Olga - Dorothy - Duyfken - Ascona

De werfboeken van Eeltje Taedzes Holtrop - IJlst, Eeltje Holtrop van der Zee en Auke van der Zee - Joure

De Boeier 'Olga' staat uitgebreid beschreven in de werfboeken van Auke van der Zee in Joure.

In het Nederlandsch Jachtregister 1924-1925 is de informatie van de 'Olga' niet juist weergegeven. De 'Olga' die staat vermeld wordt v.w.b. de eigenaar verward met de eigenaren van de 'Ludana' die in die tijd ook 'Olga' heette en eerder ook eigendom was van de Gebr. Boissevain. De overige informatie is wel juist.

Godfried Madlener kocht het toen nog min of meer woeste gebied van het eiland in Heeg en vatte het plan op daar een zomerverblijf te stichten. Hier is nu de Jeugdherberg gevestigd. Omstreeks 1930 liet hij er een woning bouwen en een haventje graven. Ook verrees er een groot schiphuis voor de berging van zijn twee boeiers. Godfried Madlener kreeg al gauw de bijnaam Boeierkoning van Heeg. Hij liet de "Olga" grondig opknappen op de werf van Michiel de Jong. Bij de tewaterlating werd zij omgedoopt in "Dorothy", de naam van Madleners Argentijnse vrouw.

Artikel 'Loefbieter' in De Waterkampioen van mei 1962
De schrijver denkt zeer bijzonder aan de invloed van de loefbieter bij het wenden. Als men denkt aan de naam „loefhouder", die ook aan deze „voor-scheg" wordt gegeven, kan de functie van het tegengaan van wegwaaien van de kop van het schip beter worden begrepen. Ik geloof, dat dit het voornaamste doel is van de loefbieter en dat dit vooral bij bewogen water van belang is.
J.L. Loeff

Door de toenemende economische malaise in de dertiger jaren ging de solvabiliteit van de familie Madlener achteruit en stagneerden de bouwplannen. De voorgenomen bouw van een grote villa op het eiland kwam niet verder dan de fundamenten. Ook werd al in 1937 een poging gedaan de grootste boeier te verkopen via een makelaar. In de `Waterkampioen' verscheen een advertentie met de volgende inhoud:
Boeierjacht "Dorothy", mooiste van Nederland, lengte 14,85 m, breed 4,86 m, gros ton 29.21, met volledige uitrusting te koop aangeboden, f 27.500. Aanvragen: Johan van Vloten, Keizersgracht 758, Amsterdam.

Dit bleef zonder resultaat, zoals uit de brief van Van Veen blijkt. Immers, hij vertelt daarin dat kort na de inval van de Duitsers in 1940, op de dinsdag na Pinksteren, 14 mei dus, Hans Madlener met de boeiers is weggetrokken naar Amsterdam en ze in Holland te gelde heeft gemaakt. De koper blijkt uit een mededeling in de rubriek De Uitkijk in de Waterkampioen' van 1941:
Het grote boeierjacht "Dorothy", dat nog door den bekenden boeierbouwer Holtrop van der Zee werd gebouwd, is thans eigendom van de N.V. Jachthaven R. Dragt & Zn. te Aalsmeer, die het schip ... aan haar verhuurvloot heeft toegevoegd. ...

De lotgevallen in de periode tot 1945 zijn enigszins vaag. Wel blijkt, opnieuw uit een bericht in de Waterkampioen van februari 1942, dat de firma Dragt de boeier alweer heeft verkocht.

Op onze pagina "Papieren Schepenlijsten" in ons hoofdstuk "Stamboek" hebben we een overzicht opgenomen uit het Stamboekarchief "Verdwenen of gesloopte boeiers na 1890".

J.R. 1925
Eig. H.J. de Lanoy Meijer e.s. te Amsterdam OA 15. W.M. 13.2. Boeier, hout lang 14.86 m. breed 4.70 m. Bouwer A. Holtrop van der Zee 1910.

