Fuga

Naast een nog steeds toenemend aantal nieuwbouw-Lemsteraken in allerlei lengtes, zien we ook steeds meer nieuwe schokkers op het water komen. Na de bekende Vreedenburgh schokkers van 9,84 m en 10,75 m, waarvan er respectievelijk ongeveer zo'n 80 en 20 zijn gebouwd, was het een tijdje stil in schokkerland. Vanaf het seizoen '94 varen er twee nieuwe 13,70 m schokkers, de `Boreas' en de 'Narwal', beide naar ontwerp van Hoek Design. Een derde 13,70 m schokker in visserman-uitvoering is momenteel in aanbouw bij De Plaete in Ooltgensplaet. De `Boreas', gebouwd bij Jachtwerf Van Rijnsoever, heeft de laatste twee jaar een groot aantal successen geboekt bij het wedstrijdzeilen en zelfs hele velden met Lemsteraken verslagen. Vorig jaar won de Boreas' met bouwer Ted van Rijnsoever aan het roer de over all prijs in de Deltaweek. De `Narwal' werd gebouwd door Syperda in Heeg.
Momenteel is er een 18,5 meter schokker in aanbouw die qua ontwerp een ontwikkeling is op de eerder door Hoek Design ontworpen schokkers. Het schip heeft een relatief grote waterverplaatsing en een plat vlak waardoor het toch een echte platbodem is. Kloos Jachtbouw in Leiden bouwde het casco en de Fa Dörr uit Lemmer verzorgt het timmerwerk. De afbouw wordt gecoördineerd door Dutch Built in Amsterdam. Zoals we ook in het vorige nummer schreven: bij Claasen Jachtbouw wordt de bouw van het project geheel georganiseerd door Dutch Built. De opdrachtgever hoeft zich nergens druk om te maken. Tevens levert men een belangrijke bijdrage aan het ontwerp en de uitvoering van alle technische systemen in het schip.
Deze grote schokker wordt o.a. uitgevoerd met een zeer uitgebreide hydraulische installatie. De schootlieren, zwaardlieren, tuig-lieren en ankerlier zijn hydraulisch aangedreven, maar kunnen tevens met de hand worden bediend. De zwaarden en het roer van het schip krijgen kolossale afmetingen en worden van eikenhout gemaakt. Het teakdek wordt in brede delen gelegd, dit in tegenstelling tot wat gebruikelijk is op de meeste jachten. Door een donkergroene en zwarte kleurstelling van de romp is een zeer stoer schip ontstaan dat zeker opzien zal baren. De zeilprestaties van het jacht zijn uitvoerig geoptimaliseerd op het ontwerpbureau van Hoek Design. Zo zijn er uitvoerige snelheidsvoorspellingsberekeningen gemaakt en is de rating van het jacht voor wedstrijdzeilen geoptimaliseerd.

Bij de aankondiging van de bouw van deze grote schokker, in januari van dit jaar, gingen we in SdZ al even in op de nieuwbouw van schokkers in het algemeen. De afgelopen decennia zijn er, op verschillende werven, enkele honderden Lemsteraken van circa tien tot zestien meter lengte gebouwd. De schokker was niet echt populair als jacht. Het was ir. Herman Vreedenburgh die eerst een 9,84 meter en later een 10,75 m schokker ontwierp, naar welke plannen er zo'n honderd schepen werden gebouwd. We komen in het Stamboek ook andere ontwerpers, zoals Van Ballegooijen, Bekebrede, Gipon, Hoek e.a. tegen die schokkers hebben ontworpen.
Echt populair was de schokker tot dusver niet. En er zijn niet, zoals bij de Lemsteraken, veel oude schokkercasco's uit de beroepsvaart bewaard gebleven. De bekendste zijn de achttien meter lange schokkers de 'Witte Olifant', de `MD3' en `KL26', die momenteel alle drie voor `de Zeilvaart' in charter varen.
Voor zover we konden achterhalen is de grootste schokker, ooit als jacht gebouwd, de 'Margaretha'. Het ontwerp was van een zekere Hooft uit Dordrecht en de bouwer was D. Duivendijk in Tholen.

