Starum ST22
Tijdens het Oud Hollands weekend in de Keukenhof op 5 en 6 april 2014 is de 'Starum ST22' speciaal naar de Keukenhof gevaren in het kader van samenwerking met het Zuiderzeemuseum. De originele 'Starum ST22' is in 1898 door Douwe Roosjen of Is Strikwerda in Staveren gebouwd. Het schip is betrekkelijk kort actief geweest in de visserij. De eerste eigenaar van de jol, visser Hendrik C. de Boer uit Stavoren, heeft er mee op haring en ansjovis gevist. Hij gebruikte zowel de beug als staande netten. In 1904 wordt het schip verkocht en sindsdien niet meer voor de visserij gebruikt.
De nieuwe eigenaar gebruikte het daarna voor pleziertochten. Erik Slagmoolen heeft in 1993 namens het Zuiderzeemuseum de huidige ST22 gebouwd als replica van de ST22, die de dominee van Den Briel had verkocht aan het ZZM. Tegenwoordig noemen we het oude schip "vernieuwbouwd".
Dirk Huizinga vertelt daarover:
De oude ST22 was in zo miserabele staat, dat restaureren geen zin meer had. Wel zijn er keurig mallen van het scheepje gemaakt, die gebruikt zijn bij het maken van de vernieuwbouw. Deze ST22 heeft inderdaad een bolle kop, die ook volgens Erik niet past bij de Roosjenjollen. Volgens Erik is het daarom de vraag wie deze jol echt gebouwd heeft. Het nummer ST22 zegt niet zoveel. Een visser die een ander schip neemt, zet zijn eigen nummer (ST22) op het nieuwe schip. Met welke ST22 hebben we dan 80 jaren later te maken? We weten het niet. Het leek Erik onwaarschijnlijk dat de ST22 van de werf van Roosjen kwam.
Staverse jollen zijn aanvankelijk kleine open scheepjes van zo’ n zes meter lang. Later worden er ook grotere van zeven meter lengte gebouwd met een vaste voorplecht; een soort tent die omhoog gezet kan worden. Deze Staverse jol heeft een tussenmaatje (5.80 meter). Hij heeft een losse voorplecht waarmee de schipper een beschutte ruimte aan boord creëert.
De 'Starum ST22' in het boek 'Staverse jollen' van Dirk Huizinga
Dirk Huizinga schrijft in zijn boek 'Staverse jollen':
Enkhuizen, Zuiderzeemuseum 2009. Replica van de jol die Ids Strikwerda in 1893 voor Jan C. de Boer uit Stavoren zou hebben gebouwd. Of was het Roosjen…? Tenzij de jonge Ids Strikwerda dit jolletje op z’n eigen werfje aan de Stadsfenne bouwde. Dat alles blijft gissen. Deze replica heeft een kenmerkende Roosjenspiegel, maar wel een bolle kop…
Eigenschappen
| Plaquette nummer: | 9138 | Zeil nummer: | |
|---|---|---|---|
| Categorie: | M | Tekening nummer: | |
| Type: | Staverse jol |
Bouw
| Bouwjaar: | 1898 / 1993 | Ontwerper: | Roosjen-Strikwerda? |
|---|---|---|---|
| Werf: | Vernieuwbouw Erik Slagmoolen / Roosjen-Strikwerda? | Werf plaats: | Enkhuizen / Stavoren |
| Motor: | Motor type: | ||
| Materiaal romp: | Eikenhout | Materiaal kajuit: | |
| Materiaal zeil: | Dacron | ||
| Onderwaterschip: | Kiel: |
Afmetingen
| Lengte stevens: | 5,80 m | Breedte berghout: | 0,00 m |
|---|---|---|---|
| Diepgang: | 0,00 m | Masthoogte water: | 0,00 m |
| Oppervlakte grootzeil: | 0,00 m2 | Oppervlakte fok: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte botterfok: | 0,00 m2 | Oppervlakte kluiver: | 0,00 m2 |
| Oppervlakte totaal: | 0,00 m2 | Oppervlakte overig: | 0,00 m2 |
Tot nu toe bekende eigenaren en namen van het schip
| 1893 – 1904 | Hendrik C. de Boer, Staveren ( ST22) |
|---|---|
| 1904 (pleziervaart) – onbekend | Dhr. Bekersma, Zwaag ( ST22) |
| onbekend – onbekend | S.J. v.d. Veen, Earnewoude ( ST22) |
| 1934 – 1951 | M. Wiegersma, Heerenveen ( ST22 'De Drie Gebroeders' ) |
| 1951 – 1954 | Tandarts in, Delfzijl ( ST22) |
| 1954 – 1980 | C.D. Moulijn, Leeuwarden ( Starum) |
| 1980 – Nu (laatst bekend) | Zuiderzeemuseum, Enkhuizen ( Starum ST22) |
Geschiedenis
2019
11 mei 2019
11 mei 2019: Reactie van J. Joosten
Geachte mijnheer of mevrouw,
In een verloren ogenblik zocht ik naar de Starum waarvan mijn pake, de heer M. Wiegersma te Drachten (begin jaren '60 verhuisde hij naar Oranjewoud bij Heerenveen) lange tijd eigenaar was. Op de site van het Zuiderzeemuseum vond ik de Starum ST22. In de familie was de Starum ook bekend als 'De Drie Gebroeders' omdat mijn pake regelmatig met zijn twee broers in deze boot zeilde.