Br. J. van Veen, Heeg, dd 2 febr. 1952
De Olga was door Godfried Madlener tijdelijk te houden, vaste woonplaats Buenos Aires, in 1220 aangekocht van A.A.H. Boissevain Ezn. te Amsterdam. Madlener liet in Heeg een groot schiphuis bouwen. M. heeft hem in zijn bezit gehad tot de zomer van 1940. Vanuit Heeg is de boeier (die toen Dorothy heette) vertrokken op de dinsdag na Pinksteren. Deze is toen verkocht.

Boek Voordewind blz. 194/5
Beschrijving. Foto's o.a. hangende in de takels voor de reis naar Hongkong Walterscheid, naam Duyfken.
Volgens Arnoldus te Laren, die een zoon van Walterscheid bij zich thuis heeft, was W. tijdens de oorlog in dit schip ondergedoken op de Wijde Blik. Hij was daardoor zeer gehecht aan dit schip.

Eigenaar 1953
Eduard Ott (Zwitser) E. Ott & Cy. Ltd. French Bank Building, Queensroad, Hongkong.

Werfboek XVI
Joure, september 1909. Een boeijer gemaakt voor de Heren Boissevain en de Lanoy Meijer te Amsterdam. Lang 52 voet, wijd binnenwerk 16 voet.

W.K. 1928 blz. 252
De boeier Olga, die enige jaren heeft opgelegen, zal weer worden opgetuigd.

W.K. 1934 blz. 424
Foto van de boeier Dorothy te Heeg, boeier van Madlener, de z.g. boeierkoning. (foto A. Velsink).

W.K. 1937 blz. 483
Te koop de Dorothy, vraagprijs f 27.500,--.

W.K. 1941 blz. 154
De boeier Dorothy toegevoegd aan de vloot van Jachthaven Dragt te Aalsmeer

Jaarb. Kon. 1909
Eig. de Lanoy H.J. en Boissevain.

W.K. januari 1956, pag 54, 117
Foto van het boeierjacht Ascona.

W.K. 1928/747
Het boeierjacht Olga van Boissevain en de L.M. is verkocht aan G. Madlener

W.K. 1953
Foto tewaterlating Olga

W.K. 1955 pag 319
Duyfken terug naar Europa

Gerard ten Cate heeft in 1984 een handgeschreven brief ontvangen van Roelof Dragt met informatie over de boeiers van Madlener. Hoofdonderwerp was de boeier 'Olga - Dorothy - Duyfken - Ascona'. Maar ook de boeier 'Ibbe' komt in de brief uitgebreid aan bod. 

".....Volgens het Nederlandsch Jachtregister 1924-25 “Olga” eigenaar Lanoy Meyer cs. H.J. de Keizersgracht 221 Amsterdam. Soort Boeier, tuig W.M. 13.2, Klasse OA15 , hout 40 ton, overdekt, lang 14.86, breed 4,70, diepang 0.80, bouwmeester A. Holtrop vd. Zee, Joure bouwjaar 1910, club KNZRV thuishaven Sixhaven. Volgens hetzelfde register staat de Olga bij de wedstrijd vaartuigen OA15 op naam van A.A. Boissevain, zelfde adres als Lanoy Meyer.
In 1940 was de eigenaar van de 'Dorothy', Godfried Madlener, kunstschilder, in de zomer wonende in Heeg.
Deze Godfried had de bui tijdig zien aankomen en vertrok voor mei 1940 naar America. De zaken in Holland liet hij over aan zijn broer welke meteen begon met de uitverkoop van het rijke bezit van de Boeierkoning, welke naam aan Godfried verleend was door de Friezen. ....."

De hele brief staat vermeld op de pagina Jachthaven R. Dragt en Zn.

