De Groene Draeck

De voorbereiding van de bouw van een groot jacht kost altijd veel hoofdbrekens. Voor een bijzonder schip als dit Prinsesse-jacht geldt dat wel zeer bijzonder. Begonnen moet worden de eisen vast te stellen, waaraan moet worden voldaan. In dit geval moesten de opdrachtgevers, in welke functie de technische commis¬sie (samengesteld uit het „Comité Varend Nederland") optrad, natuurlijk overleg plegen met de toekomstige eigenaresse, H.K.H. Prinses Beatrix. Het eerste onderhoud op het Paleis Soestdijk vond een der eerste dagen van maart plaats, terwijl heel ons land nog onder de sneeuw lag. Maar dit winterse weer deed niets af aan het enthousiasme, dat onze Kroonprinses voor de plannen toonde. Wie gedacht zou hebben, dat Z.K.H. Prins Bernhard bij een dergelijk onderhoud aanwezig zou zijn, heeft het mis - de Prinses had zelf te beslissen en H.K.H. wist zeer goed waar haar wensen naar uitgingen. Van enige twijfel was geen sprake. Het bleek, dat de Prinses niet alleen dacht aan dit jacht voor het maken van tochten in de Nederlandse wateren, maar dat 'De Groene Draeck' ook zou moeten dienen als moederschip, wanneer de Prinses met enige vriendinnen en vrienden met een aantal kleine zeilboten in een waterrijk gebied als b.v. Friesland enige weken de zeilsport beoefent, zoals dat reeds deze zomer is geschied, een vakantie waarover de Prinses opgetogen weet te vertellen.

Het bleek, dat Prinses Beatrix haar zinnen gezet had op een rond of platbodemjacht en dat het type Lemsteraak het beste aan haar wensen kon voldoen. Voor het vrij uitgebreide gezelschap, dat aan boord moest kunnen overnachten, was een jacht van het oud-Nederlandse type zonder twijfel de oplossing. Bovendien voldeed dit type het beste aan de wens, dat er mee gevaren zou kunnen worden op zoveel mogelijk van onze vaderlandse wateren tussen Dollard en Schelde.

Het Lijnenplan

Bijzonder belangwekkend is de lijnen-tekening van deze Lemsteraak. In zijn artikel over dit jacht-type in het april-nummer, blz. 185, schreef de voorzitter van het Stamboek van ronde en platbodemjachten, de heer Van Waning, dat de Lemsteraak een rond vaartuig is, „dat nergens stilstaat". Wat hiermee bedoeld wordt: dat nergens in de lijnen een recht gedeelte is te vinden, wordt door deze tekening goed geïllustreerd. Andere kenmerken: lang gerekte eivormige waterlijnen met de stompe kant naar voren, een breedte-lengte verhouding van 1:3 tot 1:3,3, de kop als van een boeier maar hoger, vloeiend overgaan van de lijnen der stevens in de kiellijn, beneden het berghout uitvallende spantvorm met ronde kimmen overgaand in een lichtgebogen vlak, al deze kenmerken zijn in deze tekening terug te vinden.
Bijzonder opvallend is de zeer weke ronding van de kimmen en de enigszins V-vormige aansnijding van de spanten op stevens en kiel. Zeer opvallend is ook het sterk geveegde achterschip met slechts flauw gebogen spantvorm. Hierdoor hebben de verticalen in het achterschip een prachtig verloop en wijzen ook de waterlijnen op een gemakkelijk afvloeien van het water. Alles geeft aan, dat een behoorlijke snelheid verwacht kan worden.

Het hele verhaal in Waterkampioen nummer 979 van Oktober 1956

Op 16 januari 1957 werd op de Amsterdamsche Scheepswerf G. de Vries Lentsch Jr. de kiel gelegd van het voor H.K.H. Prinses Beatrix bestemde Lemsteraak jacht 'De Groene Draeck'.De bouw-op-papier en de voorbereidingen voor de uitvoering hebben bijna een jaar geduurd. De werkelijke bouwtijd vergde slechts ongeveer vijf maanden.

Eén van de ontwerpers die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het verfijnen van het ontwerp van 'De Groene Draeck' is Jachtontwerper Henk Lunstroo geweest. Na zijn werkzame periode bij de Vries Lentsch heeft Henk Lunstroo zich als zelfstandig ontwerper gevestid en volgenden nog vele fraaie ontwerpen en verbeteringen aan onze Ronde en Platbodemjachten.

Rechts vier opeenvolgende stadia in de bouw van De Groene Draeck.

