Tsjibbe Gearts
Dr. Ir. J. Vermeer schrijft in zijn boek "Het Friese jacht":
De naam van dit jacht houdt de herinnering in ere van de Friese klokkemaker, boekhandelaar, postbeambte, drukker, redacteur en uitgever van de Bergumer Courant, maar in de eerste plaats van de romantische Friese volksschrijver/dichter Tsjibbe Gearts van der Meulen, die leefde van 1824 tot 1906. Zijn vijfde zoon Wigger Arnoldus zette, aanvankelijk samen met zijn jongste broer en na diens dood alleen, de boekhandel annex uitgeverij te Bergum voort.
Als eerbetoon aan zijn destijds alom in Friesland bekende vader werd het Friese jacht, dat hij door Feike Lantinga liet bouwen, "Tsjibbe Gearts" gedoopt. Op de bedelbalk liet hij een kort gedichtje van zijn vader, betrekking hebbende op de zeilsport, uitsnijden: - Op kroeze weagen - Hab iepen eagen - Klear forstán - Feste han -. In de werfboeken van Lantinga staat vermeld, dat in mei 1919 is afgeleverd aan de Gebr. Van der Meulen, boekhandel te Bergum, een zeiljacht van 5,50 meter.
Eigenschappen
| Plaquette nummer: | 1503 | Zeil nummer: | RE115 |
|---|---|---|---|
| Categorie: | A | Tekening nummer: | |
| Type: | Fries jacht |
Bouw
| Bouwjaar: | 1919 | Ontwerper: | F. Lantinga |
|---|---|---|---|
| Werf: | F. Lantinga | Werf plaats: | IJlst |
| Motor: | Motor type: | ||
| Materiaal romp: | Eikenhout | Materiaal kajuit: | |
| Materiaal zeil: | Dacron | ||
| Onderwaterschip: | Kiel: |
Afmetingen
| Lengte stevens: | 5,60 m | Breedte berghout: | 2,58 m |
|---|---|---|---|
| Diepgang: | 0,00 m | Masthoogte water: | 0,00 m |
| Oppervlakte grootzeil: | 27,50 m2 | Oppervlakte fok: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte botterfok: | 0,00 m2 | Oppervlakte kluiver: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte totaal: | 27,50 m2 | Oppervlakte overig: | 0,00 m2 |
Dispensaties
| Dispensaties | Einddatum | Datum nieuwe schouw |
|---|---|---|
| Tijdelijke dispensatie voor: Onder het voordek bevindt zich een elektrisch liertje voor het strijken van de mast. Dit is niet toegestaan volgens Art. 6.4 van de Criteria: Het staande en lopende want, de rondhouten en de verplaatsbare onderdelen van de romp van een jacht mogen slechts met handkracht worden bediend en versteld op jachten met een L < 8.5 m. |
2021 |
Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip
| 1919 – 1925 | Gebr./W.A. van der Meulen, Bergum ( Tsjibbe Gearts) |
|---|---|
| 1925 – 1930 | Fam. Oterdoom ( Tsjibbe Gearts) |
| 1930 – 1946 | Jhr. T.A.J. van Eysinga, Heerenveen (?) ( Tsjibbe Gearts) |
| 1946 – 1989 | Jhr. C. van Eysinga, St. Nicolaasga ( Tsjibbe Gearts) |
| 1989 – 2020 | Jhr. Mr. T.A.J. van Eysinga, Sint Nicolaasga ( Tsjibbe Gearts) |
| 2020 – Nu (laatst bekend) | J.J. Sambrink, Hallum ( Tsjibbe Gearts) |
Geschiedenis
1925
1925
1925: De Boeier 'Tsjibbe Gearts' in het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925
Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.
1932
9 mei 1932
9 mei 1932: De 'Tsjibbe Gearts' wordt genoemd in het Noorddelijk Sportblad 'T Groentje
In het artikel: Hoe ontstond het B.M.-jachtje??
Eenige jaren terug bestond de Bergumer vloot uit: 1 Staversche jol, 1 10-voetsjol, 1 schouw „Lytse Sjoeke", 1 Friesch jacht „Tjibbe Gearts", 1 7.10 M.-jacht ,,De May" en een schouw, waarin schrijver dezes ook een aandeel had. Verder een enkel roeibootje, waarop een oud laken of een paar Koopmansmeel-zakken als zeil dienst deden, dus zoo's allegaartje.
Op Schuilenburg en Oostermeer waren ook nog eenige schouwen en bootjes gestationeerd. Wanneer het nu eens een mooie zomersche Zondag was, dan kon men bovengenoemde vloot op het Bergumermeer zien zeilen.
1992
1992
1992: De 'Tsjibbe Gearts' in het boek "Het Friese jacht" van Dr. Ir. J. Vermeer
Ook in het Nederlandsch Jachtregister van 1924-25 komt de "Tsjibbe Gearts" voor. Zij staat daar betiteld als `Friesch jacht', met afmetingen 5,60 x 2,40 meter, eigendom van W.A. van der Meulen, wonende te Leeuwarden. Deze had zich een paar jaar tevoren als uitgever van de Bergumer Courant teruggetrokken en was sindsdien als journalistiek medewerker verbonden aan het Nieuwsblad voor Friesland (de zgn. `Plepkema') te Heerenveen.