Dr. Ir. J. Vermeer beschrijft de Boeier uitgebreid in zijn standaardwerk 'De Boeier':
De heren Boissevain, van wie Auke van der Zee in 1909 de opdracht kreeg een boeier met een lengte van 52 voet (bijna 15 meter) te bouwen, hadden eerder al een grote boeier genaamd "Olga" in eigendom gehad. In 1894 was deze voor rekening van Mr N.J.C. Lette van Oostvoorne te Amsterdam onder de naam "Fenna" op de werf van N.A. Bernhard van stapel gelopen. Deze "Fenna" met een lengte van ruim 10 meter blijkt in 1901 verkocht te zijn aan de heer A.A.H. Boon Hartsinck te Baarn op wiens naam het schip als "Olga" voorkomt in de Lijst van Vaartuigen van leden van de KNZRV. In de jaren 1907 tot en met 1909 blijkt deze "Olga" eigendom te zijn van H.J. de Lanoy Meijer en A.A.H. Boissevain Ezn te Amsterdam. Mogelijk werd deze "Olga", die overigens nog steeds in de vaart is onder de naam "Ludana", niet representatief genoeg geacht. Hoe dit zij, de nieuwe boeier liep op 1 februari 1911 van stapel en kreeg opnieuw de naam "Olga". In die tijd werkte Aukes neef Eeltje Romkema mee op de Jouster werf. Aan hem danken wij een lijnentekening van deze "Olga", alsmede het zeer uitgebreid bestek.

Het bestek (volgens werfboek)

In het jaar 1909 een houten boeier gebouwd "Olga" voor de heeren Gebrs Boissevain, Keizersgracht 221 te Amsterdam.
Grootste lengte over stevens 52 voet of 14,72 M Breed binnenwerk tegen de beweigering bij het zeilwerk 4,18 Meter, daar komt voor ieder kant 15 cM bij voor dikte van de beweigering en inhouten, 4 cM de beweigering en 11 cM de inhouten en oplangers, dan is dus de breedte binnenwerks berghouten 4,18 M + 30 cM = 4,48 Meter. De grootste breedte binnenwerks is 4,50 Meter. Hoog vóór onder 't stoothout 2,37 Meter (dit is uit onderkant kiel), hoog achter onder 't stoothout 2,165 Meter.
Hoog bij de voorkant zeilbalk onderkant waring 1,74 Meter, bovenkant zeilbalk 1,835 Meter. Hoogte van de binnenkant kiel tot onderkant waring op achterkant zeilbalk 1,675 cM. Waring ligt 8 1/2 cM schuin en is breed van binnen 75 cM.
Hoogte bij het zeilwerk (achterkant) vanaf onderkant roejbalk tot op 't zaadhout (bovenkant) 1,925 Meter, roefbalkjes 10 cM dik.
Vanaf bovenkant zaadhout tot bovenkant kiel 19 cM.
De roef is breed binnenwerks bij de waterlijst op onderkant rijswaring 2,72 M, boven 2,625 Meter. Op diezelfde plaats is de hoogte vanaf 't zaadhout tot onderkant zeilbalk 1,50 Meter.
Zeilbalk 13 cM dik.
Waterlijst 40 cM in de midden. Roefzijde vóór 34 cM breed binnenwerks.
Hoogte in de kajuit van onderkant balk tot zaadhout 1,915M.
Koker breed bij het zeilwerk 51,5, cM onder op 't zaadhout 48,5 cM, aan de zij 32 1/2 x 31 1/2 cM. Hoog van onderkant legwaring tot op de legger 1,55 m, vanaf de kimmen 1,49 Meter.
Zeilbalk 63 1/2 cM breed.
Onderkant stuurstoelbalk uit de ... 99 1/2 cM. Stuurstoel dik 47 mM (schets van vorm en maten van de stuurstoelbalk). Op 1 Meter uit 't berghout is de hoogte van onderkant balk tot op de legger 67 1/2 cM.
Hoogte bij de achterkant van het schijnlicht vanaf het zaadhout tot onderkant balk 1,96 Meter. Schijnlicht groot binnenwerks 75 x 51 cM. Ruimte tusschen de banken i/d stuurstoel 1,70 Meter.
Lengte van de achterkant waterlijst tot het eind van de legwaring en rijswaring 8,12 Meter. Stuurstoel 2,43 Meter
Lengte van binnenkant achterschot kajuit tot binnekant waterlijst 5,64 Meter. Wijdte bij het achterschot van de kajuit tegen de beweigering 3,94 M. Dat is op de sponningsbalk langs gemeten, er komt voor ieder kantweer 4 cM dik de beweigering en 11 cM 't inhout dat is 15 cM bij, dat is dus 3,94 M + 0,30 M is 4,24 M, dat is de breedte daar binnenk berghouts.
Hoogte van de roef achter bij de stuurstoel vanaf de bovenkant roejbalk tot op het zaadhout 2,35 Meter, balk is 10 cM dik legger en zaadhout 20 cM, zaadhout 6 1/2 cM.
Hoogte vanaf de stuurstoel tot bovenkant balk 1,425M. Aan de zijde van de roef hoog de bovenkant balk uit de stuurstoel 1,18 M (schetsje van de welving v/h roefdak: 24 1/2 cM). De roef breed achter binnenwerks 2,24 Meter. Roefzijde achter hoog 62 1/2 cM. Onder op de waring binnenwerks 2,48 Meter.
Rijswaring 57 mM dik. Berghout binnenwerks 211/2 cM breed.
Scheergangen bij 't zeilwerk 37 cM breed, achter bij de roef 30 cM. Scheergang valt bij 't zeilwerk 12 cM in.

