2023 nummer 9: Levend houden van de belangstelling voor het traditioneel Nederlandse Ronde en Platbodemjacht

Voor mijn voordracht die ik in een heel beperkte tijd moest houden,  de voorzitster van de dag zat vlak voor me met een horloge de nog beschikbare tijd aan te geven, moest ik iets over de geschiedenis van de SSRP vertellen, iets moest er gezegd worden over wat de SSRP had voortgebracht en ik werd ook nog geacht iets over de toekomstvisie te vertellen. Door de korte spreektijd die me gegund was bleef mijn verhaal aan de oppervlakte.

Mij relaas moest ik wel laten beginnen in 1948. Het jaar waarin de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo de eerste stappen zette die als een soort ouverture van de SSRP gelden. Ere wie eer toekomt: de Koninklijke Zeilvereeniging Oostergoo.

Doelstellingen SSRP

Beknopt geef ik hieronder misschien ten overvloede nogmaals de doelstellingen, wat feiten en een stukje van de ontwikkeling die de SSRP doormaakte weer. Toch punten om niet te vergeten en eens over na te denken. Juist wanneer je dit projecteert op de toekomst van de SSRP. Wanneer u hier een visie op hebt ……….. we horen het graag. Naar mijn mening hoort de SSRP de oudste Maritieme Behoudsorganisatie te blijven.
    
Doelstellingen SSRP (beknopt)

• Mensen en scheepseigenaren enthousiast maken en houden voor het traditionele Nederlandse rond- en platbodemjacht;
• Informatie en kennis over Ronde en Platbodemjachten vastleggen voor het nageslacht, uitdragen en beschikbaar maken voor belangstellenden;
• Samenstellen van een register van schepen opdat hun geschiedenis vastgelegd is en dat verdwenen schepen mogelijk ooit getraceerd of herkend kunnen worden. Hiertoe krijgt elk schip een unieke plaquette.

Hoewel de schepen die in de Schepenlijst zijn opgenomen relatief weinig veranderd (lees verbouwd) zijn, begint zich de laatste paar jaren een ontwikkeling af te tekenen waarbij schepen wel ingrijpend verbouwd worden. In tijd waarin we nu leven, 2023, liggen Ronde en Platbodemjachten vaak lang te koop. Niet direct omdat ze te duur zijn, maar het aanbod is relatief groot en de belangstelling voor deze schepen is kleiner geworden.

Feiten

Zo kwam er al een van tuig en kajuit ontdane Westerdijkschouw voorbij die nu als “sloep” vaart.

We zagen de tjalk Christoffel verbouwd worden tot IFKS skûtsje. Hopelijk hebben hun eigenaren de SSRP-plaquette in het schip laten zitten. Want die was ooit bedoeld om het schip “later” daarmee te kunnen herkennen. Bij deze schepen is geschiedenis geschreven. Geschiedenis hoort onlosmakelijk bij een behoudsorganisatie.

Feiten (beknopt)

• Alle schepen zijn particulier eigendom (privé, bedrijf, stichting of museum). Sommige zijn al meer dan 100 jaar eigendom van dezelfde families;
• Verscheidenheid is norm;
• Binnen onze vloot schepen zijn er een aantal die museaal genoemd mogen worden;
• Het tastbare SSRP archief wordt bewaard in het Fries Scheepvaartmuseum;
• Een schip dat ooit in de Schepenlijst is opgenomen blijft er in staan, wordt niet verwijderd en de laatste status wordt zo goed mogelijk gedocumenteerd en gepresenteerd;
• Kennisoverdracht gebeurt niet meer via boeken en Monografieën, maar via de website.

Anno 2023

Met het voortschrijden van de tijd is de digitalisering van de samenleving niet aan de SSRP voorbij gegaan. Alle communicatie van de SSRP gaat inmiddels via het Internet. Dit gaat zover dat de informatie die wij gezamenlijk - bestuur van de SSRP, eigenaren van schepen en vaak nazaten van eigenaren van schepen - ons data bestand hebben gevuld. Voor zover dit zichtbaar is op de website, is alles vrij toegankelijk voor iedere belangstellende. Uw bijdragen worden op prijs gesteld.

Belangrijk voor de toekomst inzetten op

• Het stimuleren van de publieke belangstelling voor het ronde en platbodemjacht;
• Digitaal maritiem kenniscentrum voor ronde en platbodemjachten;
• Bundelen van kennis (maken van literatuurlijsten);
• Kennis overdracht (via website);
• Individuele kennis van eigenaren over hun schepen opnemen bij de geschiedenis van het schip. Derden de gelegenheid geven te delen en via de website te publiceren.
• Actief richten op het verzamelen van kennis over het ronde en platbodemjacht. Het Internet geeft met de nodige regelmaat verrassingen bloot;
• Samenwerken met VSRP, oprichtende verenigingen, musea en opleidingen en organisaties die zich veel moeite getroosten om Oudhollandse Platbodems in de vaart houden en te onderhouden;
• Kenmerken beschrijven / onderzoek naar scheepstypes / ontwikkelingen beschrijven en aangeven wat het historische uitgangspunt was dwz.hoe een schip er oorspronkelijk uitzag. Immers waarnemingen en ontwikkelingen gaan steeds verder naarmate de tijd voortschrijdt;
• Beschrijven hoe situaties ooit waren en hoe ze kunnen evolueren (Lemmeraak vs. turboaak).