Op uw website staat dat de eigenaar tussen 1904 en 1954 niet bekend is. In het overzicht van de Staverse vissersvloot staat evenwel dat in 1904 de heer Bekersma uit Zwaag eigenaar wordt, maar het is niet bekend wanneer de heer S. J. v.d. Veen uit Earnewoude de boot koopt. Zeker is dat mijn pake in 1934 eigenaar werd. Hij heeft de boot gehouden tot in 1951. Dan wordt een zeker tandarts uit Delfzijl eigenaar, maar die verkoopt hem 3 jaar later al aan de heer C.D. Moulijn, van 1947 tot 1956 dominee te Leeuwarden. Daarna wordt de boot nog regelmatig gespot door mijn oom de heer S. Wiegersma (in die tijd in Zandvoort wonend en na zijn pensioen in Broek) maar in de familie werd schande gesproken over de verwaarlozing. Het kan zijn dat hij de boot heeft opgespoord en geschonken of verkocht aan het Zuiderzeemuseum. Hij was goed bevriend met de toenmalige directeur.
Wellicht heb ik nog ergens een foto van de 'Starum' uit de jaren '30 of '40. Wat ik mij herinner van de foto en van de verhalen van mijn moeder dat de Starum een kajuit of komboefke had, zoals ook is te zien op de foto's op eerder genoemde website . Deze is kennelijk na de reconstructie niet herbouwd.
Helaas kan ik U moeilijk nog meer informatie geven omdat alle ooggetuigen in de afgelopen 10 jaar zijn overleden.
Ik hoop dat U met deze gegevens de Schepenlijst in Uw Stamboek kunt aanvullen.
Met vriendelijke groeten
J. Joosten
Reactie van Dirk Huizinga op de e-mail van J. Joosten
De heer J. Joosten heeft natuurlijk zinvolle aanvullingen over de ST22 gestuurd, maar er is wel een fundamenteel probleem mee. We weten eigenlijk niet of de jol van het ZZM, die als ST22 door het leven gaat, ooit de ST22 is geweest. In mijn ‘Staverse jollen overzicht’ beschrijf ik dat probleem achterin het boek.
Erik Slagmoolen heeft in 1985 van het wrak dat bij het ZZM was aangeleverd een replica gemaakt. Op de foto’s van het ZZM zien we zijn werk. Volgens Wim Tasseron was de dominee Moulijn (uit Den Brielle ??) die het scheepje aan het ZZM had geschonken erg teleurgesteld, dat het scheepje opgetekend en daarna gesloopt werd.
Op grond van de vorm van de jol van het ZZM betwijfelde ik of deze ST22 bij Roosjen was gebouwd. Ik nam daarover contact op met Erik Slagmoolen en die was het met me eens dat dit geen Roosjenmodel was. Hij had het oude jolletje wel nauwkeurig opgemeten en de vorm precies nagebouwd. Eigenlijk kennen we de oorspronkelijke ST22 dus niet.
Jouke van der Baan vaart al jaren in een Roosjenjol met visserijteken ST22. Die jol is in 1985 gerestaureerd door Wim Tasseron en later nog eens opgeknapt bij Joh. Van der Meulen. Van die jol is de voorgeschiedenis echter eveneens onduidelijk.
Dirk Huizinga heeft zijn conclusies in een aparte reactie onderbouwd.