2023 nummer 2: Een praatje bij een plaatje ...
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Ongeveer een jaar geleden vroeg het bestuur van de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo mij me te verdiepen in haar geschiedenis. Zoals u weet een van de oprichtende verenigingen van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten. Dat ik brandde van nieuwsgierigheid naar foto’s die in het archief zouden zitten zult u kunnen begrijpen. Sterker nog op dit punt is het Oostergoo-archief een grote teleurstelling. De foto’s die er zijn, zijn van na de Tweede Wereldoorlog en dan is het aantal ook nog eens heel beperkt. Het is dan vooralsnog onduidelijk hoeveel en wat voor foto’s er ooit bij de zeilfeesten van Oostergoo gemaakt zijn.
De twee foto’s, eigenlijk één, bij deze Uit het Stamboek komen uit mijn eigen verzameling. Dat deze foto met Grou te maken heeft is duidelijk. Je ziet Grou op de achtergrond liggen. Dat het iets met de Zeilvereeniging Oostergoo te maken heeft eveneens.
Ansichtkaart van foto
Van Zeilvereeniging Oostergoo weten we dat de jaarlijkse zeilfeesten die vanaf 1869 tot ver in de twintigste eeuw georganiseerd werden, volksfeesten waren. Er werden oa. wedstrijden met vracht- en beurtschepen gezeild, er werd ieder jaar ten behoeve van deze wedstrijden bij de Tynje een tribune gebouwd voor het publiek en er werden in Grou kermissen georganiseerd. Met de Spoorwegen werd zelfs geregeld dat er extra treinen stopten op het station Grou/Jirnsum. De spoorlijn Heerenveen/Leeuwarden die in 1868 in gebruik genomen was, maakte Grou daarmee over land goed bereikbaar en zorgde voor extra publiek bij de zeilfeesten.
U ziet dat de ene afbeelding een originele foto is en de andere een ansicht. Verder ziet u dat de foto een uitsnede is van een grotere foto zoals op de ansicht te zien is. Het is rustig zeilweer. Er wordt uitbundig gepavoiseerd op een manier zoals we tegenwoordig niet meer zien. Met een stok die dwars op het schip gehesen wordt en de vlaggenlijnen als een soort wanten. Het tafereel dat hier te zien is lijkt op een soort vlootschouw met allerlei schepen door elkaar heen. De tjalk lijkt bij de vloot te horen. Op de ansicht is links nog net een motorboot te zien. Op de foto is deze niet afgedrukt. Heeft u gezien dat de verenigingsvlag bij het Friese jacht onder de gaffel aan het achterlijk van het grootzeil gevoerd werd?
Datering
Heel voorzichtig kun je de foto dateren ergens in het begin van de twintigste eeuw. De scherpe jachten zien er gedateerd uit. In de jaren voor de oorlog zag je dergelijke schepen nauwelijks meer varen. Een jaartal ontbreekt. De opmaak van de ansicht is van na 1905. In dat jaar kwam er een wijziging in de postwet.
In het Oostergoo-archief valt te lezen dat de vracht- en beurtschepen voor het laatst in 1910 als klasse in de wedstrijden uit kwamen. Deze schepen waren te groot ten opzichte van de veel kleinere pleziervaartuigen die op het zelfde wedstrijd water voeren. Het zorgde voor soms gevaarlijke situaties en de belangstelling van de beroepsschippers nam blijkbaar af.
Voorzichtig mag je dan de conclusie trekken dat het laatste jaar dat deze foto gemaakt is, 1910 zou kunnen zijn en het eerste jaar 1905. Daarmee is al behoorlijk gedefinieerd wanneer deze foto gemaakt kan zijn. Wat we nog meer weten is dat Zeilvereeniging Oostergoo in 1908 groots haar 60-jarig jubileum vierde. Zo kan 1908 in aanmerking komen. Het ziet er allemaal uitbundig uit.
Maar, de vlootschouw die je hier ziet is op het Pikmeer voor Grou. In 1908 hield Oostergoo haar vlootschouw bij Wartena. Naar mijn idee valt 1908 dan ook af.
Het Friese jacht dat heel duidelijk op de foto te zien is, is de 'Frisia'. Dit schip komt op de verslagenlijst van 1908 niet voor. Wel vind je deze op de lijst van 1907. Voorzichtig dateer ik deze foto dan ook op 1907. Het zeilfeest werd toen gehouden op 14 juli.
In het Oostergoo-archief is terug te vinden dat fotorechten nog wel eens werden weggegeven of verkocht aan individuele fotografen. De foto’s die zij maakten waren hun broodwinning. Echte foto’s werden los verkocht, andere foto’s werden afgedrukt in weekbladen zoals oa. “De Prins”, weer anderen werden gebruikt als ansicht. In mijn verzameling zijn ansicht en foto weer bij elkaar gekomen.