Veel van wat er in het archief en de website van de SSRP is opgenomen is verzamelde kennis. In de begin jaren van haar bestaan heeft de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten doelgericht schepen per type op laten meten en tekenen. Ze heeft met de mogelijkheden en kennis van toen publicaties geschreven en uitgegeven. Inmiddels zijn we meer dan een halve eeuw en twee generaties verder. De SSRP is een andere dan 68 jaar terug. Veel van de schepen, die na de oprichting van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten gebouwd zijn, zijn op de tekentafel ontstaan. Dank zij die tekeningen zijn ze gedocumenteerd. Maar een Brandsma-schouw, een Van der Meulen-schouw, een tjotter van Berend de Jong, een representatief schip gebouwd door Pier Piersma, ze hebben alle hun eigen gezicht en zouden nog eens opgemeten en getekend moeten worden.

Evolutie en ontwikkeling

De SSRP is een maritieme behoudsorganisatie die nastreeft om traditioneel Nederlandse ronde en platbodemjachten zo origineel mogelijk te laten behouden. Het grootste deel van de vloot bestaat uit schepen die gebouwd zijn na haar oprichting. Het zijn nieuw gebouwde en nieuw ontworpen schepen. Voortkomend uit oude tradities van de Nederlandse scheepsbouw. Een kleine minderheid zijn schepen die echt oud zijn en nog steeds in de staat verkeren waarin ze gebouwd zijn. Het zijn monumenten op zich. Daar waar de hele vloot Stamboekschepen blijk geeft van cultureel (watersport) erfgoed, overstijgen deze schepen dat. Ze worden nog altijd door hun eigenaren gekoesterd.

De Boeier 'Constanter', gebouwd in 1877

Evolutie en ontwikkeling (beknopt)

• De “Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten van 1955” is de “SSRP van 2023” geworden;
• Het vaak van oorsprong bedrijfsvaartuig is een pleziervaartuig geworden. De eisen die aan een pleziervaartuig gesteld worden zijn andere dan de eisen die voor de zeilende beroepsvaart golden;
• Traditionele materialen zijn niet meer leverbaar en zijn vervangen door moderne;
• De stamboekvloot bestaat voor een groot deel uit traditionele nieuw gebouwde schepen die na de oprichting van de SSRP ontstonden. Inmiddels heeft een groot deel hiervan de leeftijdsgrens van vijftig jaar overschreden. Hiermee zijn ze historische vaartuigen geworden. De piek van nieuw gebouwde schepen lag tussen 1980 en 1990;
• Inmiddels zijn er ronde en platbodemjachten (zei het spaarzaam) gebouwd met specifieke doelen voor ogen: Een hoogaars voor de Noord Atlantic, Lemmeraken voor wedstrijden. Geëvolueerde schepen met rompen die nog altijd te herleiden zijn naar het oorspronkelijke type. Uitrustingen kunnen hierbij nogal aangepast zijn. Zwaarden en masten van staal en balansroeren zijn duidelijke afwijkingen van het traditionele maar worden door veiligheidseisen, inzichten en technische mogelijkheden gedicteerd;
• Beperkende en beperkte Stamboekcriteria zouden vervangen moeten worden door beschrijvingen van de kenmerken per type. Dit vraagt nog veel onderzoek en analyses van bij de SSRP vastgelegde informatie;
• Het oude papieren archief is al voor een groot deel digitaal gemaakt, maar hier valt nog het nodige werk te verzetten. Voor een groot deel is deze digitale informatie al verwerkt in de website;
• De oorspronkelijke website 1.0 is versies moderner en geactualiseerd geworden.

Samenvattend

Alles om de belangstelling voor het traditioneel Nederlandse Ronde en Platbodemjacht levend te houden. Onze schepen komen voort uit het Nederlandse landschap. Ze horen er in.

Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" 
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.

Alle vlugschriften "Behoud(t) het Goede" zijn in de SSRP-website verzameld in "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" in onze verhalenbundel "Goed" Gebundeld.
Hierin bundelen we ons maandelijkse vlugschrift "Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede"; de verhaaltjes over maritieme zaken uit het dagelijks leven van Dirk Huizinga en onze Stamboekbijdrages in de Spiegel der Zeilvaart.