It Wouterke

Brief met informatie van eigenaar H.H. Woustra

Beoordeling Boeier 'Wemmert' door J.K. Gipon in opdracht van de SSRP

In 1973 meldde eigenaar Woustra zijn in 1972 aangekochte Boeier 'Wemmert' aan voor het Stamboek. Omdat de SSRP toen nog geen eigen Criterium Commissie kende, werd scheepsontwerper J.K. Gipon gevraagd om het schip te beoordelen. Zijn beoordeling (22-10-1973) staat weergegeven in de brief van secretaris Huitema (inleiding van deze pagina) aan de eigenaar. 
J.K. Gipon besluit zijn beoordeling als volgt:

In het SSRP jaarverslag 1997 wordt melding gemaakt van de volgende restauratie:

In 1997 werd door jachtwerf J. Schouten te Reeuwijk de tweede fase van een volledige restauratie uitgevoerd waarbij gangboorden, berghout, dekknieën, mastspoor, luikuitwip, achterschot, voordekluik en een deel van de scheg werden vervangen. 

Ook het beslag werd gestraald en opnieuw gegalvaniseerd en een nieuwe motorfundatie werd aangebracht. De restauratie is hiermee voltooid. 

Boeier van Leendert van der Lei, Nijega

De huidige eigenaar, H.H. Woustra, kocht het scheepje in 1972 van dominee J.C. Kattenberg te Voorschoten. Informatie over eerdere eigenaren kreeg hij in 1973 van Leendert van der Lei, een kleinzoon van de bouwer. Deze werkte in die tijd op de scheepswerf Oost te Harderwijk. Van der Lei jr wist te vertellen dat het boeiertje, in 1893 gebouwd door zijn grootvader, in 1952 eigendom was van een zekere heer Lieman. Deze liet in dat jaar op de werf van Oost verschillende ingrijpende herstellingen uitvoeren.
Enkele jaren later emigreerde Van der Lei jr naar Australië. Daardoor was het niet meer mogelijk nog nadere informatie van hem te verkrijgen. Wij danken aan hem dan wel de namen van een reeks van opeenvolgende eigenaren, maar over de lotgevallen van het boeiertje zelf is verder weinig bekend. Volgens de kleinzoon heeft zijn grootvader, die geen eigenlijke scheepstimmerman was, het scheepje destijds gebouwd voor eigen gebruik van zijn gezin. Opmerkelijk is dat oorspronkelijk het roefdak vrij eenvoudig kon worden weggenomen, waardoor een open jacht ontstond. De oudste naam zou "Tjitske" zijn geweest.

Het eerste vaargebied

Het eerste vaargebied zal zich voornamelijk hebben uitgestrekt over de wateren in het oosten van Friesland. Volgens zijn kleinzoon verkocht Van der Lei de boeier in 1901 aan J.C. Roest Crollius, advocaat te Leeuwarden. Deze veranderde de naam in "Frouwke" en behield het scheepje tot 1909. Hoewel het niet onwaarschijnlijk is dat hij lid was van de Zeilvereeniging `Oostergoo', vonden wij geen boeier met de naam "Frouwke" terug in het bekende verslagenboek van deze vereniging. Van alle volgende eigenaren is alleen bekend de naam, de woonplaats en de periode waarin zij de boeier in bezit hadden. Mr Roest Crollius verkocht de "Frouwke" aan de arts G.P. Epinga te Ureterp, die haar in 1923 overdeed aan Y.C. Kutsch Lojenga te Bolsward. Deze gaf het scheepje de naam "Jeltje" en behield het zestien jaar tot 1939. In de periode 1939 tot 1946 bevond de boeier zich in Zwitserland en was eigendom van A.C.W. Moolenburgh, die in Zürich woonde.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog kwam het boeiertje in handen van bovengenoemde heer Lieman, die het in 1952 op de destijds bekende botterwerf van Oost te Harderwijk ingrijpend liet herstellen. Wij weten niet waar deze heer Lieman woonde, noch wat het vaargebied was. In 1962 werd het scheepje eigendom van Ds J.C. Kattenberg, predikant te Voorschoten, later te Oegstgeest. Hij gaf het de naam "Wemmert" en bevoer ermee de Kagerplassen en omgeving. Een foto uit die tijd in de buurt van Warmond is bewaard gebleven.