Historie

Uit de eerste jaren na de bouw weten we zeer weinig. Of de "Olga" ooit aan zeilwedstrijden heeft meegedaan hebben we niet kunnen achterhalen, mogelijk door lacunes in de jaargangen van bewaard gebleven deelnemerslijsten van de KNZRV. In het Nederlandsch Jachtregister van ANWB en KVNWV van 1924-25 komt de "Olga" nog voor op naam van A.A. Boissevain te Amsterdam; de afmetingen staan vermeld als 14,86 bij 4,70 meter, het registratienummer is 15 OA, de wedstrijdmaat WM 13,2. In die dagen werd er echter al niet meer mee gezeild, want toen in 1930 de "Olga" werd verkocht aan Godfried Madlener, had zij al bijna tien jaar ongebruikt gelegen, slechts afgedekt door een tent. Wat deze Madlener betreft, de hier weergegeven bijzonderheden zijn ontleend aan twee bronnen, het boek "Heech en de Hegemers", en aan een brief die wij vonden in het nagelaten archief van H.G. van Slooten. De schrijver van deze brief, J. van Veen, was als varensgezel in dienst geweest van de Hegemer palinghandel W. en A. Visser Zoonen en had later als schipper onder meer gevaren op de boeier "Albatros" van Bokma. Aan deze brief uit 1952 aan R. Buisman in Zwartsluis, destijds eigenaar van het Jouster jacht "Frisia", is het volgende mede ontleend. Godfried Madlener, woonachtig in Buenos Aires, was eigenaar van een oliemaatschappij in Argentinië en had met zijn familie eind jaren twintig het ideale zeilgebied van Heegermeer en Fluessen ontdekt. Hij kocht het toen nog min of meer woeste gebied van het eiland en vatte het plan op daar een zomerverblijf te stichten. Omstreeks 1930 liet hij er een woning bouwen en een haventje graven. Ook verrees er een groot schiphuis voor de berging van zijn twee boeiers. Toen Madlener de boeier "Olga" van Boissevain overnam, bezat hij namelijk reeds een boeier met een lengte van ruim 8 meter genaamd "Alice". Madleners broer Hans, kunstschilder van beroep, werd als beheerder van het verblijf aangesteld.
Godfried Madlener kreeg algauw de bijnaam Boeierkoning van Heeg. Hij liet de "Olga" grondig opknappen op de werf van Michiel de Jong. Bij de tewaterlating werd zij omgedoopt in "Dorothy", de naam van Madleners Argentijnse vrouw. De andere boeier "Alice" beviel blijkbaar niet en werd niet waard bevonden om nog hersteld te worden. Zij werd niet gesloopt maar waarschijnlijk verkocht, want na de oorlog dook zij weer op. In plaats daarvan kreeg Michiel de Jong de in die dagen zeer welkome opdracht een nieuwe boeier te bouwen. Deze kreeg de naam "Ibbe". Een foto van de tewaterlating werd gepubliceerd in de Waterkampioen '50.
Door de toenemende economische malaise in de dertiger jaren ging de solvabiliteit van de familie Madlener achteruit en stagneerden de bouwplannen. De voorgenomen bouw van een grote villa op het eiland kwam niet verder dan de fundamenten. Ook werd al in 1937 een poging gedaan de grootste boeier te verkopen via een makelaar. In de Waterkampioen' verscheen een advertentie met de volgende inhoud: Boeierjacht 'Dorothy", mooiste van Nederland, lengte 14,85 m, breed 4,86 m, gros ton 29.21, met volledige uitrusting te koop aangeboden, FL. 27.500. Aanvragen: Johan van Vloten, Keizersgracht 758, Amsterdam. Dit bleef zonder resultaat, zoals uit de brief van Van Veen blijkt. Immers, hij vertelt daarin dat kort na de inval van de Duitsers in 1940, op de dinsdag na Pinksteren, 14 mei dus, Hans Madlener met de boeiers is weggetrokken naar Amsterdam en ze in Holland te gelde heeft gemaakt. De koper blijkt uit een mededeling in de rubriek De Uitkijk in de 'Waterkampioen' van 1941: Het grote boeier jacht "Dorothy", dat nog door den bekenden boeierbouwer Holtrop van der Zee werd gebouwd, is thans eigendom van de N.V. Jachthaven R. Dragt & Zn. te Aalsmeer, die het schip ... aan haar verhuurvloot heeft toegevoegd. ... De lotgevallen in de periode tot 1945 zijn enigszins vaag. Wel blijkt, opnieuw uit een bericht in de Waterkampioen '53, dat de firma Dragt de boeier een jaar later alweer heeft verkocht.

