2023 nummer 7: Kent u hem nog?
Wat er allemaal ooit is vastgelegd ....
Is dit wat Halbe Zijlstra voor ogen had? Cultuur dat zichzelf overeind houdt? Kent u hem nog? Halbe Zijlstra? In 2010 benoemd tot staatssecretaris van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen. Hij zorgde voor radicale bezuinigingen in de cultuursector. Hij zorgde ervoor dat het Nationaal Historisch Museum geen vorm kreeg. De cultuursector moest zich zelf maar bedruipen.
Volgens overlevering noemde Halbe Zijlstra het een voordeel geen betrokkenheid met de sector te voelen. Dat maakte het verwezenlijken van zijn bezuinigingsdoel makkelijker.Halbe Zijlstra vond zijn Waterloo door publiek te verkondigen dat hij bij Vladimir Poetin in zijn datsja was geweest en had gehoord …… Ik denk dat we de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten een culturele instelling mogen noemen. De Stichting heeft sinds haar oprichting bestaan op basis gelden die ze binnen kreeg van haar begunstigers. Als vrijwilligers organisatie heeft ze altijd zelf haar broek opgehouden en op kunnen houden. Wat ze heeft kunnen bewerkstelligen weten we allemaal.
De SSRP heeft blijkbaar altijd gehandeld in de geest die Halbe Zijlstra Nederland zo dwingend heeft opgelegd.
Toeval of niet, in 2011 heeft het toenmalige bestuur van de SSRP besloten haar kennis uit te dragen via de compleet vernieuwde, huidige website www.ssrp.nl. Een missie die niet vanzelf ging. Een groot deel van het archief is gedigitaliseerd en sinds de website in gebruik genomen is, is er dagelijks (echt dagelijks) aan gewerkt om de website te optimaliseren.
Nauwelijks merkbaar wordt er op dit moment gewerkt aan een versie 2.0 en is het de bedoeling dat de website nog meer een ijkpunt wordt in het landschap van de Nederlandse maritieme geschiedenis. Natuurlijk is uw boot in het archief (via de website gepresenteerd) terug te vinden met de informatie die we van over uw schip mochten ontvangen. Soms is deze informatie summier, in andere gevallen zeer uitgebreid en kun je bijna de complete geschiedenis van een schip terug vinden.
Al een paar jaar geleden is stamboekbeheerder Jan Eissens begonnen de website in te richten via tijdslijnen. Hierin is o.a. terug te vinden hoeveel van de ingeschreven schepen in welk jaar gebouwd zijn. Dat er slechts één schip uit 1820 ingeschreven is zal u niet verbazen. Uit dezelfde tijdslijn blijkt dat het merendeel van de ingeschreven schepen is gebouwd in de 70er en 80er jaren van de 20e eeuw. In deze tijdslijn kunt u verder informatie vinden over toegepaste technieken, gepubliceerde boeken die betrekking hebben op onze schepen. Dit is slechts een heel beperkte opsomming van hetgeen u er kunt vinden.
We proberen met de website een platform te bieden waar iedere geïnteresseerde informatie of een verwijzing kan vinden over het ronde en platbodemjacht. Dit is het resultaat van 12 jaar intensief bouwen aan de site. Zelfs wanneer je een database zou willen maken waarin al deze informatie opgeslagen zit, dan loop je snel tegen technische beperkingen aan en moet je je afvragen of een vergelijkbare site haalbaar is.
Bedenk dat de SSRP niet alwetend is. Uw input is belangrijk en essentieel. Wanneer het ook maar enigszins inpasbaar is wordt uw verhaal, uw document, uw foto, uw informatie geplaatst. Mocht u misschien twijfelen aan het belang van onze site, musea verwijzen er naar door voor onderzoek. Overigens geldt dat tegenwoordig ook voor verkoopsites en advertenties. Musea vragen ons om verwijzingen en herkomst van beeldmateriaal om tentoonstellingen te kunnen vervolmaken. Laten we duidelijk zijn, de SSRP is geen museum, geen fysiek archief. Wat we wel zien gebeuren is dat er op steeds minder plaatsen historische informatie over de geschiedenis van het ronde en platbodemjacht gevonden kan worden. Bibliotheken en musea sluiten hun deuren. Er lijken bij musea steeds minder mensen te werken, die inhoudelijk iets over de achtergronden van onze schepen kunnen vertellen. De SSRP probeert dit gat in de overdracht van kennis op te vullen. We proberen dit meer journalistiek te doen dan wetenschappelijk. We streven er naar onze kennis zo zorgvuldig mogelijk uit te dragen. Het niet opschrijven van kennis over onze schepen vinden we jammer. Door kennis niet op te schrijven verdwijnt deze, en je ontneemt een ander de mogelijkheid erop te reageren. Een verhaal kan hiermee ineens in een heel ander daglicht komen te staan.
Een recent voorbeeld van kennis overdracht
Een recent voorbeeld van kennis overdracht wil ik als voorbeeld geven. Lange tijd was het beurtschip 'Doarp Grou' van Pekema (eerder 'Aebelina') op de Grouster wateren onverslaanbaar. We hebben het dan over 1880. Dit schip was in wedstrijden zo onverslaanbaar, dat concurrenten weigerden nog tegen Pekema te zeilen. Het werd zelfs zo erg dat toen nog Zeilvereeniging Oostergoo is haar wedstrijd uitnodiging van 1882 publiekelijk Pekema uitsloot van deelname. Later is dit schip verkocht en verbouwd tot boeier, tenminste, zo is dit beschreven. Het beurtschip 'Doarp Grou' werd boeier 'Gret(h)a' en kreeg op rij meerdere eigenaren. Het schip is verdwenen en er bestaat slechts weinig informatie over dit schip.
Vanaf 2016 werd de SSRP regelmatig benaderd door een nazaat van een eigenaar. Hij was zijn familiearchief aan het doorspitten en vond daar foto’s, een taxatierapport en uiteindelijk ook een indelingsplan van de Gret(h)a. Hiermee is er weer een missend puzzelstukje opgelost. Dankzij het bestaan van onze website, waarop de hele zoektocht naar de voorgeschiedenis van de 'Maris Stella' is verzameld.
N.B.
De houten 'Aebelina' uit 1861 werd in 1809 verkocht en kreeg in 1910 een ijzeren opvolger, de 'Dorp Grouw', die tot 1934 als beurtschip is gebruikt. Daarna volgde een heel bijzonder leven als vissersschip, pleziervaartuig en sinds 2019, na jaren restauratie, weer het schip zoals het oorspronkelijk is gebouwd. De houten 'Aebelina' ('Dorp Grouw', 'Gretha', 'Maris Stella') leeft voort in de tussen 2004 en 2009 gebouwde replica 'Aebelina'.
Is dit wat Halbe Zijlstra voor ogen had?
Cultuur dat zichzelf overeind houdt?
Vrijwilligerswerk dankzij uw wil om begunstiger van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten te zijn.
Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede"
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.