Van boven naar onderen: De huidbeplating is gedeeltelijk op de spanten aangebracht, zo ook een deel van het U-ijzer voor het berghout. De huid is gereed en geklonken, de dekbalken en de opbouwwanden zijn aangebracht. Het ijzerwerk is gereed, en de houten dekken zijn gelegd, het berghout zit om het schip. Het voornaamste houtwerk aan dek is aangebracht, de dekken worden geschaafd, de schilders zijn begonnen aan het afwerken van de huid.

Slechts uiterst zelden verschijnt er een uitgave die een zo uitvoerig beeld geeft - in tekst en vooral ook wat de illustratie betreft - van het ontwerp, de bouw, de inrichting en de historie van een echt Nederlands jacht-type, En wanneer dit dan geschiedt, zoals in dit boek, aan de hand van het tot stand komen van een dergelijk jacht bestemd voor onze Kroonprinses, dan mag men niet alleen een bijzonder verzorgd boek verwachten, maar ook een boek dat een indruk geeft van de zo persoonlijke keuze van Prinses Beatrix, die mede gestalte heeft gegeven aan "De Groene Draeck". Daarmee is dit boek meer dan een gelegenheidsuitgave. Het is mede een soort standaard-uitgave geworden die de lezer niet een keer, maar vele malen ter hand zal nemen.

Woensdag 16 januari 1957 te circa 11 uur vond op de N.V. Amsterdamsche Scheepswerf G. de Vries Lentsch Jr. de officiële kiellegging plaats van het jacht voor H.K.H. Prinses Beatrix, hetwelk haar op haar achttiende verjaardag door varend Nederland werd aangeboden.
Op 4 juni 1957 te 15 uur doopte H.K.H. Prinses Beatrix het voor haar bestemde Lemsteraak jacht, waarna dit vlot te water werd gelaten. ....de geboorte van een nieuw jacht. En welk een schoon jacht is deze Lemsteraak. H.K.H. Prinses Beatrix heeft zelf het voor haar bestemde schip gedoopt. Zij sprak de woorden: „Ik doop u 'De Groene Draeck' en wens u behouden vaart". Dat wensten met haar zeker alle aanwezigen uit de grond van hun hart. Een fles champagne sloeg stuk tegen het anker voor de boeg, schuim vloog over de steven en het schip begon de helling af te lopen.... 
Welk een feestdag voor de watersport was 15 juni 1957!
Vele honderden jachten lagen in de Muider haven en langs de geul tot halverwege Fort Pampus en duizenden, vele duizenden vlaggen wapperden in de noord-oostelijke koelte. Het was een verrukkelijk gezicht, al die schepen en scheepjes vol vrolijke mensen en daarboven die vloed van fleurige en kleurige vlaggen en wimpels tegen de stralend blauwe lucht. Het was prachtig en hartverwarmend.
Bijzonder boek over 'De Groene Draeck': De meesten onzer zullen wel nooit een uitnodiging in de brievenbus vinden, het lemmeraakjacht 'De Groene Draeck' van prinses Beatrix, dat zij van een deel van ons volk ter gelegenheid van haar achttiende verjaardag cadeau kreeg, te komen bezichtigen. Dat gaat nu eenmaal niet, maar als u toch graag zou willen zien hoe dat prachtige jacht er van binnen en van buiten uit ziet, dat kunt u zich naar uw dichtstbijzijnde boekwinkel begeven en vragen naar Prinsessejacht de Groene Draeck dat de N.V. Koninklijke Nederlandsche Boekdrukkerij H.A.M. Roelants te Schiedam heeft uitgegeven. 