Na de oorlog restauratie op de werf 't Fort van De Vries Lentsch in Nieuwendam

Van Veen weet nog te melden dat de "Olga" na de oorlog geheel gerestaureerd werd op de werf 't Fort van De Vries Lentsch in Nieuwendam. Dit is gebeurd, zoals de heer Rodenhuis te Eindhoven aan Van Waning schreef in opdracht van de heer F. Walterscheid, directeur van achtereenvolgens verschillende Philips-organisaties in het buitenland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij in Warschau algemeen directeur van Philips Polen; de leiding van dit bedrijf steunde in het geheim het verzet tegen de Duitsers. Volgens Huitema heeft de "Olga" de heer Walterscheid als onderduikadres gediend. Geen wonder dat hij daarom bijzonder aan het schip was gehecht. Toen hij in 1947 naar Hongkong vertrok, liet hij de boeier, inmiddels "Duyfken" gedoopt, dan ook daarheen bevrachten. Na zijn overlijden aldaar enkele jaren later, kwam de boeier in handen van de heer Eduard Ott, een Zwitser, die een grote importfirma in Hongkong had en het jacht eigenlijk niet voor eigen genoegen hield, maar om er zijn klanten entertainment op aan te bieden. Er werkte een Chinese schipper op. Twee jaar later, in 1955, meldde de reeds genoemde Rodenhuis aan de hoofdredacteur van de Waterkampioen '56 dat hij uit het Verre Oosten bericht had ontvangen dat de boeier "Duyfken" naar Europa was ingescheept, vermoedelijk naar Genua. Dit werd bevestigd door een mededeling van H.J. Gompen te Waalwijk in de Waterkampioen '57 , die een foto instuurde van de boeier gelegen in een jachthaven te Genua; de Zwitserse eigenaar had hem de naam "Ascona" gegeven. Nog twee andere foto's uit dit blad geven een indruk van dit prachtige schip, waarvan we helaas niet weten of het nog bestaat en zo ja, waar dan wel.

Technische gegevens (volgens de tekeningen van E. Romkema)

Hoofdafmetingen

• Lengte over de stevens    14,75 m
• Grootste breedte over de berghouten    4,60 m
• Holte op het grootspant    1,85 m
• Zeiloppervlak: Grootzeil + stagfok
• Kluiver, resp. halfwinder

Bijzonderheden

• kielbalk hoog
• gepiekte bodem
• vlaktilling op het grootspant 6,5°
   

Op 15 april vraagt Hans Dragt het volgende:

We are looking for information regarding the whereabouts of the Jouster Boeier named 'Dorothy' later 'Duyfken' build by Eeltje Holtrop v/d Zee in 1911 in Joure voor rekening of Mr A.A. Boissevain in Amsterdam and owned in the early 1940 by my dad Jochem Dragt in Aalsmeer. I would realy appriciate if you could give me some information, as I also used to sail in this Yacht at that time.
E-mail hans.inekedragt@xtra.co.nz.