In 1972 werd de boeier eigendom van de heer Woustra

In 1972 werd de boeier eigendom van de heer Woustra, toen woonachtig in Den Haag. Op aanraden van zowel de jachtwerven Stofberg in Leimuiden als Kok in Huizen meldde hij het scheepje aan bij de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten. Na inspectie door secretaris Huitema (lees J.K. Gipon) van de Stichting werd het scheepje ondanks de enigszins afwijkende bouwwijze als boeier opgenomen in het stamboek onder nummer 833. De heer Woustra heeft tot eind jaren negentig wegens langdurig verblijf buitenslands nog niet veel plezier van het scheepje gehad. Wel zijn herhaaldelijk herstellingen uitgevoerd bij jachtwerf Piersma in Heeg en Segveld in Wolvega. Van 1995 tot 1997 werd met een subsidie van de Federatie Oud-Nederlandse Vaartuigen een grondige restauratie uitgevoerd bij de jachtwerf J.P. Schouten te Reeuwijk. Wat deelname aan evenementen betreft, tweemaal was "It Wouterke" aanwezig op de Regionale Friese Reünie in Heeg, en wel in 1974 en 1977 en nam ook deel aan de lustrum reünie van het stamboek die in 1975 in Fries-land plaatsvond met admiraalzeilen en wedstrijden op het Sneekermeer. Tijdens het hardzeilen scheurde de kluiver en brak een zwaard. De boeier "Eeltje" kwam "It Wouterke" toen te hulp. In hetzelfde jaar werd ook deelgenomen aan SAIL-Amsterdam.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen    

• Lengte over de stevens    5,72 m
• Grootste breedte over de berghouten    2,33 m
• Holte op het grootspant    1,06 m
• Diepgang    0,42 m
• Zeiloppervlak: grootzeil + grootste fok    20,5 m2
• Kluiver, c.q. halfwinder    n.a.

Bijzonderheden

• geen kielbalk
• zeer steil staande voorsteven
• rond grootspant
• enigszins V-vormige spanten in het voorschip
• smalle kielplank
• 10/9 doorlopende gangen (zie hierna)
• snijwerk op kluisborden, kajuitrand, giekhouder, schaar, helmstok en hennebalk met naam*)
• vergulde gespieste leeuw op roer

Opmerkingen

Het schip is vrij slank en enigszins geveegd. Dit is tot stand gebracht door één van de tien huidgangen die aan de voorsteven beginnen, in het achterschip verloren te laten gaan. Het bovenaanzicht is minder eivormig dan bij ronde jachten gebruikelijk; in de zijden verloopt het berghout bijna recht tussen vrij harde (sterk gekromde) stuizen. Door de spantvorm in het voorschip hebben de waterlijnen aldaar een enigszins spitse vorm. Ook de plaatsing van sommige inhouten is wat ongebruikelijk. De mast staat vrij ver naar voren, wat een zekere mate van loefgierigheid kan betekenen. Daar een kluiverboom nog aanwezig is, zou het voeren van een kluiver in geëigende gevallen gunstig uitwerken.

Boven de kajuit-ingang de spreuk: PAX INTRANTIBUS (treedt binnen in vrede)

In het SSRP jaarverslag 2008 wordt melding gemaakt van de volgende restauratie:
Ook de boeier It Wouterke is ingrijpend gerestaureerd. Het onderwaterschip stond in het koper. Onderweg naar de reünie in Heeg in 1997 zag de heer Woustra dat enige platen los zaten. Bij het verwijderen van loszittende koperplaten op de werf van Pier Piersma in Heeg bleek de huid door rot aangetast en diende deze vervangen te worden. Alleen de bovenste gangen konden gedeeltelijk behouden blijven. Hoewel de gangen smal zijn, was het branden toch een hele opgave, omdat de ronding een zeer markant verloop heeft. Dicht bij de voorsteven maken de gangen een abrupte korte bocht. Het vervangen van het vlak is benut om het asymmetrische verloop rond de kielplaat netjes te maken. Niet alleen de huid maar ook het overgrote deel van de inhouten is vervangen. Aan afwerking, vorm en plaats van de oude inhouten was te zien dat deze niet authentiek waren. De nieuwe inhouten zijn aangebracht zoals bij ronde jachten gebruikelijk is.

'it Wouterke' is weer in zijn thuishaven. Ook de motor, een Yanmar diesel 10 pk heeft groot onderhoud gehad. Het onderwaterschip is in een perfecte staat. Bij tewaterlating kwam eerst wel wat water binnen, maar inmiddels is alles weer waterdicht. Het grootzeil van katoen had wat weervlekken, maar die zijn er nu weer uit. Het zeil lekker droog op zolder in de winter opgeborgen. 'it Wouterke' ligt in een boottent en dat is wel haar behoud. Om de twee jaar wordt 'it Wouterke' in een verwarmde hal onderhouden. Nu was het groot onderhoud.

Het artikel in de nieuwsbrief over aanmelden eigenaar, heeft mij aangespoord even iets van het uit 1893 stammende boeiertje te laten horen. Ik ben nog steeds de gelukkige eigenaar van dit historische scheepje. Heerlijk om er mee op uit te trekken, alhoewel er geen heroïsche zeiltochten mee worden gemaakt. Het is een scheepje wat voor ons huis aangemeerd ligt in een boottent en is met het huis een eenheid geworden nu we het scheepje hebben laten brandschilderen in de voordeur. Kortom, de toekomstige nieuwe eigenaar van de woning neemt ook de zorgplicht voor het scheepje op zich, als wij er niet meer zijn. Nu lijkt het er wel op dat woning en scheepje in de familie blijven. Daarmee is goede zorg voor het scheepje geborgd.