Een deputatie van de Stichting Stamboek Ronde- en Platbodemjachten, bestaande uit voorzitter C. J. W. van Waning en zijn echtgenote en de heren mr. H. P. Linthorst Homan, drs. H. G. van Slooten en O.D. Osinga, heeft prinses Beatrix en de heer Claus von Amsberg op zaterdag 26 februari op paleis Soestdijk een huwelijksgeschenk aangeboden. Dit geschenk bestond uit een zeventien meter lange staatsiewimpel in de nationale kleuren, die bestemd is voor het jacht van de prinses, 'De Groene Draeck'. De versiering van de wimpel werd ontworpen door de heer O.D. Osinga te Leeuwarden en vervaardigd door de firma T. Molenaar te Grouw. De heer Osinga ontwierp in 1954 ook de staatsiewimpel voor het Friese statenjacht.
De versiering van de wimpel voor 'De Groene Draeck' ziet er als volgt uit: om het embleem van de stichting slingert zich een groene draak met rode tong en goudkleurige klauwen, die zijn goudgeschubde staart meterslang over de witte baan laat zwaaien. Er volgen dan nog groepen vissen en andere waterdieren, waaronder ook zeesterren, in licht rood en blauw. Deze motieven ontleende de heer Osinga aan de door prinses Beatrix in 1956 persoonlijk getekende versiering van de kajuit-rand van haar schip. Bij de staatsiewimpel behoort een met fraaie vergulde knoppen voorziene wimpelstok, die eveneens werd aangeboden.
Voor de aanbieding hield de heer Van Waning een toespraak, waarin hij het bruidspaar mede namens de meer dan 650 vrienden van het ronde- en platbodemjacht en hun familieleden gelukwenste. Hij herinnerde er tevens aan dat prinses Beatrix sinds de feestelijke overdracht van 'De Groene Draeck' op 15 juni 1957 beschermvrouwe is van de Stichting Stamboek Ronde- en Platbodemjachten. De prinses en de heer von Amsberg toonden zich zeer ingenomen met het geschenk van de stichting.
De Koninklijke Marine Jachtclub bood een lange oranje wimpel aan van gelijke afmetingen en met dezelfde wimpel-stok als die van de stichting, zodat 'De Groene Draeck' nu voorzien is van een volledig stel wimpels. Tijdens een gesprek met de leden van de deputatie deelde de heer von Amsberg mee dat hij, evenals prinses Beatrix, een liefhebber is van de zeilsport.

Winterreünie Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten

...... De voorzitter had een aantal belangrijke mededelingen voor de aanwezigen. Allereerst kondigde de heer Van Waning aan dat hij in verband met zijn leeftijd en zijn gezondheidstoestand besloten heeft het voorzitterschap van de Stichting neer te leggen en dit ter gelegenheid van de komende zomerreünie aan een nog te benoemen opvolger over te dragen. Voorts deelde hij mede dat de Stichting de vererende uitnodiging heeft ontvangen het huwelijk van H.K.H. Prinses Beatrix, die beschermvrouwe van de Stichting is, met een viertal bestuursleden in de Westerkerk bij te wonen. Daar inmiddels was gebleken dat 'De Groene Draeck' geen lange wimpels aan boord heeft, heeft het Stichtingsbestuur besloten het bruidspaar een zeventien meter lange rood-wit-blauwe wimpel te schenken, met in de witte baan een beschildering zoals bij onze oude traditie past......

Bij een van de nautische puzzels in Watersport werd bij de oplossing - een klein schip moet uitwijken voor een groot schip - medegedeeld, dat een groot schip een vaartuig is met een tonnage hoger dan 15 ton. Daarbij nog de opmerking dat 'De Groene Draeck' een klein vaartuig is, omdat de waterverplaatsing minder is dan 15 ton. Deze wetenschap was geput uit het boekje: „Het vaarreglement in vraag en antwoord" van E. Bakker. Op de vraag: is 'De Groene Draeck' van H.K.H. Prinses Beatrix een „klein" vaartuig?, luidt het antwoord:

„Naar uit betrouwbare bron werd vernomen heeft H.K.H. te bevoegder plaatse geïnformeerd of Haar vaartuig in aanmerking zou kunnen komen als gewoon vaartuig te worden beschouwd. Hoewel de meting uitwees, dat de „Groene Draeck" een verplaatsing heeft van minder dan 15 m3, derhalve als „klein" vaartiug moest worden aangemerkt, was er bereidheid voor dit jacht „een uitzondering op de regel" toe te passen. Prinses Beatrix moet dit aanbod hebben afgewezen. „De Groene Draeck" is derhalve als een klein vaartuig te beschouwen." Het Duitse tijdschrift Boote nam deze mededeling over en bracht het met een foto in haar rubriek: „Kitty's Kiisten-klatsch".

Een Nederlandse eigenaar van een Lemmeraak, de heer L. Vrijenhoek, op vakantie in Oostenrijk, las dit en schreef de redactie van het blad Boote, dat het artikel niet klopte want 'De Groene Draeck' zou veel meer waterverplaatsing hebben dan 15 ton. Boote nam hierover contact op met de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten.
De Stichting kon de juiste tonnage niet onmiddellijk geven, maar door informatie gelukte het toch de bruto en netto register tonnage te achterhalen. Van de zijde van het Koninklijk Huis werd medegedeeld dat de exacte tonnage van 'De Groene Draeck' bedraagt: 28.61 bruto reg. ton en 18.57 netto reg. ton. 'De Groene Draeck' dient dus wel degelijk tot de grote schepen gerekend te worden.

