Rana

Bovenstaande pagina is onderdeel van het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925, een uitgave van A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland in 1925.

De vroegste berichten over deze boeier stammen uit 1917. Dan verkoopt W. Jongejan te Amsterdam, afkomstig uit Steenwijk, zijn Fries jacht "Kikker III" (het huidige Friese jacht "Argo") aan N. Siebesma te Leeuwarden en gaat over op een groter schip, een boeier die hij de naam "Rana" (Latijns voor kikker) geeft. Hoe de boeier voordien heette en wie de eigenaar was weten we niet.

Ons Element

Vanaf 1920 wordt de "Rana" meermalen gesignaleerd in zeilwedstrijden. Het blad "Ons Element" vermeldt de deelname op 6 juni 1920 aan wedstrijden van de Zeil- en Roeivereeniging 'Hollandia' op het Braassemermeer, met een foto van de kruisende boeiers "Rana" en "Frans Naerebout" (van H. Bernhard). Een week later komt de "Rana" uit bij de Watersportvereniging 'Westend'; in het verslag daarover in hetzelfde blad worden genoemd de (stalen) boeiers "Waterhoentje" (ex "Bencor", ex "Agonisma" en opnieuw "Frans Naerebout". Uit de uitslagenlijst van de wedstrijden van de Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereeniging blijkt dat Jongejan te Haarlem met de "Rana" ook aldaar aan de start verscheen. Ook in het jaar 1921 is Jongejan actief bij het hardzeilen. "Ons Element" vermeldt opnieuw zijn deelname bij "Hollandia", met een foto met het bijschrift: "Rana" van den heer Jongejan op de Hollandia-wedstrijden. Het zeilnummer blijkt 1 OC te zijn. Verder komt de "Rana" ook uit in de Kaagweek met als concurrenten de "Albatros van Bokma", de "Bever" van Van Essen en natuurlijk ook weer de "Frans Naerebout" van Bernhard.

Eigenaar P.H. Bussemaker

Tot 1927 bleef Jongejan eigenaar van de "Rana", zoals blijkt uit een citaat uit de brief uit 1953 van J. Bussemaker aan C.J.W. van Waning naar aanleiding van diens artikelen in "De Waterkampioen". In het Nederlandsch Jachtregister van 1924-25 staat de "Rana" inderdaad nog genoteerd op naam van W. Jongejan te Amsterdam, lengte 8,05 meter, breedte 3,10 meter, zeilnummer 1 OC. Als bouwjaar staat genoteerd het jaar 1895 en als bouwer F. (moet zijn L.) Lantinga. In genoemde brief deelt de heer Bussemaker mee dat de "Rana"
... van 1927 tot 1939 in het bezit van mijn ouders is geweest. In 1939 werd het schip verkocht aan de heer H.W. Durieux. Deze heer woont op het buitengoed "Bantam" tussen Bussum en 's-Graveland. Hij heeft gewoond aan de rijksstraatweg in de buurt van de `Gooische Boer' in een pracht huis en daar een grote staat gevoerd. Nu zit hij in de moeilijkheden met de belastingautoriteiten. Toen ik hem opbelde om te vragen waar de boeier "Rana" was gebleven deed hij erg schichtig en vertrouwde mij pas na enige aarzeling toe dat hij de boeier in 1943 plotseling verkocht had (i.v.m. de moffen ?), maar hij wist niet meer aan wie. Ik had van Ltz le kl. Kasemier vernomen dat de "Rana" gedurende de hongerwinter '44 met voedsel gevaren heeft tussen Friesland en Muiden. Hij zou in Muiden ligplaats gevonden hebben bij de werf van Schouten aldaar. ... Mijn ouders hebben het schip gekocht van de heer Jongejan en als ik mij goed herinner was het wedstrijdnummer OC 1.

J. Douma, eigenaar werfje in Oppenhuizen

Een andere bron, mevrouw B. Popma-Brons, weduwe van G. Popma te Oppenhuizen, de voorlaatste eigenaar van de "Rana", wist nog het navolgende de vertellen. In 1955, toen haar man het werfje van Jan Douma overnam, lag daar de "Rana" in de sloot naast de werf half onder water. Het was aanvankelijk de bedoeling van Douma om de boeier mee te nemen naar zijn nieuwe woonplaats Terhorne, maar dat ging uiteindelijk niet door.
In 1957 deed Douma de "Rana" over aan Popma voor f 12.000,- . Mevrouw Popma vertelde voorts dat de boeier in 1943 door de heer Durieux verkocht was, niet aan Duitsers, maar aan een paar zwarthandelaren die inderdaad voedsel als aardappelen, groenten en zuivel transporteerden van Friesland naar het hongerige Noord-Holland, om het daar tegen woekerwinsten tijdens de hongerwinter te verkopen. Met harde wind op het IJsselmeer moet het zwaar-geladen schip het hard te verduren hebben gehad. Ook hier bleek, zoals we reeds eerder zagen, dat een Friese plezierboeier eigenlijk niet voor het holle buitenwater geschikt is.
Aan het eind van de oorlog bevond de boeier zich dus in Friesland bij de werf van Jan Douma. Waarschijnlijk was het schip daar in slechte staat achtergelaten om gerepareerd te worden. Of Douma de boeier van de heren heeft overgenomen, of dat ze hem aldaar gewoon hebben laten liggen weten we niet. Zeker is dat de "Rana" jaren lang bij de werf heeft gelegen en dat Douma (af en toe) bezig geweest is de boeier te herstellen, zoals blijkt uit een brief uit 1956 van H. Stam, oprichter van de Eerste Friese Zeilschool te Oppenhuizen, aan de secretaris van de pas-opgerichte Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten ... Op de werf van Popma, vroeger J. Douma te Oppenhuizen, ligt nog een half voltooide boeier, eigenaar J. Douma te Terhorne......
In de eerste schepenlijst van het Stamboek staat de "Rana" dan ook op naam van J. Douma; stamboeknummer 59. In latere lijsten, vanaf 1959 tot 1977, staat G. Popma als eigenaar vermeld.