Toen was het een tijd stil, tot dit voorjaar de 'Pattimura' te water werd gelaten. Een bijzonder schip. De afmetingen zijn 18,40 x 6,40 x 1,40 m. Zeiloppervlak aan de wind 225 m , masthoogte boven water 25,5 m! en een waterverplaatsing van circa 40 ton. Alles is groot aan dit schip en als je het ziet varen of in de haven ziet liggen is alles toch in harmonie met elkaar.
Bij Hoek Design werden de lijnen op papier gezet. Dirk Kloos bouwde het casco, waarin 19,5 ton staal werd verwerkt. In september vorig jaar kwam het casco in Lemmer bij Dörr Jachtbetimmering. Daar moest hard worden gewerkt om de doop op 20 april te halen. Het lukte, maar vraag niet wat er allemaal geregeld moest worden om het voor elkaar te krijgen.

Na drie jaar op de Middellandse Zee te hebben gezeild met als thuishaven Ibiza, besloot Jan de Graaf met vijf opstappers en kokkin zijn 18.50 meter lange schokker naar Nederland te varen.
In de tweede helft van september voer de Pattimura, genoemd naar een Molukse volksheld, in vier dagen van Ibiza naar Villamoura in Portugal. Na een halve dag inkopen te hebben gedaan ging de reis via Fiquerradel verder en in vier dagen werd La Corutia aangelopen.
" Toen wij bij Gibraltar voeren was het windkracht nul, binnen het uur kregen we Beaufort zeven uit het oosten. Ja, dan stuift het er doorheen. Bij Cape Vincent was de wind afgenomen, maar toen we de oceaan opdraaiden, kwamen we in een gigantische zwel terecht. Acht uur láng hebben we de vuurtoren gezien. Jonge, wat een indrukwekkende kust is het daar.
In La Coruiia hebben we vijf dagen liggen wachten op goed weer. Het vreemde was dat we bij de koninklijke jachtclub maar één keer water mochten tanken, toen we nog een keer wilde voltanken werd daar heel spastisch over gedaan. Hoe dan oók, we kregen het niet.
Vanaf La Cartifia ging het allemaal heel vlotjes. De wind kwam uit west zuid west en toen we bij Het Kanaal- bereikten, ging het echt blazen. De windmeter kwam regelmatig boven de veertig knopen en de GPS gaf soms een snelheid van dertien mijl aan. We waren gewoon aan het surfen. De afstand La Carutia - Scheveningen hebben we in vier en halve dag gezeild. De enige schade is een gebroken vaarboom. Wel had ik het staaldraad dat boven in de mast door de blokken loopt, vervangen door spectra. Verrassend is ook dat we de hele reis geen golf naar binnen hebben gekregen. Ja joh, toch geweldig om met een traditioneel schip zo'n reis te maken." Aldus een enthousiaste schipper.

In 1996 tekende Hoek Design een ontwerp van een grote, 18,40 meter lange schok­ker. Eigenaar Jan de Graaf wilde een plat-bodemjacht waarmee hij verre reizen kon volbrengen met weinig bemanning. Hij had jaren met zijn vader gezeild op diens Lemsteraak, maar zocht een zeewaardiger schip. Dan kom je al snel uit bij een schokker, dus de keuze voor een ontwerp van dit type was snel gemaakt. De romp liet Jan bouwen bij Dick Kloos in Leiden en die werd door Dijn Jachtbetimmering in Lemmer afgetimmerd. De eerste reis op zee betekende meteen een vuurdoop, want tijdens de Colin Archer Memorial Race van Lauwersoog naar Larvik in Noorwegen kwam het schip in een storm terecht met uitschieters naar 8 á 9 Bft. De helft van de deelnemende moderne schepen gaf op, maar 'Pattimura', zoals de schokker toen heette, zette door en haalde, ondanks de nodige schade aan het tuig, de finish. In SdZ 1996.10 is van deze episode een uitgebreid verslag te lezen.