Het antwoord in het boekje van E. Bakker is dus niet juist.

A. Blussé van Oud-Alblas vertelt in dit atikel het volgende

De „Onrust" als model voor „De Groene Draeck" - Daarover kan wat meer worden verteld.
..... Op een winterse avond werd ik opgebeld door P.J. van der Giessen, toen voorzitter van „de Maas" en lid van de commissie, die de bouw van het prinsesselijk jacht begeleidde. P.J. zei: „Zeg, die `Orion' van jou is toch een aakje van De Boer?" Op mijn ja-woord kwam de vraag of ik dan eens naar mijn schip wilde gaan kijken. De bouwcommissie stond voor een probleem. De Boer had de lijnen- en spantentekening voor het te bouwen jacht ingediend en die vertoonde in het achterschip een duidelijk V-spant. Dat begreep de commissie niet. Haar leden meenden, dat een lemsteraak uitsluitend ronde spanten had en in die impasse was P.J. op de gedachte gekomen eens te onderzoeken hoe het bij mijn schip zat.....

..... En dus ben ik linea recta naar Dordt, naar de „Onrust" gereden. Met de kont naar de wal gaf ze helder het antwoord: een wijd openstaande V-spant in het achterschip's Avonds rapporteerde ik aan P.J. Ik had in Dordt de „Onrust" van W. H. de Vos bekeken, de mooiste aak van De Boer die ik kende en die nog aan de maat was ook. Die had overduidelijk het V-spant......

H.M. Koningin Beatrix was admiraal bij het Admiraal zeilen tijdens het 50-jarig jubileum van de SSRP in 2005.

HKH Prinses Beatrix was met haar Lemsteraak 'De Groene Draeck' de hele dag in Lemmer aanwezig. Zij trad daar op als Admiraal bij zowel de Vlootschouw 's morgens in het centrum van Lemmer als het Admiraalzeilen 's middags in de baai van het IJsselmeer voor Lemmer. Het hoogtepunt van het feestelijk programma op zaterdag bestond uit drie onderdelen, die exact op elkaar aan moesten sluiten. Eerst de Vlootschouw door het centrum, daarna de ruim 100 schepen geordend door de sluis en daarna het Admiraalzeilen in de baai. De sluis was in het programma het kritische punt met zes schuttingen van de schepen na de Vlootschouw. Het werd een groot feest.

Vertrek van het clubgebouw van de Zevenwolden

De Vlootschouw

De Sluis

Het Admiraalzeilen

Nieuwsbericht op website www.koninklijkhuis.nl

Het zeiljacht 'De Groene Draeck' is sinds september 2021 uit de vaart voor groot onderhoud. Het gaat om een grootschalige renovatie en revisie van vrijwel het gehele schip. Het zeiljacht zal naar verwachting aan het eind van de zomer van 2022 vaarklaar zijn. Dit jaar is 'De Groene Draeck' 65 jaar in de vaart.

Renovatie

Bij de bouw van 'De Groene Draeck' in de jaren 50 is gebruikgemaakt van destijds moderne technieken en materialen. Desondanks, en ondanks het grondige onderhoud de afgelopen 65 jaar, is het schip door de jaren heen onderhevig geweest aan o.a. corrosie door reguliere slijtage en weersinvloeden. Daarnaast zijn meerdere systemen aan boord verouderd, zoals het elektrische systeem en de gasinstallatie. Tijdens het onderzoek is gebleken dat het schip op meerdere punten niet langer aan de huidige veiligheidseisen voldoet. De renovatie wordt uitgevoerd door specialisten die bedreven zijn in ambachtelijk (hand)werk. Zo vergt de behandeling van het houtsnijwerk – dat uniek is voor 'De Groene Draeck' - diepgaande kennis van de eigenschappen van verschillende houtsoorten en de beste manier om deze te bewerken en te conserveren. Ook voor het restaureren van delen van de tuigage is gerichte kennis en ervaring vereist. Verder wordt voor veel werkzaamheden, zoals herstel van de stalen romp, het leggen van een nieuw houten dek en het restaureren van het interieur gebruikgemaakt van experts m.b.t. Lemsteraken.

Lees het hele nieuwsbericht op www.kninklijkhuis.nl

Prinses Beatrix heeft na een restauratie haar zeiljacht De Groene Draeck weer in gebruik genomen. De prinses voer zaterdag van Stavoren naar Enkhuizen, meldt het Koninklijk Huis.

(Beeld: ©RVD)

https://www.koninklijkhuis.nl/actueel/nieuws/2022/05/09/groot-onderhoud-zeiljacht-de-groene-draeck