G. Popma neemt werfje en later ook de 'Rana' over van J. Douma

G. Popma, boerenzoon uit Goingarijp, was na de oorlog aldaar een kleine helling begonnen. In 1955 kocht hij dus de werf van Jan Douma toen die ging rentenieren. In 1957 kon Popma de boeier van Douma overnemen en hij zette de restauratie voort, waarbij hij aanvankelijk nog door Jan Douma werd geholpen. In het jaar 1960 kwam de boeier met nieuwe zeilen weer in de vaart, voor het eerst op de wedstrijd van Langweer. Daarna werd nog meegedaan aan enkele reünies van de Stichting Stamboek en in 1968 en 1973 in Heeg aan de houten reünie. Een bijzondere herinnering heeft mevrouw Popma aan een wedstrijd in Grouw,waarbij het hard waaide. Behalve het echtpaar Popma waren aan boord de gebroeders Auke en Symen van der Veen, oud-skûtsjeschippers, en Tjeard Epema, timmerman werkzaam bij de Provinciale Waterstaat. Men had vijf grote zakken met zand aan boord als verplaatsbare ballast. Doordat het schip nogal water maakte, kwam het water in de roef tot op de banken en werden de zakken steeds zwaarder. Voor de wind moest flink worden gepompt en aandewind moesten ze steeds weer die loodzware zakken verplaatsen. Dan zien ze dat de "Constanter" van Halbertsma een boei verkeerd aanzeilt en deze mist. Zij roepen hem aan dat ze de fout gezien hebben. Halbertsma gaat furieus de wedstrijd uit en "Rana" krijgt de prijs.

Het einde van de 'Rana'

In 1979 is de werf in Oppenhuizen overgenomen door de zoon van G. Popma, de heer H.J. Popma. Hij nam ook de "Rana" over in 1990 en begon met een broodnodige restauratie, die tot op de dag van vandaag nog voortduurt. Ook veel versierde onderdelen werden vervangen en van nieuw snijwerk, naar de originele vormen, voorzien. Wij hopen zeer dat de "Rana" over niet al te lange tijd weer op het water zal verschijnen.

Helaas was de druk van het boek "De Boeier" in 2004 al in een ver gevorderd stadium. Op 8 juli 2004 wordt de 'Rana' het "slachtoffer" van een grote brand in de loods, waarin ze werd gerestaureerd. Van de Boeier blijven slechts een paar kleine restanten over. De heer Vermeer was niet meer in de gelegenheid dit nog in het boek te vermelden.

Technische gegevens

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens    8,10 m
• Grootste breedte over de berghouten    3,25 m
• Holte op het grootspant    1,36 m
• Diepgang    0,45 m
• Zeiloppervlak: grootzeil + fok    38,1 m2
• Kluiver c.q. halfwinder    n. a .

Bijzonderheden

• kielbalk hoog 2 cm dik 10 cm
• rond grootspant
• vlaktilling 0°
• zandstrook + 2 verloren gangen
• 6 doorlopende huidgangen
• snijwerk op kluisborden, beretanden, kajuitrand en hennebalk
• roer bekroond met vergulde leeuw

Onlangs mochten we oude fotoalbums van Rien Gipon scannen. Hij was verwoed zeiler en fotografeerde en verzamelde ruim voor de oorlog al van alles en nog wat over de zeilsport. In de albums zit een grote variëteit aan foto’s. Veel privé foto’s. Maar, ook foto’s van de boeier 'Rana', de toen nieuwe boeier 'Thomas' en de Vollenhovensebol 'Goetzee'. Rien Gipon is al in 1963 overleden, zijn weduwe dit jaar. Rien was lange tijd voorzitter van één van de zeilverenigingen op Loosdrecht.
De foto’s zijn veelal van het formaat “postzegel” of net iets groter. Ze zijn allemaal ooit handmatig afgedrukt. De scans van de foto’s hebben we opgenomen in het stamboek archief en we hebben de foto’s van de 'Thomas' en de 'Goetzee' doorgemaild naar hun huidige eigenaren.

Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede 2017 nummer 9 met in het fotoalbum veel historische foto's van de 'Rana' van Rien Gipon.