2022 nummer 5: Hebben we teveel ronde en platbodemjachten?

De deelnemerslijst van de Friese Regionale Reünie uit 1981

Zo nu en dan wordt ik getipt of ik niet ergens een stukje over kan schrijven. Zo circuleerde er onlangs in een app-groepje een deelnemers lijst van de Friese Regionale Reünie uit 1981. Op zich niet spectaculair, maar er stonden nogal wat namen van mensen en schepen in die toen en nu nog steeds, met ronde jachten, varen. Namen die je inmiddels al meer dan 40 jaar tegenkomt. We hopen dat dat nog jaren zo blijft. Dat was de eerste conclusie. Dat liefde voor deze schepen bij ons niet roest, was een tweede en de derde conclusie was, dat van de schepen die in de lijst van 1981 er heel veel niet meer varen, soms zelfs gesloopt zijn.
Met enig brainstormen ontstond de lijst schepen in de intro, aangevuld met andere bekende schepen uit het Stamboek. Het zijn schepen, die allemaal ergens opgelegd of zelfs verdwenen zijn. Een aantal zijn verworden tot wrak, een aantal zijn in de restauraties gestrand en een paar zijn gesloopt. Weer een aantal andere zijn in een loods gezet, opdat ze ooit met relatief weinig inspanning weer te water kunnen. Bijna allemaal van hout.

Hier zijn we weer terug bij ons Stamboek

Ooit is het Stamboek mede opgericht, omdat schepen in een zo erbarmelijke staat verkeerden, dat ze op de nominatie stonden om te verdwijnen. Het Stamboek beoogde schepen te kunnen blijven volgen en documenteren. En dat doet het Stamboek, iedere dag. Natuurlijk ontglippen er wel eens schepen aan de aandacht, maar vaak komt het vroeg of laat wel ergens weer te voorschijn en kunnen we op zijn minst duiden welk schip het was en hoe het er zoveel jaar eerder heeft uitgezien. Soms, zelfs redelijk vaak krijgen we aanvullende informatie over een schip, omdat een nazaat van een oude eigenaar op zoek ging naar een of “het” schip van opa. Wat volgt zijn dan vaak boeiende verhalen en spannende foto’s. De plaquette is daarbij een prettig hulpmiddel. Mits het niet uit het schip gesloopt is, dan is determinatie relatief eenvoudig. Ook al is het schip nog zo verbouwd. De inschrijving in de schepenlijst van de SSRP is een soort ijkpunt in de geschiedenis van het schip en er kan dan dus een tijdlijn getrokken worden. Iedere verkoop, iedere verbouwing is een markeringspunt op de tijdlijn van het schip. En weet u dat het schip, dat ooit in de schepenlijst is opgenomen er nooit weer wordt afgehaald.

Zijn we in Nederland niet in staat deze schepen te behouden?

Van de schepen die ik hiervoor opnoemde kunnen we zeggen dat het vrijwel zonder uitzondering houten schepen zijn. Er zit één geklonken stalen schip bij. Dat er een aantal wrakken bij zitten geeft bij herhaling de kwetsbaarheid van onze houten schepen aan. Niet voor niets werd vroeger een economische levensduur van 30 jaar gehanteerd.
Zijn we na 67 jaar SSRP weer net zo ver als bij het moment van de oprichting? Dreigen er schepen te verdwijnen? Met alle respect, zijn we in Nederland niet in staat deze schepen te behouden? We kunnen wel replica’s van zompen, een kogge, een statenjacht en een palingaak bouwen, en zijn we niet bij machten bestaand maritiem erfgoed varend te houden? Zie ik hier een vreemde spagaat? Of kunnen en willen we als individu er geen houten schepen meer op na houden? 
Hoe het gesteld is met onze stalen schepen durf ik niet echt in te schatten. Ik heb er niet echt zicht op. Dat ik tijdens reizen naar het buitenland altijd wel kijk naar “boten ” zal u niet verbazen. Toen ik voor het eerst door Frankrijk voer schrok ik van de grote hoeveelheid van oorsprong Nederlandse schepen die bewoond werden. Vooral tjalkachtigen. Vaak stamboekwaardig. In het Oostzee gebied zag ik de nodige ronde en platbodemjachten van veel recentere datum met een buitenlandse vlag op het roer. Soms kom je op marktplaats zelfs zeeschouwen tegen die als “sloep” aan worden geboden. Recent is er een stalen boeiertje naar Engeland verkocht. In Nederland was er geen belangstelling voor.

Hebben we teveel ronde en platbodemjachten?

Hebben we onze schepen jarenlang overgewaardeerd? Zijn de schepen die ik noemde “overcompleet”? Dat kan toch niet waar zijn? Er worden amper nog nieuwe schepen gebouwd. Maar, heeft u de vorige winter in de Spiegel der Zeilvaart gelezen dat er toch weer een nieuwe hoogaars gebouwd gaat worden? Het ontwerp is op onze website te vinden. Het wordt groot. Het krijgt zee-certificaten. Of het ooit aangemeld gaat worden voor onze schepenlijst? De aanstaande eigenaar kennende, die gaat vast voor een plaquette. Bij mij roept het associaties op met de schokker 'Margaretha', die we allemaal vast en zeker kennen van foto’s.

Ons Varend Erfgoed. Hoe kijkt u hier tegen aan?

Het Vlugschrift "Uit het Stamboek - Behoud(t) het goede" 
wordt samengesteld door Gerard ten Cate.

Jubileumreünie SSRP in samenwerking met de RFR op 8-10 juli te Langweer

De vijfjaarlijkse Reünie van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten (SSRP) wordt traditioneel georganiseerd door de SSRP in nauwe samenwerking met de Regionale Friese Reünie (RFR).

De SSRP nodigt u uit voor de Reünie in Langweer!