijs gegaan.
Hoewel de kenmerkenbeschrijving van de Hoogaars door de SSRP omarmd is, heeft dit nog steeds niet geleidt tot veel meer kenmerkenbeschrijvingen. Voor het Friese jacht is er wel een geformuleerd, maar daar is het tot nu toe bij gebleven. Kenmerken zouden tenminste voor de top tien van onze ronde en Platbodemschepen geformuleerd moeten worden. De Lemmeraak en de Zeeschouw nemen plek één en twee in.
Toekomst
Bij de doop van de Nehalennia in Zierikzee sprak onze voorzitster over het kijken naar de toekomst van de SSRP. Het inschrijven van de Nehalennia in de categorie E hoort daarbij. Ze heeft nummer 7002 gekregen. De nummers 7000 en 7001 zij al toegekend aan andere schepen. Schepen die gebouwd zijn van aluminium en epoxy. Wanneer wordt de eerste polyester tjotter gebouwd door Bauke de Vries ingeschreven? Deze tjotters passen in alle opzichten in de categorie E zoals het Stamboek ze geformuleerd heeft.
Al een paar jaar geleden heeft de SSRP de categorie E ingesteld. Dit was al een stap naar de toekomst. Een belangrijke stap om de belangstelling voor het traditioneel Nederlandse Ronde of Platbodemjacht levend te houden.
We zien de verschillende scheepstypes graag verzameld tijdens de jubileumreünie van de SSRP in augustus in Heeg
Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede"
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.