Losbol

Klein maar Dapper Kroniek 13 - 'Losbol' - 2

In het boek "Klein maar Dapper", samengesteld door Henk de Graaf, staat in Kroniek 13 geschreven:
1969: Doop en tewaterlating van onze Enkhuizer bol vinden plaats op 29 april 1969. We - de familie Doornbos - noemen haar 'Op Roakeldais'. Via Linge, Merwede en Biesbos varen we naar de eerste thuishaven in Drimmelen. In de weekeinden zeilen we op de Amer en het Hollands Diep en in de Biesbosch, waar we in die tijd nog op de platen kunnen droogvallen.
Tijdens de vakantie gaat het richting Friesland. Op de heenreis via het Merwedekanaal, Rijn en IJssel en terug over de Randmeren, de Vecht en het Amsterdam-Rijnkanaal.
Onvergetelijk is de tocht voor de wind met prachtig zonnig weer, stroomafwaarts over de Lek van Vianen tot Krimpen. De vreugde wordt dit seizoen enigszins vergald als gevolg van problemen, welke veroorzaakt worden door extreme trillingen van de draaiende motor, zoals: een lekkende binnengland, lostrillende kabelaansluitingen en een door vermoeidheid brekende koelwaterleiding (op het Amsterdam-Rijnkanaal!). Op een zekere dag begint de motor ratelende geluiden te produceren, die volgens een monteur in Terhorne door een kapot lager worden veroorzaakt. Gelukkig herleidt de importeur na enkele dagen het verschijnsel tot losgetrilde trillingsdempers. Wat zwaardere dempers geven voorlopig enige verbetering. Voor de winterberging gaan we terug naar de werf in Deil.
1970: In juni gaan we opnieuw naar Friesland - nu over het IJsselmeer. De oversteek gaat van Muiden naar Stavoren. Echter opnieuw lekkage bij de schroefas. Met een extra pakkingring is dit voorlopig te verhelpen. Vervolgens blijken er weer twee trillingsdempers losgetrild te zijn. Gelukkig constateren we dit in Grouw, vlakbij bij de firma De Schiffart, waar echte deskundigheid aanwezig is. De motorfundatie is volgens de monteur te licht; het euvel wordt provisorisch verholpen en we schaffen een extra grote Engelse sleutel aan om de moeren zo nu en dan weer vast te kunnen draaien. Na de vakantie laten we het schip achter in een botenhuis van Molenaar. We vragen een inspectie aan van een expert van de Sectie Scheepstechniek van de ANWB. Deze vindt plaats in tegenwoordigheid van de heren Kooijman en De Schiffart. Zowel over de motorfundatie als over de aanleg van de electrische leidingen en de brandstof¬leidingen is het oordeel negatief. Besloten wordt dat De Schiffart een sterkere motorfundatie zal aanbrengen met een beter langs- en dwarsverband in het schip. De kosten worden voor de helft door de werf betaald.
1971: Als thuishaven hebben we voortaan 'De Home' in Terhorne. Onze kinderen zeilen in een Stern en zoeken het moederschip voornamelijk nog op voor de warme maaltijden 's avonds. Lange weekeinden en de zomervakantie brengen we in Friesland door. De winterberging is opnieuw in Grouw. Voor liet onderhoud van liet schip hebben we afspraken met Wester gemaakt en voor het motoronderhoud met De Schiffart.
1972: Het schip is gemeten en opgenomen in het Stamboek van Ronde en Platbodemjachten. We varen nu met zeilteken VD119. Verder hebben we een botterfok aangeschaft om aan de wind wat meer snelheid te hebben. Ook dit jaar blijven we in Friesland, omdat de bol voor het IJsselmeer en de Wadden toch minder geschikt is.
Zowel de zeileigenschappen aan de wind bij steile golfslag als ook de weinig zeewaardige uitvoering (losse zitbanken boven een open motorruimte) houden ons binnengaats. We maken nog een tocht richting Groningen, waar op het Zuidlaardermeer - zo'n dertig jaar geleden - onze zeilcarrière begon. De aanhoudende oostelijke wind doet ons in Bergum echter van plan veranderen en we gaan over de Leijen weer terug.
1973: Omdat de afstand Eindhoven - Terhorne op den duur toch wat bezwaarlijk begint te worden en Friesland steeds voller raakt, gaan we uitzien naar alternatieven en in de loop van de zomer kopen we een vakantiehuisje in Spakenburg, vlakbij één van de jachthavens. Het is onze bedoeling om van daaruit met een iets kleiner en wat handzamer schip te gaan varen. Ook dit zal later nog niet de ideale oplossing blijken te zijn.

Volgend jaar is de 7 meter lange Enkhuizer bol Losbol 50 jaar oud. Freeke en Jan Jaap van Putten zeilen alweer 27 jaar met veel plezier met deze bol, aanvankelijk samen met hun drie opgroeiende kinderen. Een verhaal over Enkhuizer bollen, het ontstaan, de inrichting, het onderhoud en vooral het plezier van het zeilen ermee.
Met als bouwjaar 1969 wordt volgend jaar de vijftigste verjaardag van de Losbol gevierd. Het was Jan Kooijman die in 1964 aan ontwerper J.K. Gipon opdracht gaf om een Enkhuizer bol van 7 meter lengte te ontwerpen. Kooijman wilde een scheepje met ronde boeg, geschikt voor een bemanning van vier personen. De accommodatie moest vier slaapplaatsen bevatten, een apart vooronder, een aparte toiletruimte en een zelflozende kuip met eronder een binnenboordmotor. Het scheepje moest fraai van lijn zijn maar, vanwege de prijs, beperkt van afmetingen. Gipon koos voor het type van de Enkhuizer bol.
Jan Kooijman had in 1964 nog geen ijzerwerker, Siem de Vries kwam pas later in beeld. Daarom werd de opdracht voor de bouw van de romp gegeven aan Willem van der Torre, eigenaar van Jachtwerf Delta in Brielle. Jan Kooijman bouwde de casco's, toen nog in Zwijndrecht, af.
De meeste Zuiderzeehavens hadden elk hun eigen type kleine vissersvaartuigen. Zo kennen we Wieringer, Makkumer, Workumer, Vollenhovense en Enkhuizer bollen. De nu nog bekendste, weliswaar als jacht gebouwde, houten Wieringer bol is de 7,60 m lange 'Eudia', die jarenlang eigendom is geweest van de heer Huitema, toenmalig secretaris van de SSRP.