Op 22 april volgt de volgende reactie na de verwijzing naar de informatie op deze pagina

Hartelijk dank voor al de informatie over deze mooie boeier die ooit in het bezit was van onze familie. De foto's die hier bij ingesloten zijn, zijn genomen op een familiebijeenkomst van mijn broer Jochem en zijn vrouw Cornelia en mijn oudste zuster Sientje tijdens een bezoek aan Enkhuizen. De Schipper heette Lambertus, ben zijn achternaam vergeten. Deze schipper werkte parttime voor de familie tijdens charters voor jachthaven Dragt. Hij was ook schipper op het koninklijke Motorjacht Piet Hein.
Aangezien de 'Dorothy' geen motor had, was het soms moeilijk om vanuit de haven van Enkhuizen naar buiten te komen. Ook deze keer hebben we assistentie gekregen van 2 vissersschepen om het schip deze keer naar buiten te krijgen. Helaas zijn er geen foto's van het schip in Aalsmeer, maar deze foto's in Enkhuizen zijn toch ook prachtig om te zien.
Hartelijk dank voor al deze informatie, die wij kunnen doorgeven aan de jongere generatie in onze familie. Het is weer een schakel in de keten in de historie van de Nederlandse jachtbouwers en voor velen die in boeiers (dit is de naam die ook gegeven werd aan mensen in Aalsmeer, die iets met de watersport te maken hadden) geïnteresseerd zijn.
Groet Hans Dragt

Zo nu en dan wordt de boeier 'Almeri' weer eens gememoreerd en vaak wordt gezegd dat het de grootste boeier ooit was. Soms duikt er weer een foto of een restant op. Vaak worden foto’s van deze boeier verward met die van drie andere boeiers, de 'NoordHolland', de 'Jan Spanjaard' ('Offemia') en de 'Olga'. Alle vier zijn ze gebouwd op de werf van Van der Zee in Joure.
Eeltje Holtrop van der Zee was de bouwmeester in 1878 bij de 'NoordHolland'. Auke van der Zee bij de andere 3.Hoewel de 'Jan Spanjaard' ('Offemia') gebouwd is in 1898 en Eeltje, Auke's vader, nog leefde, was deze al rond 1894 met pensioen gegaan. Redelijkerwijs mag je Eeltje's inbreng in dit schip dan ook klein achten. Hij stierf in 1901. De 'Olga' en de 'Almeri' zijn van latere datum. Van de 'NoordHolland' bestaan helaas maar weinig foto’s.

Met zekerheid zijn de volgende, voor iedereen zichtbare, kenmerken te noemen, waaraan de vier grote Van der Zee boeiers te herkennen zijn:

• 'Almeri'
  Heeft een lelijke permanente rechte steun voor de giek ter hoogte van de overloop. Ze heeft drie wandputtingen. Op het kajuitdak heeft ze vier in het oog springende koekoeken.
• 'Olga'
  Heeft als enige van de drie een botteloef. Ze heeft ook als enige achterin in de zijwand van de kajuit een lichtrand of patrijspoort. Ze heeft drie wantputtingen.
• 'Offemia' / 'Jan Spanjaard'
  Heeft als enige van de drie een klein paviljoen met bijbehorende poorten aan bakboord en stuurboord naast de achtersteven. Haar overloop is aan beide zijden uitgesmeed met een bocht die buiten de boeiselrand rijkt. Deze boeier heeft twee wantputtingen. Vanwege het paviljoen heeft ze een afwijkende vorm van het helmhout. Van deze boeier bestaat een heel mooi kort stukje film waarop ze zeilend voorbij komt.
• 'NoordHolland'
  Heeft heel waarschijnlijk model gestaan voor de 'Jan Spanjaard' / 'Offemia', 'Olga' en 'Almeri' maar was vermoedelijk al gesloopt toen deze drie gebouwd werden.

Uit het Stamboek - Behou(d)t het Goede - 2021 nummer 6: Vier verdwenen grote boeiers van Van der Zee in Joure