De familie van Eysinga
Omstreeks 1930 wordt het jacht gekocht door Jhr. T.A.J. van Eysinga. Het ligt dan ongebruikt in een loods nabij Heerenveen. Een ingebouwde motor wordt verwijderd. Een en ander blijkt uit een brief dd. 1/1/1953 van de heer Van Eysinga aan de heer H. Halbertsma, conservator van het Fries Scheepvaart Museum en lid van de Commissie Stamboek Friese Ronde jachten. Sinds 1930 is de "Tsjibbe Gearts" in handen van leden van de familie Van Eysinga gebleven. Vanaf omstreeks 1950 is Jhr. Ds. C. van Eysinga te St. Nicolaasga, een jongere broer van Jhr. T.A.J., eigenaar. Enige evenementen waaraan in deze periode werd deelgenomen zijn: Het hardzeilen te Grouw in 1948 ter gelegenheid van het eeuw feest van de Kon. Zeilver. "Oostergoo"; het admiraalzeilen tijdens de eerste reünie voor ronde jachten in 1953, eveneens in Grouw; de feestelijke zomerreünie van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten bij haar 25-jarig bestaan in 1980. Langweer is al circa veertig jaar de thuishaven van het jacht.
Technische gegevens
Hoofdafmetingen
- Lengte over de stevens 5,60 m
- Grootste breedte over de berghouten 2,58 m
- Holte op het grootspant 1,00 m
- Zeiloppervlak: Grootzeil + fok 27,5 m2
Bijzonderheden
- geen kielbalk
- bijna plat, zeer licht gebogen vlak
- vlaktilling 0 °
- hoekige kim
- brede zandstrook met verloren gang
- 4 huidgangen boven de kim
- laag voordek, opklapbaar als tent, bedelbalk snijwerk op hennebalk en (spreuk) op bedelbalk
- koperen sterren op kluisborden
- roer bekroond met leeuw
Opmerkingen
Dit jacht vertoont heel duidelijk de kenmerken van de latere Lantinga-jachten: Bijna platte bodem, hoekige kimmen, vier huidgangen hier boven, geen snijwerk op de boeisels, doorlopende biezen (zie ook de jachten "Willemijntje", "Sylnocht" en "De Rode Leeuw"). De roerleeuw is praktisch identiek aan die van de "De Rode Leeuw".
2010
2010
2010: Restauratie bij Scheepsrestauratie "De Oude Liefde" in Workum van 2010-2012
In 2010 is de gaffel vervangen. Op onze werf wordt in 2011/2012 bij het Fries jacht "Tsjibbe Gearts" het blik onder water verwijderd, het onderwaterschip kaal gemaakt en opnieuw opgebouwd. Tevens krijgt het een lakbeurt.
2020
2020
2020: Foto's Fries jacht 'Tsjibbe Gearts'
2021
mei 2021
mei 2021: Een grote onderhoudsbeurt
2022
6 juli 2022
6 juli 2022: De 'Tsjibbe Gearts' tijdens de "Schepen van IJlst"
2023
februari 2023
februari 2023: Spiegel der Zeilvaart nummer 1 - Erfgoed topper Tsjibbe Gearts: Varend eerbetoon voor Friese schrijver
Zoals beschreven in SdZ 2022.9 in het artikel over Lantinga in IJlst zijn de daar gebouwde schepen wat versieringen betreft eenvoudig. Geen snijwerk zoals gielingen met mooie krullen op de boeisels, want er moest concurrerend gebouwd worden. Maar de bedelbalk van de Tsjibbe Gearts is wel een uniek stukje houtsnijwerk, voorzien van een Friese tekst, een kort gedicht van de gelijknamige dichter. Vrij vertaald staat er: `Op woeste golven, houd de ogen open, heldere geest en vaste hand.'
De hennebalk is versierd met takken met twintig eikenbladeren. Feike Lantinga bouwde de romp met een beperkt aantal gangen, die bouwwijze bespraken we al in SdZ 2022.9. Om het aanzien wat chiquer te maken werden er ooit een aantal schijnnaden op de gangen geschilderd. Op een grote geelkoperen naamplaat staat de scheepsnaam, maar in de 'Hollandse' spelling: TJIBBE GEERTS.
SdZ 2023 nr01 februari - Erfgoed topper Tsjibbe Gearts Varend eerbetoon voor Friese schrijver
Aanvullingen op het artikel in de Spiegel der Zeilvaart
Het artikel in de Spiegel der Zeilvaart is geschreven door Simon Schermerhorn. Simon heeft op zijn eigen website intussen een aanvulling op het geschreven artikel geplaatst: www.moente.nl/tsjibbe-gearts.